غلامعلی رحیمی* بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی ده روز گذشته (۲۰ الی ۳۰ سپتامبر) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۶۷/۱۰۴ دلار در هر بشکه تا ۸۷/۱۰۲ دلار کاهش یافت. طی هفته گذشته عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از: • کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا و رایزنی تلفنی روسای‌جمهور دو کشور در خصوص نحوه دستیابی به توافقی در مورد بحث هسته‌ای

• ارزیابی بانک مریل لینچ مبنی بر کاهش ۲۰ دلاری قیمت جهانی نفت خام در صورت بازگشت کامل ایران به بازار نفت

• اختلاف‌نظرها در مورد بودجه آمریکا و نگرانی‌ها از زمان تعدیل سیاست محرک اقتصادی فدرال رزرو

• کاهش نگرانی‌ها درباره حمله احتمالی آمریکا به سوریه و اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه

• تداوم افزایش تولید نفت خام لیبی در پی‌ رشد تدریجی تولید از میادین غربی این کشور

• آغاز صادرات نفت از دومین پایانه بزرگ نفتی لیبی (زاویه)، در پی تداوم فعالیت‌های نفتی برای بازگشت به حالت عادی در بخش غربی این کشور بحران‌زده

• اعلام وزیر نفت عربستان مبنی بر وجود نفت کافی در بازار

• افزایش ۷/۲ میلیون بشکه‌ای سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۱۳ الی ۲۰ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۳/۳۵۸ میلیون بشکه

• کاهش ۵۱۹ هزار بشکه‌ای خوراک روزانه پالایشگاه‌های آمریکا طی دوره ۱۳ الی ۲۰ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۵۹۱/۱۵ میلیون بشکه در روز

• کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی

• تداوم بحران مالی منطقه یورو و نگرانی اقتصادی در این منطقه

• پیش‌بینی افزایش تولید نفت خام میدان فراساحلی عظیم کاشاگان قزاقستان تا بیش از ۸ میلیون تن تا سال ۲۰۱۴

• پیش‌بینی بانک ملی قطر مبنی بر افزایش سطح تولید نفت خام این کشور به بیش از ٨٠٠ هزار بشکه در روز تا سال ٢٠١٧

• افزایش ۲۳۰ هزار بشکه‌ای (یک درصدی) صادرات روزانه نفت خام اوپک (به استثنای آنگولا واکوادور) در ۴ هفته منتهی به ۱۲ اکتبر در مقایسه با ۴ هفته منتهی به ۱۴ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۹/۲۳ میلیون بشکه در روز، بر‌اساس پیش‌بینی موسسه اویل موومنتس.

البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری نمود. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:

• کاهش ۵۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۱۳ الی ۲۰ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۷۷۷/۷ میلیون بشکه در روز

• افزایش ۳۴۷ هزار بشکه‌ای واردات نفت خام آمریکا طی دوره ۱۳ الی ۲۰ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۹۲۵/۷ میلیون بشکه در روز

• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو

• تداوم اعتصاب کارگران پالایشگاه گرانگموت در اسکاتلند و نگرانی‌ها مبنی بر اختلال در عرضه نفت دریای شمال

• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام.

براساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۲۰ الی ۲۶ سپتامبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۳۴/۱۰۷ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۳۴/۱۰۶ دلار کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۶ سپتامبر، با یک دلار و ۶۴ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۶ دلار و ۳۰ سنت رسیده است.

میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۰ سپتامبر معادل ۱۰۷ دلار و ۹۴ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه سپتامبر (تا ۲۶ سپتامبر )، با یک دلار و ۴۹ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه اوت، به هر بشکه ۱۰۹ دلار و یک سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اوت معادل ۱۰۷ دلار و ۵۲ سنت در هر بشکه بود.

متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران نیز طی دوره ۲۰ الی ۲۶ سپتامبر از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۶/۱۰۸دلار در هر بشکه تا کمتر از ۷۶/۱۰۶ دلار کاهش یافت.

همچنین قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه اکتبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۲۲/۱۰۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۰ سپتامبر تا کمتر از ۶۳/۱۰۸ دلار در تاریخ ۳۰ سپتامبر کاهش یافت. همچنین در روز ۳۰ سپتامبر، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۱۳/۶ دلار نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.

براساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۰ سپتامبر معادل ۳/۳۵۸ میلیون بشکه بوده که در مقایسه با هفته قبل (۱۳ سپتامبر) به میزان ۷/۲ میلیون بشکه افزایش یافته و معادل ۹/۶ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۲ کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل به میزان ۳/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۶/۲۲ روز قرار گرفته است که معادل ۴/۲ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۵۱۹ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۵۹۱/۱۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان ۹۶۷ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است. تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۱۳ الی ۲۰ سپتامبر به میزان ۵۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۷۷۷/۷ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۲۶۸/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۲ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۵۷۸/۷ میلیون بشکه در روز به ۹۲۵/۷ میلیون بشکه (معادل ۳۴۷ هزار بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۳۳۰ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.

*کارشناس ارشد اقتصاد انرژی موسسه مطالعات انرژی

تاثیر تحولات سیاسی بر بازار نفت؟