دنیای اقتصاد: بهای نفت در دو روز گذشته هرچند کم رمق اما مسیر رو به رشدی را گذراند. تحلیلگران رشد قیمتی را بیشتر تکنیکال و در مسیر تصحیح قیمت‌ها بعد از افت‌های شدید اوایل هفته گذشته می‌دانند. در دو روز گذشته بهای نفت خام آمریکا در مجموع حدود ۳۰ سنت رشد کرد و روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) ۹۱/ ۴۲ دلار بر بشکه معامله شد. نفت برنت نیز در مجموع ۵۵ سنت افزایش یافت و روز گذشته به قیمت ۳۷/ ۴۵ دلار بر بشکه رسید. با وجود رشد قیمت‌ها در دو روز اخیر، نفت خام آمریکا از روز چهارشنبه در کمترین سطح از آگوست ۲۰۱۶ یعنی نزدیک به کف ۹ ماهه معامله می‌شود.

با وجود تلاش اوپک و ۱۱ کشور غیرعضو این سازمان برای متعادل کردن بازار نفت، قیمت‌ها از ابتدای سال بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است. به‌طوری‌که بیشترین افت قیمت‌ها در نیمه اول سال از سال ۱۹۹۷ یعنی دوران بحران مالی کشورهای آسیایی رقم خورده است. ضعف تقاضا، رشد عرضه نفت آمریکا و رشد تولید لیبی و نیجریه مهم‌ترین عوامل به وجود آورنده وضعیت این روزهای بازار نفت است. اوایل سال جاری در همایشی در آمریکا هارولد هام، میلیاردر فعال در صنعت نفت شیل به دیگر همکاران خود هشدار داد: «افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفت شیل می‌تواند به قتل بازار نفت منجر شود.» در حالی که تنها چند ماه از آن زمان می‌گذرد، شاهد افت شدید بازار نفت هستیم و بزرگترین مقصر آن تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا هستند. بر‌اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا تولید نفت آمریکا از اکتبر ۲۰۱۶ رو به افزایش گذاشته است. تولیدات این کشور هفته گذشته نیز ۲۰ هزار بشکه در روز رشد کرد و به ۳۵/ ۹ میلیون بشکه در روز رسید. حال تولیدات این کشور نسبت به اکتبر گذشته ۱۰ درصد معادل ۸۵۰ هزار بشکه بیشتر شده است. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود رشد تولید در آمریکا ادامه داشته و در سه ماه پایانی سال از ۱۰ میلیون بشکه در روز بگذرد.

اما در حالی رشد تولید در آمریکا ادامه دارد که تولید نفت لیبی و نیجریه به‌عنوان دو کشور معاف از توافق در مسیر افزایشی قرار گرفته است. به‌طوری‌که ماه گذشته این دو کشور موجب شدند متوسط ماهانه تولید اوپک برای اولین بار در سال جاری افزایش یابد، این در حالی است که اعضای این سازمان با ۱۰۸ درصد تعهد به توافق، بیشترین سطح پایبندی را در ماه مه به نمایش گذاشته‌اند. تولید لیبی در حال حاضر به بیشترین مقدار ظرف ۴ سال گذشته رسیده است. در حالی‌که رشد تولید نفت آمریکا و لیبی و نیجریه موجب نگرانی از مازاد عرضه در بازار نفت شده است، ضعف در رشد تقاضای کشورهای مصرف‌کننده بر نگرانی‌ها از رشد مازاد عرضه در بازار نفت افزوده است. مازاد سوخت در چین، اجرای سیاست‌های مالی جدید هند و کاهش جمعیت جوان در ژاپن مهم‌ترین‌ عوامل کاهش تقاضا در این سه کشور آسیایی که در مجموع یک‌پنجم تقاضای روزانه ۹۷ میلیون بشکه‌ای نفت جهان را به خود اختصاص می‌دهند، شده است. واردات نفت چین هر‌چند در ماه مه نزدیک به رکورد ۹ میلیون بشکه در روز بود اما پیش‌بینی می‌شود در سه ماه سوم سال با افت تقاضا از سوی تیپات‌ها (پالایشگا‌های کوچک و خصوصی چین) مواجه شویم. در هند نیز اجرای سیاست‌های اصلاحی برای مبارزه با پولشویی، ضعف تقاضا را به دنبال داشته به‌طوری‌که واردات نفت این کشور در ماه‌های آوریل و مه ۴ درصد کاهش یافته و به ۲/ ۴ میلیون بشکه، در روز رسیده است.

اما افت تقاضا در ژاپن سال‌هاست آغاز شده است. پیشرفته‌ترین اقتصاد آسیا به دلیل کاهش جمعیت، افزایش میانگین سنی افزایش بهره‌وری خودروها و استفاده از سوخت‌های جایگزین بنزین، با کاهش تقاضا روبه‌رو است. این کشور در ماه آوریل ۵/ ۳ میلیون بشکه در روز نفت وارد کرده در حالی که اوج واردات این کشور که در سال ۲۰۰۵ رخ داده، حدود ۹/ ۵ میلیون بشکه بوده است. این عوامل موجب شده غالب کارشناسان چشم‌انداز مثبتی پیش روی بازار نفت متصور نباشند و حتی ورود قیمت‌ها به کانال ۳۰ دلار را پیش‌بینی کنند. به‌طور مثال کارشناسان جی‌.پی.مورگان بر این باورند ترکیبی از تضعیف پایبندی اوپک به توافق و رکورد‌شکنی تولیدات نفت آمریکا، موجب تضعیف بازار در سال آینده و قرار گرفتن متوسط قیمت نفت بین ۴۰ تا ۴۵ دلار می‌شود. از سویی، رئیس تحقیق بر بازارهای کالایی در موسسه LBBW دیدگاه نسبتا مثبتی بر بازار نفت دارد. وی به خبرگزاری رویترز گفته است که عوامل منفی بازار از جمله رشد تولید نفت لیبی و نیجریه موجب شده که مولفه‌های مثبتی چون پایبندی بالای اوپک به توافق دیده نشود. وی بر‌خلاف‌ بسیاری دیگر از کارشناسان که رسیدن نفت به قیمت‌های زیر ۴۰ دلار را مطرح می‌کنند، بر این باور است که قیمت نفت به نوسان در محدوده ۴۰ تا ۴۵ دلار ادامه خواهد داد و با تداوم پایبندی اوپک و غیراوپک به توافق و رشد تقاضا، قیمت‌ها تا پایان سال مجددا به ۵۰ دلار خواهد رسید.