گروه نفت و انرژی - طیبه شهبازی: مدتی است که پیشنهاد تشکیل مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی از سوی عبدالحسین بیات معاون وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران مطرح شده است؛ پیشنهادی که از زمان طرح آن تا کنون مدت زیادی نمی‌گذرد اما اعلام نظرهای فراوانی را در این مدت در پی داشته است؛ نظراتی که موافق یا بعضا در نقد چنین پیشنهادی طرح شده‌اند. در همین زمینه چند روز پیش دبیرکل سازمان کشورهای عضو دی ۸ از تشکیل مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی در کمتر از یک سال آینده خبر داد. به گفته موسوی، اعضای این کارگروه در حاشیه همایش بین‌المللی پتروشیمی توافق کردند که پس از بررسی پیش نویس پیشنهادی ایران، در نشست آتی خود که طی سه ماه نخست سال ۲۰۱۴ در تهران برگزار می‌شود، اساسنامه مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی را نهایی و نسبت به تشکیل این مجمع اقدام کنند. در همین حال مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از موافقت کشورهای مصر و ترکیه با پیشنهاد ایران مبنی بر تاسیس این مجمع خبر داد و اعلام کرد به زودی مذاکرات با چندین کشور اسلامی با محوریت زمان‌بندی و سازوکار تدوین اساسنامه و راه‌اندازی مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی تشکیل خواهد شد. بیات همچنین در خصوص آخرین وضعیت این مذاکرات گفت: کشورهای ترکیه و مصر به عنوان دو تولیدکننده بزرگ محصولات پتروشیمی و پلیمرهای مهندسی منطقه خاورمیانه، با پیشنهاد ایران موافقت کرده‌اند. معاون وزیر نفت همچنین با اعلام اینکه در شرایط فعلی راه‌اندازی این مجمع در سطح منطقه ضروری به نظر می‌رسد، افزود: در دور جدید مذاکرات با کشورهای اسلامی و به ویژه مشارکت سه کشور ایران، ترکیه و مصر، مسائل نهایی تاسیس این مجمع مورد بررسی بیشتر قرار خواهد گرفت. وی همچنین اعلام کرد که هم اکنون هسته مرکزی تاسیس و راه‌اندازی مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی با حضور این سه کشور شکل گرفته است. بیات تصریح کرد: علاوه بر ترکیه و مصر، کشورهای قطر و عربستان هم می‌توانند در این دور از مذاکرات حضور داشته باشند. برخی کارشناسان و فعالان حوزه پتروشیمی در کشور معتقدند که تشکیل چنین مجمعی به چند دلیل عملی نیست؛ اول اینکه تنوع محصولات پتروشیمی بسیار بالا است و به طور مثال شبیه نفت خام نیست که بتوان به راحتی در خصوص آن در سطح بین‌المللی تصمیم گیری کرد، دوم اینکه کشورهای بزرگ تولیدکننده محصولات پتروشیمی مثل ترکیه، آلمان، کره‌جنوبی، چین و برزیل، دارای بخش دولتی که مسوولیت پتروشیمی را بر عهده داشته باشد نیستند و بخش‌های خصوصی متعددی در این کشورها که تعداد خود آنها نیز بسیار زیاد است، مسوولیت صنایع پتروشیمی را در دست دارند که به سادگی نمی‌توان تمام این کشورها را پوشش داد و با بخش‌های خصوصی آنها وارد چنین تشکلی شد. اما در این میان نکات مبهم دیگری در خصوص این پیشنهاد وجود دارد که سعی کرده‌ایم در گفت‌وگویی کوتاه با مهندس عبدالحسین بیات به برخی از آنها پاسخ دهیم. در حال حاضر وضعیت تولید و صادرات محصولات پتروشیمی در کشور با چه مشکلاتی رو به رو است که تشکیل چنین مجمعی بتواند در حل این معضلات یاری‌رسان باشد؟ خوشبختانه در بخش تولید و صادرات محصولات پتروشیمی در کشور، مشکل خاصی وجود ندارد. در حال حاضر در حدود ۵۰ مجتمع تولیدی در کشور فعال هستند که تولیدشان با ظرفیت برنامه ریزی شده در جریان است. البته یکی از مشکلات این بخش کمبود خوراک است که با توسعه بخش‌های بالادستی این صنعت، در آینده این معضل نیز جبران خواهد شد. در زمینه صادرات هم نه تنها مشکلی نداریم، بلکه در سال گذشته در این بخش سیاست ممنوعیت صادرات و امسال نیز سیاست محدودیت صادرات را اجرا کردیم که البته این سیاست‌ها با اراده مسوولان کشور خودمان صورت گرفته و اجباری از خارج، بر این مساله وجود نداشته است. در خصوص ممنوعیت و محدودیت صادرات محصولات پتروشیمی، بسیاری از مدیران بخش‌های خصوصی و فعالان این بخش از صنعت بر این باورند که این مساله به نوعی خودتحریمی محسوب شده و لطماتی را به تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصولات وارد کرده است. خیر این مساله به هیچ عنوان خودتحریمی نبوده است. با توجه به اینکه بسیاری از صنایع پایین دستی بنیه قوی برای حضور در بازارهای بین‌المللی را ندارند و از سوی دیگر در بسیاری از موارد، نیاز داخلی به مواد اولیه، تامین نمی‌شود، لازم است سیاست‌هایی اعمال شود که ابتدا نیاز داخل تامین گردد و بعد صادرات صورت بگیرد تا هم مواد اولیه مورد نیاز صنایع پایین دستی تامین شده و هم از خام فروشی کاسته شود تا کشور بتواند محصول نهایی را صادر کند. گزارش‌های سال گذشته گمرک هم نشان دهنده این است که ارزآوری قابل توجهی از محل صادرات کالاهای نهایی در حوزه پتروشیمی عاید کشور شده است که این امر به ایجاد ارزش افزوده بیشتر در این صنایع منجر می‌شود. در همین خصوص امسال دو لیست برای مجتمع‌های پتروشیمی تعریف شده که لیست اول تکلیفی است و به مجتمع‌های پتروشیمی می‌گوید که برای امسال چه میزان برای نیاز داخلی باید تولید و در بورس عرضه کنند و لیست دوم لیست مازاد بر نیاز داخل به علاوه مجوز صادرات تا پایان سال است که تعیین می‌کند مجتمع‌های پتروشیمی به چه میزانی برای صادرات اجازه تولید دارند. مجوزها نیز سالانه تعریف شده‌اند تا تولیدکنندگان بتوانند سیاست بلند مدت داشته باشند؛ ضمن اینکه در صورتی که مازاد تولید وجود داشته باشد، تولیدکنندگان اجازه صادرات دارند. در نهایت هدف این است که از خام فروشی نفت و نیمه خام فروشی در حوزه پتروشیمی کشور جلوگیری شده و به سمت تولید کالاهای نهایی حرکت کنیم که البته این امر عزم ملی و مشارکت همگانی را طلب می‌کند. در مورد اهداف تشکیل مجمع کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی توضیح بفرمایید. در خصوص اهداف تشکیل مجمع کشورهای تولیدکننده پتروشیمی که در اجلاس دی ۸ به برخی از آنها اشاره شد، هدف این است که چیزی شبیه اوپک نفت و اوپک گاز (تولیدکنندگان عمده گاز) تشکیل شود؛ به این دلیل که نیاز به مصرف محصولات پتروشیمی روز به روز گسترش پیدا می‌کند و نرخ مصرف این محصولات نیز رو به رشد است و همچنین از آنجا که روند توسعه این صنعت در کشورهای صاحب خوراک برای احداث واحدهای پتروشیمی و تولید محصولات پتروشیمی رو به گسترش است، لازم است مجمعی بر مبنای شرایط برد- برد تشکیل شود که منافع تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در آن در نظر گرفته شود که از این طریق بتوان در بخش بین‌المللی (در بخش‌های تولید، فروش و...) مدیریت سالمی را اجرا کرد. در حال حاضر این مساله به صورت پراکنده انجام می‌پذیرد و در نتیجه به طور مثال ممکن است کشورهایی باشند که در خصوص محصولات پتروشیمی، اضافه تولید داشته باشند، اما در صورت وجود این مجمع، می‌توان در تمام زمینه‌ها از جمله میزان تولید، بر اساس شرایط روز تصمیم‌گیری کرد. در خصوص مزایای تشکیل این مجمع برای کشورهای عضو توضیح بفرمایید. اولین مزیت، تامین نیاز بازارهای خود کشورهای عضو مجمع است؛ به صورتی که بتوانند در بازارهای همدیگر از معافیت‌هایی نیز بهره‌مند شوند. مزیت دوم مبادله تکنولوژی بین این کشورها در زمینه صنایع پتروشیمی در جهت تحقق اهداف مشترک است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مشترک هم از مزیت‌های دیگر تشکیل این مجمع است. در حال حاضر در جهان سالانه ۱ میلیارد تن محصول پتروشیمی تولید می‌شود که در آمد حاصل از آن بالغ بر ۹/۳ تریلیون دلار است. کمک‌های آموزشی و بازدید اعضا از تاسیسات یکدیگر و همین طور کنترل قیمت گذاری در بازارهای مختلف بر اساس منافع مشترک کشورهای عضو و نیز رعایت منافع مشتریان، از دیگر مزایای تشکیل مجمع کشورهای تولیدکننده پتروشیمی است. آیا تشکیل این مجمع تاثیری بر قیمت خوراک یا محصولات پتروشیمی در داخل کشور خواهد داشت؟ و آیا تشکیل آن می‌تواند منجر به اعمال قیمت‌های جهانی بر محصولات داخلی گردد؟ در حال حاضر گاهی تعیین قیمت‌ها در برخی کشورهای تولیدکننده، به تولیدکنندگان و صنایع دیگر کشورها آسیب وارد می‌کند چراکه بعضا به دلیل رقابت‌های ناسالم ممکن است قیمت‌ها بسیار کمتر از آنچه که باید، تعیین شوند، یا برعکس گاهی تعیین قیمت‌های بالا برای این محصولات، ایجاد مشکل می‌کند. تشکیل این مجمع تاثیر مثبت و منطقی بر قیمت‌های جهانی خواهد داشت. برخی کارشناسان و فعالان حوزه پتروشیمی در کشور به دلایلی معتقدند که تشکیل چنین مجمعی عملی نیست، نظر شما در این رابطه چیست؟ بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که این کار امکان پذیر است. مزایایی در این طرح وجود دارد که رسیدن به آن ماهیتا ربطی به دولتی یا خصوصی بودن ندارد. مگر در کشور ما اتحادیه‌های متنوع وجود ندارد که خصوصی هستند اما منافع مشترک را در سطح ملی دنبال می‌کنند که می‌تواند به سطوح بین‌المللی نیز ارتقا پیدا کند. اتفاقا هرچقدر تنوع این محصولات بیشتر باشد، موجب می‌شود منافع مشترک اعضای این مجمع بیشتر تامین شود و نیازمند همکاری‌های بیشتر شوند؛ به این صورت که هر کشور در زمینه ای که توانایی بیشتری دارد تولید را انجام می‌دهد و بعد می‌توانند با هم مبادله کنند. بنده قبول دارم که ممکن است ایجاد تفاهم در حوزه پتروشیمی سخت تر از نفت یا گاز باشد، ولی امر محالی نیست و انجام آن ضرورت دارد کمااینکه تا الان مورد استقبال قرار گرفته است.