نگرانی جدید معامله‌گران بازار طلای سیاه چیست؟
شوک دوم در کمین نفت
با وجود جهش قیمت نفت در دو روز آخر هفته بازارهای جهانی به امید نزدیک شدن بزرگان نفت به یک توافق کاهش تولید، حالا و به‌خصوص پس از به تعویق افتادن نشست مجازی اوپک‌پلاس تردیدها نسبت به موفقیت طرح نجات بازار نفت بیش‌از‌پیش افزایش یافته است. از یکسو اگر هیچ توافقی صورت نگیرد، وضعیت بازار به وضوح تضعیف می‌شود و به گفته کارشناسان ممکن است قیمت‌ها به زیر ۱۰ دلار بر بشکه کشیده شود، چراکه گنجایش انبارهای نفتی چه بر زمین و چه بر دریا (نفتکش‌های غول‌پیکری که برای ذخیره نفت استفاده می‌شوند) به زودی به پایان می‌رسد و در آن صورت طلای سیاه دیگر ارزشی بیش از چند دلار نخواهد داشت. از سوی دیگر، برای رسیدن به توافق کاهش تولید موانعی بر سر راه عربستان، روسیه و شاید دیگر تولیدکننده‌ها مانند آمریکا وجود دارد که «سیریل ویدرشوون»، تحلیلگر بازارهای جهانی انرژی در گزارشی در اویل پرایس به پنج مورد آن پرداخته است. به باور این کارشناس، ابهام در اهداف نشست اوپک‌پلاس، عدم تمایل عربستان به تغییر رویه فعلی، نامشخص بودن سیاست روسیه در قبال کاهش تولید، دشواری اقناع دیگر اعضای اوپک‌پلاس و حس بازار که پس از توییت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر قریب‌الوقوع بودن توافقی برای کاهش دست‌کم ۱۰ میلیون بشکه (در روز)، دیگر هر حجم کاهشی کمتر از این مقدار را شکست تلقی خواهد کرد، موانع موفقیت همکاری تولیدکننده‌ها برای تقویت قیمت نفت هستند. اما ویدرشوون معتقد است با وجود رسیدن به توافق کاهش تولید ۱۰ میلیون بشکه‌ای نیز امکان وقوع شوک دوم کاهش قیمت مانند آنچه پس از شکست اوپک‌پلاس ماه گذشته میلادی اتفاق افتاد، وجود دارد. به گفته او بازار نفت در صورت عدم اثرپذیری مناسب از توافق احتمالی، ممکن است به شکل مضاعفی واکنش منفی نشان دهد و ترس به وجود آمده در بازار، قیمت را به زیر ۱۰ دلار در هر بشکه برساند.
ابهام در اهداف نشست
نشست پیش رو که قرار بود دوشنبه به صورت مجازی برگزار شود به دلیل اختلافات میان عربستان و روسیه و نیاز به مذاکره بیشتر پیش از اتخاذ هرگونه تصمیمی به تعویق افتاده و به گفته منابع نزدیک به اوپک احتمالا پنج‌شنبه هفته جاری برگزار شود، به باور ویدرشوون می‌تواند به شکست بینجامد، زیرا اهداف نشست و تولیدکننده‌ها که حتی حضور یا عدم حضور بسیاری از آنها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، مشخص نیست. از آنجا که عربستان پس از توییت ترامپ مبنی بر گفت‌و‌گوی این کشور و روسیه درباره کاهش تولید و توافقی احتمالی برای حذف بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز از عرضه جهانی، فراخوانی برای نشست اوپک‌پلاس را به صورت عمومی برای همه کشورهای تولیدکننده فرستاد، برداشت بسیاری بر این است که آمریکا نیز به این نشست دعوت شده است. با وجود این، دونالد ترامپ پس از دیدار با مدیران شرکت‌های نفت آمریکا روز جمعه با عقبگردی ملموس از هیچ برنامه‌ای برای کاهش عرضه سخن به میان نیاورد و گفت: «این یک بازار آزاد است و عربستان و روسیه باید جنگ قیمتی که به راه انداخته‌اند و باعث ریزش قیمت‌ها شده را حل کنند.» از طرفی امکان حضور آمریکا با توجه به محدودیت‌های حقوقی و عدم کنترل شرکت‌های نفتی توسط دولت این کشور بعید به نظر می‌رسد.
تهدید دیگری که می‌تواند این نشست را با خطر شکست مواجه کند این موضوع است که از نظر ویدرشوون عربستان نشانه‌ای مبنی بر تغییر سیاست نفتی از خود نشان نداده است. به گفته او بزرگ‌ترین صادرکننده جهان که میزان تولیدش اکنون به بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز رسیده به اهداف خود از جنگ قیمتی مانند افزایش سهم بازار، کشاندن روسیه به میز مذاکره و به زانو درآوردن تولیدکننده‌های نفت شیل در آمریکا رسیده است و تصمیمی برای تغییر این خط‌مشی ندارد. مسوولان سعودی از اشتیاق به مذاکره برای کاهش تولید سخن می‌گویند، اما با این پیش‌شرط که آمریکا نیز در این توافق نقش بازی کند. از طرفی کاهش عرضه یک‌جانبه و حتی دوجانبه عربستان به همراه روسیه به میزان حدود ۱۰ میلیون بشکه دور از انتظار است چراکه چنین توافقی حدود نیمی از صادرات این کشور‌ها را از بین می‌برد و در این حالت تولیدکننده‌های دیگر خواهند توانست سهم خود را از بازار به‌طور چشمگیری افزایش دهند. روسیه نیز تاکنون سیاست مشخصی در رابطه با کاهش تولید نشان نداده است. ویدرشوون بر این باور است که اگرچه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور هنوز نگرانی از خود بروز نداده است، اما تمایل دارد در مورد هر گزینه‌ای روی میز مذاکره کند. از دیدگاه این کارشناس، روسیه حتی ممکن است نیم‌نگاهی به امتیازگیری از آمریکا مثلا با لغو همه یا بخشی از تحریم‌ها از این طریق داشته باشد. با این وجود بازسازی روابط با ریاض و دیگر اعضای اوپک برای مسکو گزینه جذاب‌تری نسبت به گسترش روابط با آمریکا به‌خصوص در زمانی که رئیس‌جمهور این کشور ممکن است برای بار دوم در انتخابات برنده نشود، خواهد بود.
دشواری اجماع با دیگر تولیدکننده‌ها
در حالی‌که همه نگاه‌ها به واشنگتن، ریاض و مسکو دوخته شده، این گروه برای رسیدن به توافق به دیگر تولیدکننده‌ها نیاز دارند. اگر پیام توییتری ترامپ را مبنا قرار دهیم، حتی برای این سه کشور سخت خواهد بود تا به تنهایی به کاهش عرضه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز دست یابند. در این صورت باید کشورهای تولیدکننده دیگر درون و بیرون از اوپک را متقاعد به همکاری کرد. برخی از این کشور‌ها مانند عراق به شدت به درآمد نفتی وابسته‌اند و علاقه زیادی به کاهش تولید مخصوصا با این حجم ندارند گرچه از برگزاری نشست استقبال کرده‌اند. برخی دیگر مانند قطر، کانادا و برزیل که خارج از اوپک هستند نیز تاکنون به دلایل مختلف روی خوش به همکاری با اوپک‌پلاس نشان نداده‌اند و اقناع آنها به‌نظر دشوار می‌رسد. ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که هرچه تعداد شرکت‌کننده‌ها بیشتر باشد، اجماع بر سر میزان کاهش، سهمیه‌ها و ساز و کار توافق سخت‌تر خواهد شد.
اما ویدرشوون معتقد است حس و هیجان بازار بزرگ‌ترین تهدید برای نفت است. به باور این تحلیلگر بازار، پس از ادعای توافق قریب‌الوقوع ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه‌ای از سوی ترامپ که منجر به افزایش ناگهانی قیمت نفت به میزان حدود ۴۰ درصد در دو روز شد، هر توافقی که حجم کمتری از نفت را هدف قرار دهد، یک شکست برای این گروه تلقی خواهد شد. به گفته این کارشناس، ترکیب شکست در توافق و ادامه تخریب تقاضای نفت به دلیل شیوع جهانی ویروس کووید-۱۹ که حدود نیمی از مردم جهان را خانه‌نشین کرده، می‌تواند مشکلات جدی برای بازار نفت در هفته‌های آتی بیافریند. به عقیده نویسنده گزارش اویل‌پرایس، در صورت عدم همکاری دیگر تولیدکننده‌ها با عربستان و روسیه، این دو کشور بهتر است نه تولید را افزایش دهند و نه کاهش، چراکه کاهش تولید بدون حضور دیگر تولیدکننده‌ها به دلیل کم‌اثر بودن به تدریج اهرم فشار اوپک‌پلاس را از بین می‌برد و با وجود آن نیز ممکن است بازارها سقوط کنند. ویدرشوون بر این باور است با «بی عملی»، عربستان و روسیه می‌توانند این توهم را حفظ کنند که کاهش تولید اوپک‌پلاس (به تنهایی) می‌تواند بازار را نجات دهد.
در همین حال که بسیاری از فعالان بازار نفت در تقلا برای بقا هستند، گروهی از معامله‌گران نفت و مالکان نفتکش‌ها در حال جمع‌آوری سود کلانی هستند. به گفته بلومبرگ، تاجران نفت به‌طور بی‌سابقه‌ای به دنبال به خدمت گرفتن تانکرهای نفتی برای ذخیره این کامودیتی روی آب هستند تا در آینده با قیمت بسیار بالاتر به فروش برسانند. برخی از این تاجران برای کاهش ریسک، این نفت ذخیره شده را در بازار آتی عرضه می‌کنند تا در مدت زمان کوتاهی به سود هنگفتی دست یابند. همزمان اجاره کشتی‌ها نیز به شدت بالا رفته و مالکان کشتی که دو سال قبل برای هر روز اجاره به طور متوسط ۱۸ هزار دلار دریافت می‌کردند، حالا مقادیر چند‌برابری که حتی تا ۴۰۰ هزار دلار نیز در یک مورد رسیده، طلب می‌کنند.
