نوشته: کریستوفر آلکان ترجمه: دکتر موسی بزرگ‌اصل* در آمریکا روش‌های جدید حفاری باعث جهش تولید نفت و گاز در این کشور شده است. این موفقیت‌ها نه تنها آثار اقتصادی برای این کشور دارد بلکه برای نخستین بار در یک نسل، آمریکا را به اندیشه رهایی از وابستگی به نفت خاورمیانه فرو برده است. ترکیب شکست هیدرولیکی و حفاری افقی، قلب این انقلاب انرژی را تشکیل می‌دهد. این تکنولوژی اجازه می‌دهد حجم عظیمی از گاز و نفت محبوس شده در میان صخره‌ها که قبلا غیرقابل دسترس بوده است، استخراج شود. در نتیجه، جریان نزولی استخراج نفت از چاه‌های قدیمی آمریکا، معکوس شده است. تا زمان وقوع بحران مالی ۲۰۰۸، میزان تولید نفت خام از اوج ۱۰ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۷۰، به نصف تقلیل یافته بود. بسیاری از مردم هیچ امیدی به توقف این روند نزولی نداشتند، اما در طول پنج سال گذشته تولید نفت با افزایش غیرمنتظره ۴۰ درصدی به بالاترین سطح طی دو دهه گذشته رسیده است.

طبق گزارش PWC با عنوان «نفت شیل: انقلاب بعدی انرژی»، آثار بالقوه نفت شیل با افزایش استقلال انرژی برای بسیاری از کشورها و کاهش نفوذ اوپک می‌تواند موقعیت جغرافیایی و سیاسی کشورها را به شدت تغییر دهد.

این فنون جدید حفاری، عرضه گاز طبیعی را نیز شدیدا افزایش داده است. تولید این سوخت چندکاره که برای تولید برق، سوخت وسایل نقلیه و تولید پلاستیک‌ها استفاده می‌شود، از سال ۲۰۰۵ تاکنون ۳۳ درصد جهش را نشان می‌دهد. بسیاری از کارشناسان انرژی قبلا اعتقاد داشتند که به زودی تولید گاز در آمریکا به پایان می‌رسد و این کشور به ناچار وابسته به واردات خواهد شد.

این رنسانس فسیلی بیشترین منفعت را برای اقتصاد آمریکا به همراه داشته است. یک کارشناس می‌گوید: به مشکلات اصلی که اقتصاد آمریکا با آن مواجه بوده نگاه کنید تقاضای ضعیف، کسری شدید تراز تجاری و درآمدهای مالیاتی پایین. احیای تولید انرژی، به حل همه این ضعف‌ها، کمک بزرگی می‌کند.

برای نمونه، وفور عرضه گاز طبیعی به معنای برق ارزان‌تر است. عرضه برق ارزان‌تر تنها در سال ۲۰۱۲ باعث ۱۰۷ میلیارد دلار صرفه‌جویی در هزینه، یعنی ۹۲۶ دلار برای هر خانواده شده است. لارسن از موسسه IHS می‌گوید این شبیه پارو کردن پول به جیب مردم است.

این موضوع به تنهایی منفعت اقتصادی این انقلاب را نشان نمی‌دهد. جهش فعالیت‌های حفاری حدود ۷/۱ میلیون شغل ایجاد کرده است و تا پایان همین دهه می‌تواند ۳/۱ میلیون شغل دیگر نیز خلق کند.

علاوه‌بر افزایش مستقیم اشتغال، گاز طبیعی ارزان، به عنوان یک عنصر کلیدی محصولات پتروشیمی و پلاستیکی شرکت پتروشیمی داو (DOW) را متقاعد کرده است که یک کارخانه پتروشیمی جدید در آمریکا راه‌اندازی کند.

فرانک وراسترو (Frank Verrastro)، مدیر بخش تحقیقات انرژی مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن می‌گوید: ما به دنبال مجموعه‌ای از موارد احیای صنعتی براساس انرژی ارزان در آمریکا هستیم. این‌گونه ایجاد شغل انبوه بسیار فراتر از ظرفیت پروژه‌های زیربنایی دولت برای ایجاد شغل است.

رشد تولید نفت و گاز به تامین مالی عمومی آمریکا نیز کمک شایانی می‌کند. موسسه IHS معتقد است که روش‌های جدید حفاری ۵/۲ تریلیون درآمد مالیاتی بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۳۵ برای دولت آمریکا در پی دارد. این رقم نصف درآمد دولت در سال ۲۰۱۲ است. بخش مهمی از کسری تجاری دولت آمریکا - تقریبا در حدود نصف آن- ناشی از نیاز این کشور به نفت وارداتی است. صرفه‌جویی ناشی از این فناوری با قیمت ۱۰۰ دلار برای هر بشکه نفت در حدود ۱۸۵ میلیارد دلار در سال است.

به اعتقاد بانک سیتی، این تنها آغاز کار است. طبق برآوردهای این بانک، رشد تولید نفت و گاز در دهه پیش‌رو کسری تجاری آمریکا را تا ۸۰ درصد کاهش می‌دهد. یکی از کارشناسان این بانک می‌گوید این موضوع تنها محدود به کاهش واردات نفت نیست، بلکه کاهش قیمت انرژی، زمینه را برای افزایش توان رقابت آمریکا برای صادرات دیگر کالاها فراهم می‌کند.

کاهش وابستگی به واردات نفت بر سیاست خارجی آمریکا نیز موثر خواهد بود. آمریکا همیشه از اتکا بر واردات نفت رنج ‌برده است. تا سال ۲۰۰۵ حدود ۶۰ درصد نفت مصرفی از طریق واردات تامین می‌شد. تحریم نفتی سال ۱۹۷۳ که باعث کاهش صادرات نفت اوپک شد قیمت نفت را چهار برابر کرد و باعث سهمیه‌بندی مصرف نفت در آمریکا شد.

نفت شیل این تهدیدها را کاهش می‌دهد. طبق پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، آمریکا تا سال ۲۰۱۷ روسیه و عربستان را پشت سر می‌گذارد. تحلیل روزنامه وال‌استریت نشان می‌دهد مجموع تولید نفت و گاز در آمریکا در سال جاری از روسیه بیشتر خواهد بود.

مدیر بخش تحقیقات انرژی موسسه بروکینگز می‌گوید: افزایش تولید نفت و گاز در آمریکای شمالی تهدیدی برای کشورهای عضو اوپک است که کنترل ۸۰ درصد نفت دنیا را در اختیار دارند.

* عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی