گروه نفت و پتروشیمی- محمدحسین بابالو: در روزهای اخیردر بازارهای جهانی قیمت نفت خام افزایش یافت و در آمریکا به بالاترین حد در ۳ ماه اخیر رسید. دورنمای کاهش نسبی ذخایر نفت خام و بنزین آمریکا، افزایش سفته بازی‌ها و ترس از مشکلات عرضه نفت مهم‌ترین‌ دلایل این افزایش است. به نظر می‌رسد این روند صعودی ادامه‌دار باشد. قیمت نفت سبک آمریکا روز گذشته با ۱۸ سنت افزایش برابر با ۱۰۴/۵۴ دلار معامله شد و به بالاترین حد از ۳ مارس تاکنون رسید. قیمت نفت برنت نیز هم‌اکنون ۱۰۹/۸۱ دلار معامله می‌شود که ۲۹ سنت افزایش را نشان می‌دهد. قیمت سبد نفت اوپک نیز روز ۱۰ ژوئن برابر ۱۰۵ دلار و ۸۹ سنت بود که به نسبت روز قبل از آن و قیمت‌های ۱۰۵ دلار و ۷۲ سنت، ۱۷ سنت افزایش یافت.اولین دلیل افزایش قیمت نفت را کاهش ذخایر نفت خام آمریکا عنوان کرده‌اند که دومین کاهش محسوس حجم ذخایر در ماه‌های اخیر بود. برخی رخدادهای اقتصادی در کنار بالابودن پتانسیل بحران‌های اجتماعی، سیاسی و حتی ژئوپلیتیک و ترس از بروز هر مشکلی در عرضه و تامین نفت خام در جهان مهم‌ترین‌ دلایل این افزایش قیمت عنوان شده‌است. در سال جاری قیمت نفت خام سبک آمریکا نزدیک به ۴/۶درصد افزایش یافته که قابل توجه است. در روز دوشنبه حجم معاملات آتی نفت سبک آمریکا ۲۳ درصد بالاتر از متوسط ۱۰۰ روزه خود بود. این در حالی است که با افزایش مداوم قیمت‌ها، حجم معاملات این نوع نفت خام به ۹۱ درصد بالاتر از متوسط ۱۰۰ روزه خود رسید. در این زمان حجم معاملات نفت برنت نیز ۳۶ درصد بالاتر از متوسط ۱۰۰ روزه خود بود که افزایش شدید جذابیت سفته بازی را نشان می‌دهد. این در حالی است که برای روز چهارشنبه حجم سفته‌بازی‌ها بر نفت سبک آمریکا مجددا کاهش یافت. در بازار چین نیز رخداد مهمی در حال وقوع است. این کشور با بالا نگه داشتن حجم واردات خود سعی در افزایش ذخایرش دارد تا جایی که این افزایش در قیمت‌های رو به رشد جهانی بیشتر به حالت احتکار خودنمایی می‌کند تا بهبود حجم ذخایر! به نظر می‌رسد چین از هم‌اکنون خود را برای افزایش قیمت‌ها آماده کرده و با اتخاذ این سیاست سعی دارد خود را از تکانه‌های اقتصادی با منشأ افزایش قیمت نفت در امان نگه دارد. این افزایش نسبی حجم واردات داده‌ای است که قیمت نفت را به سمت افزایش هدایت می‌کند.

مهم‌ترین‌ رخدادهای موثر بر بازار نفت

- جلسه سران اوپک در وین

- افزایش نسبی حجم تولید نفت خام آمریکا و دورنمای افزایش بیشتر آن

- افزایش حجم تقاضای آمریکا و کاهش حجم ذخایر نفت خام این کشور

- کاهش حجم ذخایر بنزین آمریکا در زمان تقاضای فصلی آن

- کاهش حجم تولید لیبی و نگرانی از عمیق‌تر شدن بحران‌های سیاسی در شمال آفریقا و ترس از کاهش بیشتر حجم تولید این حوزه

- نگرانی‌های ژئوپلیتیک در عراق و قدرت‌نمایی داعش در نزدیکی مناطق نفت‌خیز این کشور (این رخداد تاکنون تاثیر خاصی بر روند عرضه صادراتی نفت عراق نداشته و به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت موثر باشد ولی حائز اهمیت است.)

- افزایش حجم واردات و احتکار نفت در بازار چین

- کاهش دورنمای رشد اقتصادی جهان توسط بانک جهانی

- شرایط سخت بسیاری از کشورها یا اقتصادهای نوظهور بالاخص برزیل و هند

- افزایش حجم صادرات چین بیش از برآوردها

- افزایش تعداد شاغلین آمریکایی در ماه مه

دورنمای تقاضای جهانی

دورنمای اقتصاد جهانی و شرایط عمومی کشورها از افزایش حجم تقاضای جهانی نفت حکایت دارد ولی شاید سرعت رشد تقاضا به نسبت آخرین برآوردها اندکی تغییر کند.

به گزارش ماه مه اوپک تقاضای جهانی نفت خام با ۱/۱۴ میلیون بشکه افزایش به ۹۱/۱۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۴ افزایش خواهد یافت که به نسبت گزارش قبلی این موسسه تغییری نداشته است. تقریبا نیمی از افزایش تقاضای جهانی به چین و خاورمیانه باز می‌گردد. برای سال گذشته نیز تقاضای جهانی با افزایش ۱/۰۵ میلیون بشکه در روز به ۹۰/۰۱ میلیون بشکه رسیده بود.

دورنمای کاهش رشد اقتصادی جهان

آخرین گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که این موسسه برآورد خود را از رشد اقتصادی جهان از ۲/۳ درصد در ماه ژانویه به ۸/۲ درصد کاهش داده است. این کاهش به دلیل کاهش رشد اقتصادی و مشکلات کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، چین، هند و برزیل بود. کشورهایی که غالبا به اقتصادهای نوظهور و موتور محرک اقتصاد جهانی معروف بودند. علاوه‌بر کاهش رشد اقتصادی کشورهای ذکر شده، آغاز ناهموار اقتصادی سال جاری از جمله سرمای بی سابقه در آمریکا و بهار سرد این کشور، تنش‌های اوکراین، مشکلات اجتماعی و امنیتی در کشورهایی نظیر تایلند، سوریه، لیبی، مصر و ... همگی در این روند کاهشی سهیم بودند. این گزارش آخرین برآورد بانک جهانی را از رشد اقتصادی برزیل ۵/۱ درصد، هند ۵/۵ درصد و چین را ۶/۷درصد می‌داند.

نکته حائز اهمیت در این گزارش برآورد بیشتر بانک جهانی از رشد اقتصادی چین به نسبت گزارش‌های داخلی این کشور است. در برخی گمانه‌زنی‌ها دورنمای رشد اقتصادی چین حتی ۲/۷ درصد برآورد شده ولی بانک جهانی این نرخ را ۶/۷ درصد می‌داند.

نهایتا می‌توان گفت که سرعت رشد تقاضای نفت خام در برخی اقتصادهای نوظهور احتمالا اندکی کاهش می‌یابد ولی با توجه به افزایش حجم تقاضا بالاخص در کشورهای آمریکا، چین و خاورمیانه احتمال کاهش محسوس رشد تقاضا منطقی به نظر نمی‌رسد.

عرضه نفت و موجودی انبارها

در پایان هفته منتهی به ۶ ژوئن ذخایر نفت خام سبک آمریکا با ۱/۵ میلیون بشکه افزایش روبه‌رو شد. این در حالی است که هنوز اطلاعات دقیق از حجم ذخایر آمریکا برای هفته جاری مخابره نشده ولی گمانه‌زنی‌ها از کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای ذخایر حکایت می‌کند که این حجم را ۳۸۷/۵ میلیون بشکه نشان می‌دهد. بالاترین ذخایر نفت خام در تاریخ آمریکا در ماه آوریل ثبت شد که نشاندهنده ۳۹۹/۴ میلیون بشکه‌ای این ذخایر بود. شرایط فعلی نشان می‌دهد که حجم عرضه نفت خام بسیار بالا است. در ماه مه حجم متوسط تولید نفت خام آمریکا ۴/۸ میلیون بشکه در روز بوده که در بالاترین حد در ۲۶ سال اخیر قرار دارد. به نظر می‌رسد سال ۲۰۱۵ تولید نفت خام آمریکا رکورد جدیدی را نیز ثبت کند. برآوردها از افزایش حجم تولید و رسیدن به ۹/۲۷ میلیون بشکه در روز حکایت کرده که بالاترین حد از سال ۱۹۷۲ تاکنون است. اوپک نیز تلاش دارد تا سقف تولید خود را در ۳۰ میلیون بشکه تثبیت کرده که یک حد قابل توجه است. هم اکنون حجم تولید فعلی اوپک زیر ۳۰ میلیون بشکه بوده و این به آن معنی است که اوپک تلاش دارد حجم تولید خود را حفظ کرده و کاهشی بیشتر در حجم تولید خود ندهد. از طرفی حجم تولید نفت خام در شمال آمریکا افزایش داشته ولی در لیبی با کاهش حجم تولید رو‌به‌رو هستیم. آخرین برآوردها از کاهش ۱۸۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت خام

لیبی به نسبت سال قبل حکایت داشته که حجم صادرات این کشور را به ۳۵/۱ میلیون بشکه در روز کاهش داده است. وزیر نفت کشورمان نیز از افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای حجم صادرات نفت ایران خبر داده که داده قابل توجهی است.

ذخایر بنزین آمریکا ۴۴۰ هزار بشکه کاهش داشته که در کنار انتظار برای افزایش ۸۴۳ هزار بشکه‌ای یک داده قابل تامل است.

دورنمای قیمت نفت

در روزهای قبل قیمت نفت افزایش مطلوبی را تجربه کرد تا جایی که بسیاری از سفته‌بازها سودهای خوبی را تحصیل کردند. این مطلب در کنار برخی دیگر از داده‌های اقتصادی و گزارش بانک جهانی که از کند شدن سرعت رشد اقتصادی حکایت می‌کرد فاکتور ترس را در بازار تقویت نمود. این شرایط باعث شد که بسیاری از سفته‌بازها پس از کسب سود اقدام به فروش کنند. این مطلب سرعت رشد قیمت نفت را اندکی کند کرده است. با توجه به این موارد دورنمای کوتاه مدت قیمت نفت افزایش آرام قیمت ها است ولی به نظر نمی‌رسد این روند صعودی به سرعت از بین برود. به عنوان مثال نفت برنت دریای شمال پتانسیل فراوانی برای رسیدن به ۱۱۰ دلار در هر بشکه دارد و می‌تواند در این سطوح آرام بگیرد. قیمت ۱۱۰ دلار در هر بشکه برای برنت می‌تواند یک سطح روانی باشد که با شکستن آن می‌توان به افزایش بیشتر قیمت‌ها امیدوار بود.

در میان مدت انتظار ورود قیمت نفت به یک فاز تعدیل و تثبیت وجود دارد که در صورت تثبیت قیمت‌ها می‌توان به افزایش بیشتر و رسیدن به رکوردهای قبلی نیز امیدوار شد. قیمت نفت نیاز به یک فاز تعدیل داشته و کاهش نسبی قیمت‌ها و تثبیت بازار را می‌توان برای افزایش بیشتر قیمت‌ها ضروری ارزیابی کرد. نهایتا می‌توان برآیند میان مدت قیمت‌ها را نیز مثبت ارزیابی کرد ولی به زمان بیشتری نیاز دارد. در صورتی که نفت بتواند از سطوح فعلی گذر کند، با توجه به داده‌های موجود از اقتصاد جهانی و بازارهای مشابه، بهبود بازارهای کالایی، تضعیف قیمت طلا و تقویت نسبی شاخص‌های سهام در کنار روند با ثبات ارزش دلار، می‌توان به ورود نفت به یک فاز جدید امیدوار بود. هم‌اکنون بسیاری از شرکت‌های استخراج‌کننده نفت بالاخص در آمریکا شرایط مطلوبی ندارند و با توجه به سرمایه گذاری‌های عظیم در استخراج شیل‌های نفتی، می‌توان گفت که صنعت نفت آمریکا برای ادامه فعالیت خود به نفت گران‌تر نیاز دارد. رفتار چین در افزایش حجم واردات و احتکار نفت نیز داده‌ای است که می‌تواند قیمت نفت را به سمت افزایش هدایت کند. به نظر می‌رسد بازیگران بزرگ در بازار نفت ذهنیتی مبنی بر افزایش قیمت نفت دارند.

آیا نفت وارد یک فاز جدید خواهد شد؟