گروه نفت و پتروشیمی: چهاردهمین نشست بین‌المللی انرژی با عنوان جغرافیای جدید انرژی و آینده امنیت روز پنج‌شنبه در شرایطی برگزار شد که مهم‌ترین‌ کشور دارنده منابع انرژی جهان (روسیه)، این روزها در معرض شدیدترین تهدیدها است؛ تهدیدهایی از جنس تحریم غرب. تحلیلگران معتقدند غرب قادر به تحریم روسیه از نوع ایران نیست و اصولا تحریم دوجانبه دو قدرت انرژی دنیا اصلا اقدامی نادرست است. در این بین اما کارشناسان معتقدند تحریم غرب علیه روسیه به همگرایی تهران- مسکو منتهی خواهد شد و نتیجه‌های این همگرایی در افزایش مراودات دو کشور مشهود است. قرارداد تهاتر ۵۰۰ هزار بشکه نفت در برابر واردات کالا از روسیه موضوعی است که آمریکا به شدت از این مساله نگران است تاجایی‌که برخی مسوولان از تاثیرگذاری این تصمیم بر روند مذاکرات هسته‌ای سخن گفته‌اند.

در این بین اما به نظر می‌رسد موضع ایران بسیار هوشمندانه است به طوری‌که برنامه انتقال گاز به اروپا در شرایطی که کارشناسان معتقدند غرب برای تامین منابع گازی مورد نیاز خود به یک منبع مهم نیازمند است در دستور کار دولت قرار دارد. در این شرایط مسکو میزبان وزرای نفت و مقامات ارشد ۵۰ کشور بزرگ و ۱۵ سازمان بین‌المللی بود تا در نبود نماینده آمریکا در آن به بررسی تغییر توازن در مصرف انرژی پرداخته شود. این نشست دو روزه در شرایطی به کار خود پایان داد که موضوعاتی از جمله بررسی تغییر مسیرهای انرژی و نیز دخالت رویکردهای سیاسی در بازار جهانی انرژی از چالش‌هایی است که شرکت کنندگان در این نشست درباره آن تبادل‌نظر کردند.

ایران دارنده بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان

بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان در این همایش بین‌المللی، ارکان توسعه پایدار ایران را، تضمین امنیت انرژی کشور در طولانی مدت و مشارکت در تامین امنیت انرژی جهان عنوان کرد و افزود: در دوران کنونی، منافع جمعی، پایه و اساس همکاری میان کشورها را تشکیل می‌دهد و به شکل‌گیری مفاهیم مثبت از مقوله امنیت انرژی منجر می‌شود.وی با اشاره به اینکه این وضعیت همراه با عواملی همچون تعامل سازنده میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان، تقویت اطمینان و اعتماد به‌عنوان بنیان طرح‌های مربوط، افزایش ظرفیت‌ها در حوزه انرژی را به دنبال دارد، افزود: به نظر می‌رسد به‌کارگیری فناوری‌های مدرن برای استخراج منابع غیرمتعارف از قبیل شیل گاز و ذخایر هیدروکربنی موجود در لایه‌های عمیق، دغدغه‌هایی را در ارتباط با امنیت انرژی در کشورهای مشخص، سبب شده است.

وزیر نفت با بیان اینکه چالش‌های درازمدت تامین پایدار و قابل اعتماد انرژی همچنان پابرجا است، اظهار کرد: تلاش‌های جهانی برای بهبود وضعیت محیط زیست به اهداف مورد نظر نرسیده است، در مواردی که زغال سنگ استفاده می‌شود، سیاست گذاری کشورهای مصرف‌کننده نه تنها با موارد یادشده همخوانی ندارد، بلکه حتی با توانمندی‌های آلایندگی حامل‌های انرژی مورداستفاده آنها نیز در تضاد است.

زنگنه ادامه داد: در دوره جدید، قیمت‌های بازار انرژی باید تضمینی برای استفاده از سوخت‌های پاک باشد. قیمت‌گذاری زغال‌سنگ، گازوئیل و گازطبیعی باید منعکس‌کننده ارزش آنها و نیز ترغیب برای سرمایه‌گذاری در زمینه تولید سوخت‌های پاک باشد. در این وضعیت کشورهایی که به استفاده از سوخت‌های آلاینده ادامه می‌دهند باید هزینه‌های پاک کردن محیط زیست را متقبل شوند.

زنگنه با بیان اینکه به کارگیری اقدامات محدودکننده همچون تحریم‌های سیاسی- نفتی، تاثیرات جانبی بر تولید و نیز ذخیره نسبی کشورها داشته است، تاکید کرد: این اقدامات، به کاهش تنوع منابع تامین نفت و گاز منجر شده و اتکای روزافزون مصرف کنندگان به یک یا دو تولیدکننده عمده را موجب شده است.

وی با اشاره به اینکه کشورهای مشخصی برای تحمیل اولویت‌های خود به دیگران، در کوتاه‌مدت ابزارهای مرتبط با تحریم را در بخش اقتصادی- فناورانه بازار انرژی به کار می‌گیرند، افزود: این کشورها سعی می‌کنند تا به این وسیله توسعه ظرفیت‌های تولیدی کشورها را نسبت به ذخایر موجود آنها مسدود کنند. وزیر نفت تاکید کرد: این روند ضمن تشدید انحصارگری در حوزه انرژی، هزینه‌های بالایی را به جامعه جهانی به ویژه کشورهای کمتر توسعه یافته تحمیل می‌کند. وزیر نفت به ظرفیت‌های تولید نفت و گاز در کشور اشاره کرد و گفت: ایران با مجموع ۴۰۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت و گاز متشکل از ۳۴ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و ۱۵۷ میلیارد بشکه نفت خام بزرگ ترین ذخایر نفت و گاز جهان را در اختیار دارد. بر این اساس، ایران به‌طور جدی به دنبال کسب موقعیتی متناسب با ذخایر نفت و گاز خود در میدان‌های بین‌المللی است.

وی با بیان این که با این نگاه نه تنها اهداف اقتصادی کشورمان محقق می‌شود، بلکه متنوع کردن تامین‌کنندگان انرژی به عنوان یکی از نیازهای ضروری عصر جدید نیز تحقق می‌یابد، افزود: ایران در حال توسعه اقتصادی است و در این فرآیند با مشکل بهره‌وری پایین در حوزه انرژی مواجه است. بخشی از این مشکل در قیمت‌گذاری داخلی حامل‌های انرژی ریشه دارد که اقداماتی برای بهبود این وضعیت و تغییر آن در دست اجرا است.

زنگنه با اشاره به اینکه بخش دیگری از مشکل بهره‌وری پایین انرژی در ایران به استفاده از فناوری‌ها برمی‌گردد، تصریح کرد: در این زمینه ایران نیازمند به روزسازی فناوری است. براین اساس، همکاری در حوزه‌های خاصی مانند آموزش، تبادل نظر، افزایش بهره‌وری در بخش انرژی و بهبود وضعیت زیست محیطی از ضروریات است. وزیر نفت اظهار کرد: نشست بین‌المللی انرژی می‌تواند مانند کاتالیزوز عمل کند و افق‌های جدیدی را در زمینه همکاری میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی بگشاید که نقش‌شان در افزایش امنیت انرژی بسیار مهم است.

برنامه‌های اولویت دار وزارت نفت

وی در بخشی از سخنانش در چهاردهمین نشست بین‌المللی انرژی به برنامه‌های اولویت دار وزارت نفت ایران اشاره کرد و افزود: ارتقای کیفیت تولید نفت و گاز، به روزسازی صنایع پالایشگاهی، کاهش سرعت مصرف انرژی و نیز سطح دی اکسید کربن و دیگر آلاینده‌ها از طریق بهینه‌سازی مصرف‌‌ انرژی از جمله برنامه‌های اولویت‌دار وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران است.

وزیر نفت، راه منطقی بهینه‌سازی مصرف را در بهبود بهره‌وری انرژی دانست و گفت: همکاری‌های بین‌المللی برای تسهیل دسترسی به فناوری‌های مدرن ضمن کمک به کاهش سرعت مصرف انرژی، توانمندی‌های صادراتی ایران در این بخش را افزایش می‌دهد که آن نیز به نوبه خود به تقویت امنیت انرژی جهان منجر می‌شود. وی با بیان اینکه با وجود تحریم‌ها و موانع ایجاد شده در سال‌های اخیر، سبد انرژی در ایران متشکل از ۳۰ درصد محصولات نفتی مایع و ۷۰ درصد گاز طبیعی است، تصریح کرد: به‌طور متوسط ۸۷ درصد مردم ایران تحت پوشش شبکه گازرسانی هستند که این رقم در شهرها به ۹۸ درصد می‌رسد. زنگنه با اشاره به این آمارها اظهار کرد: ایران یکی از کم‌آلاینده‌ترین سبدهای انرژی در جهان را دارد. وی ادامه داد: ایران همچنین طرح‌های جدی در زمینه به‌کارگیری فناوری‌های به روز در بخش حمل و نقل اجرا کرده است. در این راستا تاکنون حدود دو هزار ایستگاه سی‌ان‌جی در سرتاسر کشور به بیش از سه میلیون دستگاه خودرو خدمات می‌دهند و مصرف روزانه گاز در آنها به حدود ۲۰ میلیون مترمکعب می‌رسد.

مقوله انرژی را سیاسی نکنید

دمیتری مدودوف، نخست‌وزیر روسیه در آیین افتتاحیه این نشست با تشریح اهمیت انرژی در جهان امروز، از گفت‌وگو میان تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و ترانزیت کنندگان به عنوان یکی از ضرورت‌های اساسی بازار بین‌المللی انرژی برای تامین امنیت آن نام برد. مدودوف با یادآوری گسترش جغرافیایی انرژی در سطح جهانی، از روسیه به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده و صادرکننده انرژی نام برد که بازارهای خود را به سمت آسیا و اقیانوسیه توسعه می‌دهد. وی بر ضرورت پرهیز از سیاسی کردن مقوله انرژی در جهان تاکید کرد و افزود: رواج چنین رویکردی تهدیدی جدی برای امنیت انرژی محسوب می‌شود. نخست‌وزیر روسیه با بیان اینکه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان باید به آینده اطمینان داشته باشند، ادامه داد: بار دیگر تاکید می‌کنم که بازار انرژی باید جدا از رویکردهای سیاسی باشد.