می‌توان گفت از مهم‌ترین عوامل رشد قیمت نفت خام در هفته گذشته، نگرانی بازار از خروج عرضه نفت خام ایران از بازار و همچنین تداوم اختلال عرضه ناخواسته از سمت ونزوئلا، لیبی و کانادا بوده است. این عوامل با سایه انداختن بر تصمیم عربستان‌سعودی و روسیه برای افزایش تولید به منظور جبران کاهش عرضه ایران، افت قیمت نفت را به تاخیر انداختند اما روز گذشته سرانجام افزایش تولید دو غول نفتی اثر خود را بر بازار نفت گذاشت و قیمت‌ها را نزولی کرد. در میان نوسان قیمت‌ها در بازار نفت، نمی‌توان دخالت‌های گاه و بی‌گاه رئیس‌جمهوری آمریکا در روند تصمیم‌گیری اوپک برای افزایش تولید را نادیده گرفت. اظهارنظرهای توییتری دونالد ترامپ، تا‌کنون نتیجه‌ای جز آشفتگی بازار به همراه نداشته است. روز شنبه ترامپ با انتشار یک توییت اعلام کرد ملک سلمان، با افزایش تولید نفت از سوی عربستان موافقت کرده است، افزایشی که ممکن است به ۲ میلیون بشکه در روز نیز برسد. هرچند این اظهارات با اعتراض عربستان سعودی، از سمت کاخ سفید پس گرفته شد اما در هر صورت عربستان و روسیه تولیدات خود را تا حدودی افزایش داده‌اند. اما با وجود افزایش تولید روزانه بزرگان نفتی، این تحلیل مطرح است که بازار نفت در بلندمدت با رشد قیمت همراه می‌شود.  

بزرگان نفتی چقدر افزایش تولید داشته‌اند؟

 به گزارش رویترز، ظاهرا درخواست‌های پی‌در‌پی ترامپ از عربستان سعودی برای افزایش تولید اثر هم داشته است، زیرا یک نظرسنجی از سوی رویترز نشان می‌دهد که تولید روزانه نفت خام عربستان، از ماه مه با رشدی ۷۰۰ هزار بشکه‌ای همراه بوده است. بر اساس این گزارش در حال حاضر تولید نفت خام عربستان باید چیزی حدود ۷۲/ ۱۰ میلیون بشکه در روز باشد که بیشترین سطح از نوامبر ۲۰۱۶ به این سو به شمار می‌رود.

روسیه نیز در زمینه افزایش تولید تحرکاتی داشته است. آن‌طور که وزیر انرژی این کشور اعلام کرده، تولید روزانه نفت خام روسیه از ۹۷/ ۱۰ میلیون بشکه در ماه مه، به ۰۶/ ۱۱ میلیون بشکه در روز در ماه ژوئن رسیده است. درخواست ترامپ از دو کشور روسیه و عربستان برای رشد تولید در حالی است که تولید نفت خام آمریکا طی دو سال گذشته ۳۰ درصد رشد داشته و به ۹/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده، البته روند رشد مداوم تولید نفت در این کشور اخیرا با چالش‌هایی مواجه شده است. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت هر کدام از سه تولیدکننده بزرگ نفت دنیا، در حال حاضر چیزی حدود ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند که پاسخگوی یک‌سوم از نیاز روزانه نفت خام دنیا در هر روز است.

محک توان افزایش تولید عربستان

اما در کنار چالش‌هایی که برای رشد تولید آمریکا وجود دارد، بسیاری از کارشناسان توان افزایش تولید عربستان سعودی را نیز به چالش می‌کشند. با مطرح شدن عدد ۲ میلیون بشکه برای افزایش تولید عربستان که ترامپ اخیرا به آن اشاره کرده است، رویترز با تعدادی از افرادی که تخصص آنها آنالیز رفتارهای اوپک و کشورهای عضو آن است گفت‌وگو کرده. نتیجه این گفت‌وگو‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از این کارشناسان توان افزایش تولید ۲ میلیون بشکه‌ای در روز را در عربستان سعودی سراغ ندارند؛ مگر اینکه بزرگ‌ترین‌ کشور عضو اوپک برای دست یافتن به این هدف، یک سال زمان بگذارد و سرمایه‌گذاری عظیمی نیز انجام دهد. بر اساس این گزارش، تحلیلگران معتقدند عربستان با هر سناریویی به زحمت می‌تواند تولید خود را تنها یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

 پیر آندوراند، تحلیلگر بازار انرژی در این باره گفت: «من حدس می‌زنم سعودی‌ها می‌خواهند به ترامپ اطمینان لازم را بدهند تا خیلی به ایران سخت بگیرد؛ اما باید ببینیم که سعودی‌ها در عمل چه کار می‌توانند بکنند و این اقدامات چقدر دوام خواهد داشت.» گری راس، تحلیلگر موسسه اس‌اند پی گلوبال هم گفت: «سعودی‌ها ظرفیت تولید ذخیره ۲ میلیون بشکه‌ای ندارند؛ زیرا این به معنای رساندن تولید این کشور به سقف ۱۲ میلیون بشکه در روز است. عربستان در نهایت می‌تواند ۱۱ میلیون بشکه نفت تولید کند و حتی تولید در چنین سطحی نیز سیستم تولید آنها را تحت فشار قرار خواهد داد.» از نظر این کارشناس، کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران و افت تولید بیشتر ونزوئلا، می‌تواند بازار جهانی را تا پایان سال با کمبود بیش از ۲ میلیون بشکه‌ای نفت مواجه سازد.

جیوانی استانوو، تحلیلگر بازارهای کالایی یو‌بی‌اس نیز در رابطه با توان افزایش تولید عربستان سعودی گفته است «در حالی‌که ترامپ در توییت اخیر خود بسیار شفاف اعلام کرده است چه میزان افزایش تولید مد‌نظر اوست، بیانیه آژانس خبری عربستان به عدد مشخصی برای افزایش عرضه اشاره نکرده است.» این تحلیلگر در ادامه می‌گوید: یک افزایش تولید ۲ میلیون بشکه‌ای در روز می‌تواند تولید نفت پادشاهی عربستان را به نقطه‌ای ببرد که ظرفیت خالی آنها برای تولید به‌طور کامل پر شود.» این تحلیلگر نیز عقیده دارد «قیمت‌ها در ماه‌های پیش‌رو شرایط ناپایداری خواهند داشت؛ زیرا نگرانی‌ها از اختلال عرضه و کاهش تدریجی ظرفیت خالی تولید کشورها می‌تواند سمت عرضه را تحت فشار قرار دهد.»

به این ترتیب شاید عربستان سعودی بتواند با استفاده از ذخایر نفتی خود صادراتش را به ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد؛ اما این میزان صادرات موقت خواهد بود و آن‌طور که در پیش‌بینی‌ها مطرح شده است، نمی‌تواند مانع حرکت بازار به سمت رشد قیمت شود.

اختلال عرضه، روی دیگر بازار

اما در آن سوی دیگر، افزایش تولید این سه تولیدکننده بزرگ نفت می‌تواند با اختلال عرضه‌ از سمت ونزوئلا، لیبی و کانادا خنثی شود. از همین رو تحلیلگران عقیده دارند حتی با وجود تلاش بزرگان نفتی برای افزایش تولید، قیمت‌ نفت با رشد همراه خواهد بود. به گزارش بلومبرگ، اختلال عرضه بزرگی که در دنیا وجود دارد، می‌تواند قیمت نفت را به سمت رشد هدایت کند و تلاش اوپک و آمریکا را بی‌ثمر باقی بگذارد. از نگاه این خبرگزاری، پیام‌هایی که از سمت آمریکا برای افزایش تولید از سمت عربستان سعودی منتشر می‌شود؛ ضمانت اجرایی ندارند و تنها اثر آنها تزریق تشویش به بازار نفت است.

 به عقیده تحلیلگران، ممکن است در کوتاه‌مدت افزایش عرضه از سمت عربستان قیمت‌ها را کاهش دهد اما دینامیک بازار به‌طور فزاینده‌ای می‌تواند رشد تقاضا را بیشتر از عرضه کند و قیمت‌ها را در بلندمدت افزایش دهد. اختلال تولید در نفت ماسه‌ای کانادا، افزایش تنش‌های داخلی در لیبی، فروپاشی اقتصادی در ونزوئلا و فشار آمریکا بر متحدانش برای توقف خرید نفت خام از ایران، همگی از جمله مواردی هستند که می‌توانند رشد تولید از سمت غول‌های نفتی را خنثی کرده و نتیجه‌ای متفاوت برای قیمت نفت خام رقم بزنند.  تولید لیبی که در ماه‌های گذشته به یک میلیون بشکه در روز رسیده بود، اخیرا با بروز اختلال در تاسیسات صادراتی‌ این کشور با افتی چشمگیر به ۳۱۵ هزار بشکه در روز رسیده است. به‌دلیل اختلافات سیاسی موجود در این کشور، مسوولان مناطق شرقی لیبی از صادرات نفت این کشور جلوگیری می‌کنند.

توقف رشد تولید آمریکا

 در کنار اختلال عرضه‌ای که به آن اشاره شد، در خود آمریکا نیز اتفاقاتی در حال رقم خوردن است که نشان‌دهنده کاهش عرضه از سمت این کشور است. ذخایر نفت خام تجاری در آمریکا در هفته گذشته به کمترین سطح از سپتامبر ۲۰۱۶ به این سو رسید، روند افزایش تولید از سوی شرکت‌های نفتی این کشور متوقف شده و تعداد دکل‌های حفاری نیز با کاهش مواجه شده است. اعمال تعرفه بر واردات فولاد به آمریکا از جمله عواملی است که توسعه خطوط لوله انتقال نفت خام از میدان‌های نفتی آمریکا را با افزایش هزینه همراه کرده است. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها برای پیشبرد پروژه‌های مربوط به انتقال نفت با مشکلاتی مواجه شده‌اند و ترجیح می‌دهند فعلا برنامه‌های افزایش تولید خود را به تاخیر بیندازند.  تمام این اتفاقات در حالی ممکن است به کاهش عرضه نفت خام منجر شوند که کارشناسان عقیده دارند، چشم‌انداز بازار این است که عرضه نفت خام با خروج احتمالی ایران از بازار، کمتر و کمتر خواهد شد و ممکن است قیمت نفت خام برنت را به بیش از ۸۰ دلار بر بشکه برساند.