رصد نفت از زمین دوم

دنیای اقتصاد: تغییر موقعیت معامله‌گران در بازار آتی همواره به‌عنوان علائمی که مسیر کوتاه‌مدت قیمت‌ها را در بازار نقدی نشان می‌دهد، مورد توجه تحلیلگران بازار نفت بوده است. در حال حاضر حجم سرمایه‌گذاری صندوق‌های پوشش ریسک در موقعیت‌های گاوی یا همان انتظار برای رشد قیمت نفت به شدت کاهش یافته و استقبال معامله‌گران از قراردادهای انتظار برای افت قیمت نفت یا موقعیت‌های خرسی بیشتر شده است. چنین شرایطی در بازار نفت معمولا پس از یک دوره افت قیمت‌ها رخ می‌دهد و تحلیلگران بر این باورند که در حال حاضر با متعادل شدن نسبت قراردادهای خرسی و گاوی بازار بیشتر از قبل به ثبات رسیده است. حتی با افزایش تعداد حجم قراردادها در موقعیت‌های انتظار برای افت قیمت نفت، پتانسیلی برای افزایش قیمت‌ها در کوتاه‎‌مدت به وجود می‌آید. این در حالی است که کاهش مداوم و زود‌هنگام موجودی انبارهای نفتی آمریکا سیگنال مثبتی به آن دسته از معامله‌گرانی می‌دهد که در موقعیت انتظار برای رشد قیمت نفت سرمایه‌گذاری کرده‌اند که این خود می‌تواند افزایش این نوع قراردادها را در بازار آتی نفت به دنبال داشته باشد. اما با‌وجود چشم‌‍‌‌انداز مثبت نفت در کوتاه‌مدت همچنان در بلندمدت ریسک‌های بسیاری پیش روی بازار نفت قرار دارد که می‌تواند آینده نفت را تهدید کند.

بررسی تحولات بازار آتی نفت

جان کمپ، تحلیلگر بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز، در یادداشتی به کاهش حجم خالص قراردادهای انتظار برای رشد قیمت( net long position) در بازار نفت پرداخته است. در بازار آتی نفت اخیرا(هفته منتهی به دوم مه) ۹۷میلیون بشکه از حجم خالص قراردادهای گاوی (حجم قراردادهای انتظار برای رشد قیمت منهای حجم قراردادهای انتظار برای افت قیمت) هر دو نوع نفت شاخص برنت و نفت خام آمریکا در بازارهای نایمکس و لندن کم شده است. به این شکل که قراردادهای انتظار برای رشد قیمت(long position) ۳۱میلیون بشکه کاهش داشته و قراردادهای انتظار برای کاهش قیمت(short position) ۶۵میلیون بشکه افزایش داشته است. این اقدام موجب شده که حجم خالص قراردادهای انتظار برای رشد قیمت به کمترین سطح از ۳۰ نوامبر برسد؛ یعنی زمانی که اوپک اعلام کرد برای کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه توافق کرده است. آن‌طور که کمپ می‌گوید در حال حاضر به ازای تنها هر سه قرارداد انتظار برای رشد قیمت‌ها یک قرارداد خرسی (انتظار برای افت قیمت‎ها) وجود دارد. این در حالی است که این نسبت در آوریل سال جاری ۶ به یک و در فوریه ۱۰ به یک بوده است. کاهش نسبت حجم قراردادهای گاوی به قراردادهای خرسی نشان می‌‌دهد صندوق‌های پوشش ریسک و مدیران مالی مانند اوایل سال به کاهش سطح ذخایر انبارهای نفتی با اهرم توافق اوپک امیدوار نیستند.

با این حال کمپ بر این باور است که شرایط حال حاضر در بازار آتی می‌تواند موجب رشد قیمت نفت در بازار نقدی در کوتاه‌مدت شود. به گفته کمپ، تجربه نشان داده متعادل شدن نسبت قراردادهای انتظار برای رشد قیمت‌ها به قراردادهای انتظار برای افت قیمت موجب کاهش فشار بر بازار نفت می‌شود و ثبات در بازار را به دنبال دارد. در واقع هر زمان که حجم قراردادهای گاوی در بازار آتی افزایش می‌یابد پتانسیل افت قیمت‌ها در بازار نفت افزایش می‌یابد، چراکه صندوق‌های پوشش ریسک و مدیران مالی برای رسیدن به نقدینگی اقدام به فروش این‌گونه قراردادها می‌کنند و با افزایش عرضه بازار نقدی نفت را در سراشیبی افت قرار می‌دهند. در مقابل در حال حاضر با توجه به افت قیمت‌ها، حجم قراردادهای انتظار برای افت قیمت نفت رو به افزایش گذاشته که این خود پتانسیل رشد بهای این کالا را در کوتاه‌مدت فراهم می‌کند، چراکه افزایش تقاضا در بازار نفت را به دنبال دارد.

سیگنال انبارهای نفتی به بازار آتی

هفته گذشته، حجم ذخایر انبارهای نفتی برای پنجمین هفته متوالی کاهش یافته و این سیگنال را به معامله‌گران مخابره کرد که بازار نفت در حال حرکت به سوی توازن سمت عرضه و تقاضای نفت است. این سیگنال احتمالا اقبال به قراردادهای انتظار برای رشد قیمت‌ها را در بازار آتی نفت افزایش دهد. بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، سطح ذخایر انبارهای نفتی این کشور از ماه مارس ۱۳ میلیون بشکه کاهش یافته است. این در حالی است که حجم ذخایر انبارهای نفتی در یک چرخه سالانه تغییراتی دارد که این چرخه هر سال تکرار می‌شود؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییرات حجم ذخایر انبارهای نفتی در سال جاری مقداری متفاوت از چرخه حجم این ذخایر در سال‌های گذشته است.

به گفته جان کمپ نوسانات در میزان ذخایر انبارهای نفتی با قرار گرفتن در فصل تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها و میزان تقاضای فصلی برای سوخت رابطه مستقیمی دارد. بنابراین با نگاهی به چرخه حجم ذخایر نفتی به الگوی کلی می‌رسیم که تقریبا هر سال تغییر می‌کند. چرخه حجم موجودی انبارهای نفتی آمریکا به این شکل است که معمولا در چهار ماه ابتدای سال حجم ذخایر انبارهای نفتی افزایش می‌یابد و پس از رسیدن به اوج خود در اوایل ماه مه، تا اواسط ماه سپتامبر مدام کاهش می‌یابد. نگاهی به آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا طی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ نشان می‌دهد در طول این سال‌ها به‌طور متوسط از ابتدای سال تا اوایل ماه مه ۴۵ میلیون بشکه به ذخایر انبارهای نفتی افزوده شده است. اما در سال ۲۰۱۷ رشد در حجم ذخایر انبارهای نفتی بیشتر از حالت معمول بوده است. امسال از ژانویه تا پایان ماه مارس شاهد افزایش ۵۶ میلیون بشکه‌ای ذخایر انبارهای نفتی بوده‌ایم. از آن زمان نیز حجم ذخایر انبارهای نفتی آمریکا هر هفته کاهش یافته است. از سویی باید توجه داشت کاهش ذخایر تجاری آمریکا در حالی رخ داده که در همین دوره دولت آمریکا مقداری از ذخایر استراتژیک خود را نیز به فروش رسانده و این موجب خوش‌بینی معامله‌گران شده است.

باقی ماندن ریسک‌های بلندمدت نفت

هرچند افزایش حجم قراردادهای خرسی و کاهش ذخایر انبارهای نفتی چشم‌انداز مثبتی در کوتاه‌مدت پیش روی بازار نفت قرار داده که رشد قیمت نفت در هفته اخیر را نیز می‌توان به این عوامل ربط داد. با این حال، ریسک‌های بلندمدت همواره مقابل قیمت نفت وجود دارد. در حال حاضر ریسک رشد مجدد ذخایر انبارهای نفتی، رشد تولید نفت در آمریکا و احتمال عدم توافق یا توافقی ضعیف در اوپک همچنان بازار نفت را تهدید می‌کند. به‌طور مثال جان کمپ از احتمال توقف کاهش ذخیره انبارهای نفتی خبر داده است. به گفته وی، امسال علاوه بر اینکه افزایش ذخایر انبارهای نفتی آمریکا در فاصله ژانویه تا پایان مارس بیشتر از متوسط ۱۰ سال گذشته بوده، کاهش سطح ذخایر انبارهای نفتی نیز زودتر از سال‌های قبل آغاز شده است. به این معنا که در پایان ماه مارس حجم ذخایر انبارهای نفتی آمریکا ۳۵ میلیون بشکه بیشتر از مدت مشابه سال قبل و ۱۹۶ میلیون بشکه بیشتر از متوسط ۱۰ سال اخیر بوده است. در حالی که پنجم ماه مه حجم ذخایر انبارهای نفتی آمریکا تنها ۱۳ میلیون بشکه بیشتر از متوسط سال قبل و ۱۶۸ میلیون بشکه بیشتر از متوسط ۱۰ ساله بوده است.

کمپ کاهش ذخایر انبارهای نفتی آمریکا را به دنبال کاهش واردات نفت خام و افزایش فعالیت‌ پالایشگاه‌های این کشور می‌داند. میزان پالایش نفت خام در پالایشگاه‌های آمریکا در میانه‌های ماه آوریل به ۳/ ۱۷ میلیون بشکه در روز رسیده که تقریبا ۴/ ۱ میلیون بشکه بیشتر از دوره زمانی مشابه در سال ۲۰۱۶ و ۴/ ۲ میلیون بشکه بیشتر از متوسط ۱۰ ساله آن است. کمپ بر این باور است که سطح بالای نرخ پالایش در پالایشگاه‌های آمریکا ادامه نمی‌یابد و در حال حاضر نیز میزان فعالیت‌های آنها رو به کاهش گذاشته است. این موضوع با توجه به افزایش سطح ذخایر بنزین در این کشور نگران‌کننده‌تر می‌شود. سطح ذخایر بنزین آمریکا از میانه‌های فوریه سال جاری کمتر از سطح این ذخایر در مدت مشابه سال قبل شد و این روند کاهشی تا پایان ماه مارس ادامه داشت. اما از اواخر ماه مارس میزان ذخایر بنزین رو به افزایش گذاشته و در حال حاضر به سطح این ذخایر در مدت مشابه سال ۲۰۱۶ رسیده است. جان کمپ این سوال را مطرح می‌کند که «اگر فعالیت پالایشگاه‌های آمریکا به حالت عادی باز‌گردد آیا باز می‌توانیم شاهد کاهش ذخایر انبارهای نفتی این کشور باشیم؟»