سه ماه پرتلاطم طلای سیاه با رشد ۱۳درصدی پایان یافت
چهارمین فصل صعودی نفت
بیشترین رشد قیمت این شاخص، در ماه ژوئن به دست آمده است. نفت خام آمریکا در ماه ژوئن در حالی با ۶/ ۱۰ درصد رشد قیمت همراه بود که در ماه مه رشدی حدودا ۲/ ۲ درصدی داشته است. به این ترتیب شاخص نفت خام WTI از ابتدای امسال تا روز گذشته حدود ۲۲ درصد رشد قیمت داشته است.نفت خام برنت نیز با رشد قیمت ۸/ ۱۲ درصدی در فصل گذشته، رکورد خوبی از خود به‌جا گذاشت. نفت شاخص دریای شمال طولانی‌ترین دوره زمانی برای رشد قیمت را تجربه کرد. به گزارش رویترز، آخرین تجربه این‌چنینی برای این نفت شاخص، شش ماه دوم سال ۲۰۰۷ تا نیمه اول سال ۲۰۰۸ بود. برنت در طول نیمه نخست سال ۲۰۱۸ رشدی مداوم داشته که بر اساس اطلاعات موجود، ۱۸ درصد ارزیابی می‌شود. این میزان رشد قیمت شبیه به رقمی است که در نیمه نخست سال ۲۰۱۷ برای این نفت شاخص رقم خورد.
اما سه ماهه دوم سال ۲۰۱۸ با جدی شدن جنگ تجاری آمریکا با چین برای بازار نفت آغاز شد، با خروج ترامپ از توافق تاریخی برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران به اوج رسید و با فشار رئیس‌جمهوری آمریکا برای افزایش تولید اوپک و متحدانش برای جبران کاهش عرضه نفت ایران، فصلی متفاوت را برای فعالان بازار نفت رقم زد. نقش ترامپ در اتفاقات سه ماهه گذشته بازار جهانی نفت در حالی به وضوح قابل مشاهده است که به نظر کارشناسان، اظهارات و اقدامات دونالد ترامپ، موجب ایجاد التهاب در بازار نفت شده است.
دونالد ترامپ طی سه ماه گذشته، چه از طریق انتشار توییت‌های منتقدانه علیه اوپک و چه از طریق اعمال تحریم‌ها علیه ایران، بازار نفت را با تهدیداتی مواجه کرده است. در این میان رئیس‌جمهوری آمریکا برای کاستن از آسیب‌هایی که با کاهش عرضه نفت خام ایران در انتظار بازار نفت است، روسیه و عربستان را به همراهی با خود از طریق افزایش تولید روزانه نفت خام واداشته است. هرچند این حلقه با هدف جبران کاهش عرضه نفت خام ایران به بازار جهانی و کنترل رشد قیمت‌ها تشکیل شده است؛ اما تشدید اختلال عرضه به بازار نفت، قیمت‌ها را همچنان در مسیری صعودی نگه داشته است. ترامپ در حالی به دنبال اعمال تحریم بر فروش نفت است که برای کاستن از تبعات آن‌که رشد چشمگیر قیمت است، لابی گسترده‌ای با عربستان و روسیه را آغاز کرده است. در حال‌حاضر خروج نفت خام ایران از بازار، یکی از نگرانی‌های اصلی معامله‌گران به‌شمار می‌رود و از سویی دونالد ترامپ نیز که در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره قرار دارد، برای کاستن از قیمت سوخت به نفت ارزان‌تر نیاز دارد.
هر بشکه نفت خام برنت طی سه ماه گذشته از قیمت ۲۷/ ۷۰ دلار بر بشکه به قیمت ۲۳/ ۷۹ دلار بر بشکه در آخرین روز معاملات بازار در هفته کاری گذشته رسید. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز سه ماه پیش از این معاملات خود را در بازار جهانی با قیمت ۹۴/ ۶۴ دلار بر بشکه آغاز کرد و بر روی ۱۵/ ۷۴ دلار بر بشکه ایستاد. در گزارش پیش‌رو تحولات بازار جهانی نفت و عوامل موثر بر آن در ماه‌های آوریل، مه و ژوئن مورد بررسی قرار گرفته است.
آوریل، شروع نگرانی بازار
قیمت نفت در چهارمین ماه میلادی سال جاری، روندی رو به رشد را تجربه کرد. در این ماه ترامپ یک‌بار با وضع تعرفه علیه واردات فولاد و آلومینیوم چین به آمریکا بر قیمت نفت فشار آورد و یک‌بار دیگر نیز با انتشار توییتی انتقادی به اوپک مبنی بر اینکه این سازمان قیمت نفت را به شکل مصنوعی بالا نگه داشته است.
در این ماه قیمت هر بشکه نفت خام برنت ۰۴/ ۵ دلار بر بشکه یا ۶/ ۷ درصد رشد داشت. نفت خام آمریکا نیز با روندی مشابه، ۵۵/ ۳ دلار بر بشکه رشد کرد که معادل ۷/ ۵ درصد است. در ماه آوریل فاصله قیمت نفت خام برنت و شاخص WTI به بیشترین سطح در سال رسید، یعنی ۴۴/ ۵ دلار بر بشکه. همین اتفاق نیز افزایش صادرات نفت خام آمریکا را در پی داشت. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان صادرات نفت خام آمریکا در ماه آوریل به رکورد ۷۶/ ۱میلیون بشکه در ماه دست یافت در حالیکه سطح صادرات نفت خام این کشور در ماه پیش از آن (مارس) ۶۷/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده است. صادرات نفت خام آمریکا همزمان با لغو ممنوعیت صادرات نفت خام این کشور در اواخر سال ۲۰۱۵ آغاز شد.
بازار جهانی نفت در اوایل ماه آوریل با جنگ تجاری آمریکا و چین مواجه بود. این عامل که رشد اقتصاد جهانی را در معرض خطر قرار داده بود، باعث فشار بر قیمت جهانی نفت شده بود. به عقیده کارشناسان، اقدام آمریکا و چین به‌عنوان دو غول بزرگ اقتصادی دنیا برای اعمال تعرفه متقابل بر کالاهای تولید شده در این کشورها، می‌تواند رشد اقتصاد جهانی را کند کرده و در نهایت تقاضای نفت را تحت‌تاثیر منفی قرار دهد. این عامل آمریکایی-چینی با وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد و تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات آلومینیوم از چین با دستور دونالد ترامپ، شروع به اثرگذاری بر بازار جهانی نفت کرد. این در حالی بود که ریسک‌های ژئوپلیتیک برای بازار نفت وزنه سنگین‌تری بود و مانع از ریزش چشمگیر قیمت‌ها زیر سایه جنگ تجاری می‌شد. نکته جالب توجه این است که منشا ریسک‌های ژئوپلیتیک بازار نفت نیز اقدامات ترامپ شناسایی می‌شود. یکی از مهم‌ترین ریسک‌های بازار نفت در ماه آوریل، تصمیم دونالد ترامپ در ماه بعد از آن (ماه مه) در رابطه با توافق هسته‌ای ایران بود. به این ترتیب بازار جهانی نفت بیش از یک ماه مانده به تصمیم‌گیری ترامپ در رابطه با ماندن یا نماندن در بازار نفت، در انتظار مشخص شدن این تصمیم، قیمت‌ها را در مسیر افزایشی قرار می‌داد. ریسک خروج ترامپ از توافق بین‌المللی برجام، بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و کاهش عرضه نفت خام از سمت کشورمان بود. این ریسک البته در موعدی که بازار انتظار آن را می‌کشید، محقق شد. کاهش مداوم تولید روزانه نفت ونزوئلا به‌عنوان عضوی از اوپک نیز از دیگر ریسک‌های کاهش عرضه برای بازار نفت بود که باعث حمایت از بازار نفت می‌شد.
از دیگر سو، گفت‌وگوهای مقامات نفتی دو کشور عربستان سعودی و روسیه برای همکاری بلندمدت، از دیگر اتفاقات ماه آوریل بود که از قیمت نفت حمایت کرد. همکاری این دو غول تولیدکننده نفت خام در پایبندی به توافق کاهش تولید، اثری چشمگیر بر خروج مازاد عرضه از بازار نفت داشت از همین‌رو تداوم همکاری این دو در بلندمدت این سیگنال را به بازار نفت می‌داد که مسیر تعادل در آینده نیز طی خواهد شد. با این حال اتفاقاتی که بعدا رقم خورد نشان داد که همکاری روسیه و عربستان با یکدیگر، آن هم زیر سایه درخواست آمریکا از آنها، خطر افزایش عرضه به بازار نفت را تشدید می‌کند.
اما آن‌طور که EIA در گزارشی منتشر کرده است، تولید روزانه نفت خام آمریکا در ماه آوریل به‌طور میانگین با کاهشی ۲ هزار بشکه‌ای مواجه بوده و سطح کل تولیدات روزانه به ۴۶۷/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. ایالات متحده آمریکا در این ماه اگرچه به رکوردی تازه برای صادرات نفت خام دست یافت، اما واردات نفت خام نیز داشته است. این کشور در آوریل به‌طور میانگین ۵۶۱ هزار بشکه نفت خام در روز از ونزوئلا وارد کرده است که بالاترین سطح از جولای سال ۲۰۱۷ به شمار می‌رود. با این حال تداوم مشکلات در ونزوئلا این پیش‌بینی‌ها را به همراه دارد که احتمالا صادرات نفت خام این کشور در آینده‌ای نه‌چندان دور، به علت شدت گرفتن مشکلات اقتصادی و سیاسی و همچنین اعمال تحریم‌ها به‌طور کامل متوقف شود.
رشد تولید نفت خام آمریکا در آوریل اما در حالی رقم خورد که در پی پایبندی بی‌سابقه اوپک به کاهش تولید که بخش زیادی از آن به افت تولید ناخواسته ونزوئلا بازمی‌گردد، این سازمان کمترین تولید را طی یک سال به ثبت رساند. میانگین تولید روزانه نفت خام اوپک در این بازه زمانی به ۱۲/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسید که ۷۰ هزار بشکه در روز کمتر از ماه مارچ بوده است. با این حال پس از انتشار توییت ترامپ، مقامات اوپک به تسهیل محدودیت تولید به شکل جدی فکر کردند.
فتح قله ۸۰ دلاری در ماه مه
از مهم‌ترین خبرهای نفتی ماه مه، رسیدن قیمت طلای سیاه به بیش از ۸۰ دلار در میانه‌های این ماه بود. خروج یکجانبه آمریکا از برجام و دستور رئیس‌جمهوری آمریکا برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران از جمله عواملی بود که رشد چشمگیر قیمت‌ها در این ماه را به همراه داشت. دونالد ترامپ با خروج از توافق بین‌المللی برجام که ریسک افزایش تنش‌های منطقه‌ای را به همراه آورد در حالی قیمت نفت را به بالاترین سطح از نوامبر ۲۰۱۴ رساند که همزمان تلاش‌هایی برای کاهش قیمت نیز انجام داده بود. دولت ترامپ در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره قرار دارد و قیمت بنزین یکی از عوامل اجتماعی اثرگذار در پیروزی حزب جمهوری‌خواه است. با این حال روند رو به رشد قیمت نفت، قیمت سوخت را در این کشور بالا برده آن هم در روزهایی که با آغاز فصل تابستان، مسافرت‌های جاده‌ای در آمریکا افزایش یافته و مردم فشار رشد قیمت بنزین را درک می‌کنند.
ترامپ برای جلوگیری از رشد قیمت سوخت در آمریکا (در نتیجه رشد قیمت نفت) در پی اعمال تحریم بر فروش نفت خام ایران، با عربستان سعودی و روسیه به توافقاتی برای افزایش تولید دست یافت. به این ترتیب مقامات سعودی و روسیه اعلام کردند بر روی احتمال افزایش عرضه و تعدیل توافق دسامبر ۲۰۱۶ در نشست ژوئن گفت‌وگو خواهند کرد.نفت خام برنت در ماه مه از مرز ۸۰ دلار بر بشکه گذشت و نفت خام آمریکا نیز به بیش از ۷۳ دلار بر بشکه رسید. عربستان و روسیه بدون اشاره به روند رو‌به رشد قیمت‌ها، پیشنهاد افزایش عرضه را به شکلی جدی دنبال کردند. به این ترتیب در هفته پایانی ماه مه که احتمال تصویب افزایش تولید در اوپک قوت گرفت، قیمت‌ها برای چند روز مسیر کاهشی در پیش گرفتند.
اما با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در ماه مه، گمانه‌زنی‌ها از میزان کاهش عرضه نفت خام ایران آغاز شد. پیش‌بینی‌ها اعداد ۲۰۰ هزار تا ۵/ ۱ میلیون بشکه را برای کاهش صادرات نفت خام ایران مطرح می‌کردند. در این ماه، در کنار بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و ریسک کاهش عرضه از سمت سومین تولیدکننده عضو اوپک، تنش‌ها میان یمن و عربستان نیز بالا گرفت و از سویی شاهد افزایش درگیری‌ها میان نیروهای نظامی ایران و اسرائیل در بلندی‌های جولان بودیم. نگرانی از وقوع جنگ در خاورمیانه عاملی است که همواره مانند سوخت برای رشد قیمت نفت عمل می‌کند؛ زیرا این منطقه از کره‌زمین به مثابه قلب تپنده تولید نفت است.
با این حال در پیش گرفتن سیاست کاهش تولید نفت پس از ۱۸ ماه اجرای موفق توافق کاهش تولید، عاملی بود که نفت را از قله ۸۰ دلار بر بشکه بازگرداند.عربستان و روسیه در حاشیه نشست اقتصادی سنت پترزبورگ که در ماه مه برگزار شد، اعلام کردند «برای ممانعت از کمبود نفت در بازارها و جلوگیری از رشد شدید قیمت‌ها که به اقتصاد جهانی لطمه وارد می‌کند، سیاست محدود کردن تولید و عرضه نفت از دستور کار خارج خواهد شد.» با این حال چندی بعد مشخص شد که این پیشنهاد در پی درخواست مقامات آمریکایی مطرح و پیگیری شده است. واکنش ایران به این تصمیم، مخالفت قاطع وزیر نفت کشورمان بود. بیژن زنگنه در نامه‌ای که به رئیس دوره‌ای اوپک نوشت، حمایت اوپک از ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا را خواستار شد و تاکید کرد تصمیم یکجانبه برخی کشورهای عضو اوپک برای افزایش تولید غیرقانونی است.
اما ترامپ در ماه مه علاوه بر اقدام علیه ایران، برخی اقدامات تعرفه‌ای علیه کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپا را نیز آغاز کرد که خطر گسترش جنگ تجاری در جهان را افزایش داد. از دیگر عوامل مرتبط با آمریکا، می‌توان به افزایش تعداد دکل‌های حفاری نفت خام این کشور در ماه مه اشاره کرد. در این ماه ۳۴ دکل حفاری به میادین نفتی آمریکا افزوده شد و تولید روزانه نفت نیز با افزایش ۱۵۰ هزار بشکه در طول ۴هفته، به ۷۷/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسید. اما با وجود رشد تولید نفت خام آمریکا که می‌توانست عاملی برای فشار به قیمت‌ها باشد، این افت تولید ونزوئلا بود که هر رشد تولیدی را خنثی می‌کرد.
ژوئن، اوج اختلاف در اوپک
ششمین ماه از سال ۲۰۱۸ با التهابات فراوانی برای بازار نفت به اتمام رسید. در این ماه نشست سرنوشت‌ساز ۱۷۴ اوپک در وین برگزار شد، نشستی که بنا بود طرح افزایش عرضه در آن بررسی شود. این نشست از حساسیت‌های فراوانی برای ایران برخوردار بود و تیم ایرانی حاضر در اوپک به سرپرستی بیژن زنگنه، کارهای زیادی برای انجام دادن داشتند. در کنار تمام دیدارهایی که در وین رقم خورد، مهم‌ترین‌ها دیدار خصوصی زنگنه با وزرای نفت روسیه و عربستان در وین بود. قیمت جهانی طلای سیاه در حالی چند روز باقی مانده به برگزاری این نشست، روندی کاهشی در پیش گرفته بود که پس از اتمام نشست و تمدید توافق نوامبر ۲۰۱۶ مبنی بر کاهش ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولیدات در روز، بار دیگر رشد کرد. رایزنی‌های نمایندگان ایران در اوپک، باعث شد تا پیشنهاد افزایش تولید در نشست اوپک به ثبت نرسد. در نشست ۱۷۴، برای جبران کاهش بیش از اندازه تولید، بنا بر این شد که کشورهای حاضر در توافق، سطح پایبندی خود را از ۱۵۲ درصد به ۱۰۰ درصد برسانند.
به این ترتیب، با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و احتمال خروج نفت خام ایران از بازار نفت و همچنین نقش‌آفرینی اثرگذار مقامات نفتی کشورمان در اوپک و مقابله با نفوذ آمریکا در این سازمان، نام ایران را در ماه ژوئن بیش از پیش بر زبان فعالان و تحلیلگران بازار نفت انداخت.در این ماه بازار طلای سیاه با تلاطم زیادی همراه شد و با وجود تاکید وزرای نفت عربستان وروسیه مبنی بر «برابر بودن پایبندی ۱۰۰درصدی به کاهش تولید با افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای»، بازار نفت همچنان با رشد قیمت همراه بود. در حال حاضر خطر خروج نفت خام کشورمان از بازار، به خصوص با فشار آمریکا بر متحدانش برای صفر کردن خرید نفت خام ایران، بیش از پیش معاملات طلای سیاه را تحت تاثیر قرار داده و بار دیگر آن را به قله ۸۰دلار نزدیک کرده است. در عین حال نمی‌توان از اختلال عرضه لیبی، ونزوئلا و کانادا در این ماه چشم پوشید.
با این حال باید دید مشتریان نفت خام ایران تا چه حد از خواسته‌های آمریکا در زمینه خرید نفت ایران پیروی خواهند کرد. تلاطمات ماه گذشته در بازار طلای سیاه، نفت خام برنت را در کمترین سطح به ۶۹/ ۶۶ دلار بر بشکه رساند و در بیشترین سطح نیز آن را به قله ۵۰/ ۸۰ دلار بر بشکه برد. به این ترتیب اختلاف قیمت کمترین سطح و بیشترین سطح قیمتی نفت خام برنت در فصل گذشته ۱۴ بوده است. همچنین نفت خام آمریکا نیز در سه ماه گذشته نوسانی حدودا ۵/ ۱۲ دلاری داشته و از قیمت ۸/ ۶۱ دلار بر بشکه به‌عنوان کمترین سطح، به ۵/ ۷۴ دلار در بیشترین سطح رسید. متوسط قیمت هر بشکه نفت خام برنت در سه ماه گذشته ۷۵ دلار بوده و نفت خام آمریکا نیز به شکل میانگین، ۹/ ۶۷ دلار بر بشکه قیمت داشته است. در ماه گذشته بر‌خلاف ماه‌های قبل در فصل دوم سال ۲۰۱۸، تعداد دکل‌های حفاری نفت خام در آمریکا رشدی منفی داشته است. تولیدکنندگان نفت خام آمریکا پیش از این اعلام کرده بودند که به علت اعمال تعرفه واردات بر فولاد، با افزایش هزینه ساخت خط لوله همراه شده‌اند. به همین علت برای انتقال نفت خام تولیدی با مشکلات حمل‌ونقل مواجه هستند و برخی تولیدکنندگان مهم، به ناچار برنامه‌های افزایش تولیدشان را به تاخیر انداخته‌اند.
ارسال نظر