گام به گام تا خودکفایی

گروه بنگاه‌ها، ملیحه ابراهیمی: فرصت‌ها و چالش‌های کاتالیست در ایران روز گذشته در نخستین همایش بین‌المللی کاتالیست در تهران با حضور بیش از ۳۰۰ شرکت ایرانی و خارجی فعال در این حوزه، برگزار شد. میرعلی اصغر ساجدی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت در این همایش ضمن ابراز امیدواری نسبت به کسب موفقیت درمسیر طولانی تولید بومی کاتالیست در ایران، اعلام کرد: تا سه سال آینده شرکت‌های ایرانی با اتکا به دانش فنی موفق به تولید دو سوم کاتالیست‌های مورد نیاز کشور می‌شوند. وی با بیان اینکه تحریم‌های چند سال اخیر منجر به جهش در تولید کاتالیست با اتکا به دانش بومی در ایران شده است، گفت: ما در تولید کاتالیست‌های مربوط به بنزین‌سازی به مرز خودکفایی رسیده‌ایم. شاهرخ خسروانی، معاون شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز کیفیت محصولات کاتالیست ایرانی را بسیار مطلوب ارزیابی و اظهارکرد: قیمت کاتالیست‌های ایرانی بسیار قابل رقابت با محصولات مشابه خارجی است.

ایران به مرز خودکفایی در تولید کاتالیست‌های بنزین ساز رسیده است

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت در این همایش با بیان اینکه ایران در چهار سال گذشته جهش خوبی در ساخت کاتالیست‌های مورد نیاز در کشور داشته است، اظهار کرد: ما اکنون به مرز خودکفایی در تولید کاتالیست‌های بنزین‌ساز رسیده‌ایم.

میرعلی‌اصغر ساجدی افزود: ساخت کاتالیست در ایران با توجه به اینکه کشور در سال‌های گذشته با تحریم‌های سختی از سوی اروپا و آمریکا مواجه بوده است، از سوی پژوهشگران و محققان داخلی و با اتکا به دانش فنی روز دنیا انجام شده است.وی ادامه داد: ما موفق به کسب دانش فنی برای تهیه و تولید مواد اولیه کاتالیست‌ها شده‌ایم و تلاش‌های بسیار موثری در مرکز پژوهش صنعت نفت و مرکز پژوهش و فناوری پتروشیمی انجام شده است. ساجدی با بیان اینکه ایران در موضوع کاتالیست‌های مربوط به بنزین‌سازی به حد خودکفایی رسیده است، افزود: اکنون ما قادریم اکثر کاتالیست‌های مربوط به این گروه را تولید کنیم.

وی با بیان اینکه قابلیت تولید تمام کاتالیست‌هایی که مربوط به بنزین استاندارد یورو ۴ است در ایران وجود دارد، ادامه داد: تنها در یک بخش از کاتالیست‌های مربوط به بنزین‌سازی موفق نشده‌ایم به خودکفایی برسیم که آن نیز کاتالیست FCC&RFCC است که پیش‌بینی ما این است تا سه سال آینده موفق به ساخت این کاتالیست نیز در داخل کشور شویم. مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت افزود: در حال حاضر در بخش کلی «جاذب‌ها» تقریبا ۸۰ درصد به خودکفایی رسیده‌ایم و در بخش کاتالیست‌ها، نیز در کشور نیاز کل کشور ۲۸ هزار تن در سال است که ما موفق به تهیه و تولید یک‌سوم آن در ایران شده‌ایم و برای دو‌سوم مابقی برنامه‌ریزی‌هایی کرده‌ایم؛ به طوری که تا سه سال آینده مقدار تولید یک سوم نیاز کشور به دو سوم افزایش پیدا می‌کند و برای بقیه نیز پژوهش‌ها و تحقیقات در حال انجام است.وی ادامه داد: ساخت کاتالیست در ایران تا سال ۱۳۸۰ تقریبا موضوعی غریب و ایده‌ای دست نیافتنی به نظر می‌رسید و معمولا تمامی کاتالیست‌های موردنیاز کشور از سازندگان کاتالیست بین‌المللی که بازارهای اروپا و آمریکا بوده‌اند تهیه می‌شد، اما از سال ۸۰ به بعد حرکت‌هایی برای تهیه و تولید کاتالیست در کشور از سوی شرکت‌های خصوصی شکل گرفت که البته به جز مواردی، اکثرا بی‌نتیجه ماند. آن موارد محدود نیز به جاذب‌های آب و کاتالیست‌های صنایع فولاد و کاتالیست‌های ZNO و تولید هیدروژن محدود شد.وی ادامه داد: پس از این فعالیت‌ها از سال ۱۳۸۲ به صورت جدی‌تر در شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت انجام شد و با اوج‌گیری محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها در اواخر دهه ۸۰ حرکت‌های جدی‌تر و سریع‌تری در حوزه تولید کاتالیست انجام شد.ساجدی افزود: در سال‌های اخیر نیز با شکل‌گیری کمیته کاتالیست در شرکت ملی پالایش و پخش و همچنین با پشتیبانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی از سازنده‌های کاتالیست واحدهای پتروشیمی نتیجه‌ای غیرقابل پیش‌بینی شکل گرفت و آن نیز تولید کاتالیست‌های مورد نیاز کشور تا حد نزدیک به خودکفایی بود. وی اظهار کرد: خوشبختانه در زمان حاضر با ساخت انواع کاتالیست‌های موردنیاز در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی در چند سال اخیر موفق به گسترش فعالیت‌های علمی در حوزه تولید این محصولات شده‌ایم.وی اظهار کرد: به‌منظور استمرار موفقیت‌آمیز راه تهیه کاتالیست‌ها در ایران و خودکفایی در این حوزه تعامل سازنده واحدهای پژوهشی، از قبیل پژوهشگاه صنعت نفت و مرکز پژوهش و فناوری و پتروشیمی و مراکز دانشگاهی، با کارخانه‌های ساخت کاتالیست و حمایت و پشتیبانی وزارت نفت از این گروه امری حیاتی به نظر می‌رسد.

کاتالیست‌های ایرانی از مرغوبیت خوبی برخوردارند

شاهرخ خسروانی، معاون شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز در حاشیه این همایش اظهار کرد: مصرف گسترده کاتالیست‌ها از سوی شرکت‌های پالایش و پتروشیمی در کشور ضرورت توجه به این محصولات را روشن می‌کند.

وی با بیان اینکه در چند سال اخیر به دلیل وجود تحریم‌ها و نبود فرصت برای واردات کاتالیست‌ها به کشور صنعت نفت با مشکلات مختلف مواجه بوده است، افزود: شرکت‌های داخلی اقدام به تولید این محصولات با استفاده از دانش بومی کرده‌اند که این حرکت‌ها نیز به نظر بسیار خوب و معقول می‌آید.

خسروانی با بیان اینکه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز با تشکیل کمیته ارزیابی نسبت به بررسی عملکرد شرکت‌های تولیدکننده کاتالیست در ایران اقدام کرده است، افزود: ما تمامی موارد فنی در حوزه کاتالیست‌ها را ارزیابی و بررسی می‌کنیم و اگر در زمینه کاتالیستی که در ایران تولید می‌شود به این جمع‌بندی برسیم که از کیفیت خوب و استانداردی برخوردار است، جلوی واردات آن کاتالیست به کشور را می‌گیریم.

وی افزود: تمامی اولویت ما بر این است که رفع نیازهای کشور در زمینه این محصولات با تولیدات داخلی با کیفیت انجام شود و از واردات این محصولات جلوگیری شود.

خسروانی با تاکید بر اینکه تولیدات ایرانی در زمینه کاتالیست‌ها از کیفیت قابل قبولی برخوردار است، افزود: به اعتقاد من حتی اگر عملکرد محصولات داخلی در ابتدای کار پایین‌تر از محصولات خارجی باشد اولویت بر استفاده از محصولات داخلی است؛ چرا که کشورهای پیشرفته در طول چند دهه ‌موفق به افزایش کیفیت محصولات خود شده و ایران تنها یک دهه را برای تولید محصولات کاتالیست پشت سر گذاشته است.وی با تاکید بر اینکه محصولات کاتالیستی ایرانی از نظر رقابت‌پذیری در حوزه قیمت بسیار قابل رقابت با مشابه خارجی آن است، افزود: ما در سال‌های گذشته محصولات کاتالیست خارجی را با قیمت‌های گزافی تهیه می‌کردیم که خوشبختانه در سال‌های اخیر با دستیابی محققان ایرانی به فرآیند تولید کاتالیست‌ها در کشور دیگر نیاز به واردات محصولات خارجی با قیمت‌های گزاف نیستیم.

رشد چشمگیر مصرف کاتالیست‌ها در دنیا

مدیر تحقیق و توسعه شرکت توسعه صنایع نفت و گاز سرو نیز در این همایش با تشریح چشم‌انداز کاتالیست‌ها در ایران و جهان، اظهار کرد: بازار کاتالیست‌ها در کشور در سال‌های گذشته با روند بسیار سریع و خوبی مواجه بوده است. مهران رضایی با بیان اینکه کاتالیست‌ها کالای بسیار استراتژیکی برای صنایع شیمیایی و پتروشیمی محسوب می‌شوند، ادامه داد: شرکت توسعه صنایع نفت و گاز سرو نیز در هشت سال گذشته موفق به تولید انواع کاتالیست‌ها در ایران شده است. وی اظهار کرد: ۳۷ درصد محصولات کاتالیست‌ها در صنایع پتروشیمی مصرف می‌شود و صنعت پتروشیمی بسیار مرتبط با محصولات کاتالیست است.

وی با بررسی روند بازار کاتالیست‌ها در دنیا، اظهار کرد: در سال ۲۰۱۱، ۲۱ میلیارد دلار در زمینه بازار کاتالیست‌ها در دنیا هزینه شده است که ۳۹ درصد این رقم به کاتالیست‌های زیست‌محیطی، ۲۹ درصد کاتالیست‌های پالایشگاهی، ۱۶ درصد کاتالیست‌های پلیمری و ۱۶ درصد به کاتالیست‌های شیمیایی اختصاص پیدا کرده است.

وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۸ روند افزایشی مصرف کاتالیست‌ها در دنیا به گونه‌ای باشد که کاتالیست‌های زیست‌محیطی با ۹/۳ درصد رشد، کاتالیست‌های پالایشگاهی با ۹/۲ درصد رشد، کاتالیست‌های پلیمری با ۳/۴ درصد رشد و کاتالیست‌های شیمیایی با ۹/۳ درصد رشد مواجه شود.

حضور ۳۰۰ شرکت داخلی و خارجی در همایش کاتالیست

در ادامه سیدمیثم خادمیان، دبیر همایش نیز اظهار کرد: صنعت نفت و صنایع وابسته به آن در صد سال گذشته موتور محرک و مهم‌ترین فاکتور اقتصادی - سیاسی دنیا و همچنین قلب اقتصادی ایران محسوب شده است، به همین دلیل صنایعی چون صنعت کاتالیست که می‌تواند نقش مهم و کلیدی در ارتقای سطح بهره‌وری در صنعت نفت و صنایع مرتبط ایفا کند بدون شک از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی افزود: از این رو رسیدن به مرزهای جدید دانش و تکنولوژی در راستای بهینه‌سازی فرآیند و بهبود عملکرد سیستم از اولویت‌های صنعت کاتالیست در جهان است و یکی از راهکارهای مناسب جهت پیشرفت در این زمینه، تعامل مستقیم دست‌اندرکاران و صاحبان دانش فنی این صنعت در جهان است. خادمیان ادامه داد: به همین منظور شرکت سرو کاتالیست به عنوان اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده کاتالیست در ایران و یکی از معتبرترین شرکت‌های تولیدکننده کاتالیست در کشور و یکی از معتبرترین شرکت‌های تامین‌کننده کاتالیست بر آن شد تا با گردهمایی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی، تصمیم‌گیران و شرکت‌های صاحب تکنولوژی در جهان، بستر لازم را برای تعامل مستقیم و گفت‌وگویی پیرامون اضلاع مختلف این صنعت به‌منظور شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های پیش ‌رو، فراهم کند.

وی افزود: در این همایش ۳۰۰ نفر شرکت‌کننده شامل شرکت‌های مطرح کاتالیست ساز دنیا و شرکت‌های تولید‌کننده و مصرف‌کننده داخلی حضور داشتند. وی ادامه داد: شرکت‌های خارجی حاضر در این همایش از کشورهای چین، استرالیا، فرانسه، روسیه و دیگر کشورها هستند.

این همایش با همکاری و حضور شرکت ملی و پالایش پخش فرآورده‌های نفتی ایران، شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، پژوهشگاه صنعت نفت، انجمن تولیدکنندگان جاذب و کاتالیست ایران از سوی شرکت کاتالیست سرو روز گذشته در هتل پارسیان آزادی تهران برگزار شد.