نشانه‌های شکاف گازی در انسجام اروپا

اتحادیه اروپا به‌شدت نگران عدم ازسرگیری جریان گاز از طریق خط لوله نورد استریم یک به آلمان پس از تعمیرات ۱۰روزه بود، اما این اتفاق نیفتاد و گاز به اروپا بازگشت؛ هرچند با ۴۰درصد ظرفیت که روسیه دلیل آن را مسائل فنی مربوط به توربین‌ها عنوان می‌کند. حالا آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، به اوتاوا گفته اگر تحریم‌های فعلی این کشور مانع از بازگشت توربین گازپروم به روسیه شود، آلمان ممکن است حمایت نظامی و مالی خود را از اوکراین پس بگیرد. بربوک همچنین گفته اگر گاز روسیه به‌طور کامل قطع شود، احتمال قیام‌های مردمی در این کشور وجود خواهد داشت. آلمان برای تولید ۳۵درصد از برق خود به خط لوله نورد استریم یک وابسته است که با احتساب دیگر مسیرهای واردات گاز از روسیه، ۶۳درصد از برق این کشور با گاز روسیه در سال ۲۰۲۱ تولید شده است. نشانه دیگر تَرَک برداشتن دیوار اتحاد اروپا علیه روسیه سفر وزیر خارجه مجارستان به مسکو و درخواست گاز بیشتر از این کشور بود. سفری که از دیدگاه اتحادیه اروپا تحقیرآمیز تلقی می‌شود.

ماجرای آلمان و توربین گازپروم

بحث درباره عرضه گاز از نورد استریم یک با وجود ازسرگیری جریان به آلمان، هنوز نامطمئن است و فقط با ۴۰درصد از ظرفیت کامل در مدار است. به گزارش اویل‌ پرایس به نقل از روزنامه کانادایی «Globe and Mail»، وزیر خارجه آلمان در روزهای گذشته به دولت کانادا هشدار داده است که در صورت عدم بازگشت توربین گازی گازپروم به روسیه که برای افزایش جریان گاز نورد استریم به آن نیاز است، برلین پشتیبانی نظامی و اقتصادی از اوکراین در پی جنگ با روسیه را معلق خواهد کرد. آنالنا بربوک در سخنی قابل‌توجه افزود قطع کامل گاز ارسالی روسیه از طریق نورد استریم یک می‌تواند به قیام‌های مردمی در آلمان منجر شود.

رسانه‌ای آلمانی به نام RND از قول بربوک در روز چهارشنبه گذشته گفته عواقب سیاسی داخلی نقش مهمی در مذاکره با کانادا بازی کرده است. به ‌نظر می‌رسد برلین پیوند مستقیمی بین حمایتش از اوکراین و بازگشت توربین گازی گازپروم برقرار کرده است. بربوک تکرار کرد که اگر هیچ گازی از نورد استریم به آلمان نرسد، برلین بر شورش‌های داخلی احتمالی متمرکز خواهد شد و ممکن است دیگر نتواند از اوکراین حمایت کند. این مقام عالی دیپلماسی بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا به رسانه‌های کشور خود گفته که این کشور همچنان به گاز روسیه در آینده نیازمند خواهد بود.

با این حال، سفیر آلمان در کانادا به نام سابین اسپارواسر در واکنش به مقاله روزنامه کانادایی گفته این کشور هرگز کانادا را تهدید نکرده است. وی افزود آلمان و دیگر کشورهای اروپا روی قطع وابستگی به گاز طبیعی روسیه کار می‌کنند اما نمی‌خواهند جریان گاز فورا قطع شود تا بتوانند کارکرد اقتصاد را در کوتاه‌مدت تضمین کنند. اسپارواسر همچنین گفته که حفظ توانایی مراقبت از اوکراین «تا جایی که نیاز باشد» اهمیت دارد.

مساله مورد ‌شاره در بالا ممکن است در رسانه‌ها پراکنده‌تر ارائه شده باشد، اما نشان می‌دهد که روسیه چه اهرم فشاری بر بزرگترین اقتصاد اروپا در اختیار دارد. صنعت و مصرف‌کنندگان آلمان هنوز بسیار زیاد به منابع هیدروکربنی روسیه وابسته هستند و هیچ گزینه مستقیمی برای قطع کامل وابستگی به گاز روسیه وجود ندارد. به نظر می‌رسد وقتی در روزهای گذشته جریان گاز نورد استریم به اروپا هر چند به‌طور ناقص وصل شد، نفس راحتی که برلین و دیگر دولت‌های اروپایی کشیدند، در مسکو نیز واضح شنیده شد. نورد استریم یک از ژوئن با کاهش ۶۰درصدی عرضه، با ۴۰درصد از کل ظرفیت در مدار بوده است.

پوتین هفته گذشته در تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگاران روس اعلام کرده بود اگر توربین گازی مذکور به‌سرعت برنگردد میزان گاز ارسالی از نورد استریم از ۶۰میلیون مترمکعب در روز به ۳۰ میلیون مترمکعب یا یک‌پنجم کل ظرفیت آن کاهش خواهد یافت. رئیس‌جمهور روسیه همچنین گفته بود یکی دیگر از ۵ توربین نورد استریم خراب است و اواخر جولای خاموش خواهد شد تا تعمیر شود. آلمان، کانادا را که یکی از هم‌پیمانان آن در ناتو است، در موقعیت سختی قرار داده است. از سوی دیگر سفر هفته گذشته پوتین به تهران و دیدار با روسای جمهور ایران و ترکیه بار دیگر نشان داد که روابط مسکو با متحدان آشکارش هنوز خوب است. دیدار پوتین، ابراهیم رئیسی و رجب طیب اردوغان باعث نگرانی‌هایی در ناتو و اتحادیه اروپا شده و انتظار می‌رود اتحاد انرژی ترکیه و روسیه ادامه یابد، چراکه آنکارا در آینده نیازمند روشن نگه داشتن چراغ‌هایش است.

درخواست گازی مجارستان در بحبوحه جنگ و تحریم  

از سوی دیگر اتفاق مهمی که افتاد سفر وزیر امور خارجه مجارستان، پیتر سیجارتو، به مسکو بود. این مقام مجار طی یک جلسه با همتای روس خود سرگی لاوروف درخواست دریافت گاز بیشتر کرد. در سال ۲۰۲۱، گازپروم و مجارستان یک قرارداد ۱۵ساله امضا کردند که طی آن بوداپست سالانه ۵/ ۳میلیارد مترمکعب گاز در سال از طریق بلغارستان و صربستان و همین‌طور یک میلیارد مترمکعب گاز از طریق اتریش دریافت خواهد کرد. مجارستان در این دیدار گفته به ۷۰۰میلیون متر‌مکعب گاز بیشتر نیازمند است که فقط از جانب روسیه می‌تواند تامین شود. بوداپست ۸۵درصد به گاز روسیه وابسته است و این کشور پیش از این با درخواست‌های اتحادیه اروپا برای تحریم واردات انرژی از روسیه مخالفت کرده است. روسیه نیز اعلام کرده که ارسال گاز بیشتر به مجارستان را بررسی می‌کند.

همزمان با اینکه پوتین خط لوله گازی خود را به عنوان ابزاری برای اختلال در استراتژی‌های انرژی اروپا می‌بیند، داستان نورد استریم یک و حتی ۲ که پس از اجرای کامل مورداستفاده قرار نگرفته، برای چند ماه دیگر ادامه خواهد داشت. تاریخ مهم دیگر ۲۶ جولای است که وزرای انرژی اتحادیه اروپا گرد هم می‌آیند تا در یک جلسه اضطراری پیشنهاد کاهش مصرف ۱۵درصدی را به بحث بگذارند. انتظار می‌رود «مسائل فنی» دیگری که اروپا بهانه می‌خواند برای نورد استریم اتفاق بیفتد که به‌طور بالقوه جریان بیشتری از گاز این خط لوله یا دیگر خطوط را کاهش خواهد داد. تاکنون ترک‌استریم و دیگر خطوط لوله از این بازی کنار گذاشته شده‌اند اما بعید نیست هدف بعدی بازی کرملین برای تحت فشار قرار دادن اروپا با اهرم انرژی باشند. سطوح بالای فعلی انرژی، عدم‌قطعیت در عرضه گاز در کنار تورم بالا همگی دسته‌کارت‌های بازی قدرتمندی در دستان پوتین هستند. اراده اروپا از این طریق مورد آزمایش قرار خواهد گرفت، مخصوصا در شرایطی که جنگ در اوکراین همچنان ادامه می‌یابد.