دنیای اقتصاد: نفت بر سر یک دوراهی تاریخی قرار گرفته است؛ تقویت چشمگیر شاخص دلار و خوش‌بینی به توافق اوپک برای اجرای طرح کاهش تولید به‌خصوص پس از مطرح شدن یک پیشنهاد برای سقف تولید نفت ایران. از یکسو با انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا شاخص دلار رشد چشمگیری داشته و به بیشترین سطح در ۵/ ۱۳ سال گذشته رسیده است، عاملی که روز جمعه باعث افت قیمت نفت برای سومین روز پیاپی شد. از دیگر سو روز گذشته با مطرح شدن این پیشنهاد در دوحه قطر مبنی بر اینکه «ایران تولیدات خود را در سطح ۹/ ۳ میلیون بشکه در روز تثبیت کند» خوش‌بینی‌ها نسبت به نزدیک شدن اوپک به توافق کاهش تولید که در الجزایر کلید خورد، بیشتر شده است. هرچند پیشنهاد مطرح شده در حاشیه اجلاس وزارتی کشورهای صادرکننده گاز (که وزیر نفت کشورمان در آن حضور نداشت) هنوز با پاسخی از سوی ایران همراه نشده است، اما کارشناسان این پیشنهاد را نقطه عطفی برای رسیدن به توافق در نشست ۳۰ نوامبر ارزیابی می‌کنند.

اوپک پس از پافشاری بر تولید ۶/ ۳ تا ۷/ ۳ میلیون بشکه‌ای ایران در روز، حالا راضی به تثبیت سقف تولید نفت کشورمان در سطح ۹/ ۳ میلیون بشکه در روز شده است. هرچند از نگاه کارشناسان این پیشنهاد می‌تواند برای ایران اقناع‌کننده به‌نظر بیاید، اما با توجه به تاکید ایران بر تولید حدودا ۲/ ۴ میلیون بشکه‌ای در روز، به‌نظر می‌رسد پیشنهاد جدید اعضای اوپک که منابع آگاه آن را نقل می‌کنند، همچنان از سوی ایران با اما و اگرهایی همراه باشد. بر همین اساس وزیر انرژی عربستان سعودی که پنج‌شنبه گذشته ایران را مشکلی اساسی برای دست یافتن به توافق در نشست ۳۰ نوامبر ارزیابی نکرده و بر محق بودن ایران برای ترمیم تولیدات خود تاکید کرده بود، روز جمعه در دوحه با اشاره بر اینکه تولیدات ایران به سقف خود نزدیک شده است، گفت: امتیاز بیشتری به ایران تعلق نخواهد گرفت. با توجه به اینکه بیژن زنگنه در نشست یاد شده حضور نداشت، باید دید ایران چه پاسخی به تناقض‌گویی‌های عربستان و پیشنهاد اخیر اعضای اوپک خواهد داد.

منفی در مثبت؛ منفی

بر این اساس، درحالی‌که وزیر انرژی عربستان روز پنج‌شنبه نسبت به دستیابی اوپک به توافقی برای محدود کردن تولید نفت خام ابراز خوش‌بینی کرد، تقویت شاخص دلار این موج مثبت را خنثی کرد و باعث افت قیمت‌ها در معاملات روز جمعه شد. تقویت ارزش دلار باعث می‌شود قیمت نفت که بر اساس دلار ارزش‌گذاری می‌شود، برای خریدارانی که با ارزهای دیگر خرید می‌کنند، گرانتر تمام شود. به این ترتیب قیمت نفت خام آمریکا به‌عنوان شاخص بورس نیویورک، تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) همچنان نسبت به سه‌شنبه گذشته ‌که قیمت‌ها به بیشترین سطح طی دو هفته اخیر رسیده بودند، در سطحی پایین‌تر و روی قیمت ۵۰/ ۴۵ دلار بر هر بشکه قرار داشته باشد. همچنین نفت خام برنت، شاخص بورس لندن نیز در معاملات روز گذشته ۶۹/ ۴۶ دلار بر هر بشکه معامله شد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، جفری هالی، تحلیلگر ارشد بازار نفت در موسسه اوآندای سنگاپور گفت: «تقویت ارزش دلار بر اظهارات خوش‌بینانه وزیر انرژی عربستان در مورد توافق نفتی در نشست ۳۰ نوامبر سایه انداخته و موجب تضعیف قیمت‌ها شده است.» رشد شاخص دلار در حالی این روزها بازار نفت را تحت‌تاثیر قرار داده که ترامپ در سخنرانی‌های تبلیغاتی خود به تغییر نکردن نرخ بهره دلار از دسامبر سال گذشته تاکنون اعتراض داشت. از دیگر سو به‌دنبال اظهارات جنت‌یلن، رئیس فدرال رزرو آمریکا که گفته، افزایش نرخ بهره ممکن است «نسبتا به زودی» اتفاق بیفتد، ارزش دلار به بالاترین رقم در ۵/ ۱۳ سال گذشته رسید. این اظهارات از احتمال افزایش نرخ بهره در نشست بعدی فدرال رزرو در روزهای ۱۳ و ۱۴ دسامبر حکایت دارد. انتظار برای رشد نرخ بهره در آمریکا در حالی شاخص دلار را به شکل چشمگیری افزایش داده که حجم ذخایر نفت تجاری آمریکا نیز عامل دیگری برای فشار به قیمت نفت بوده است. افزایش ۳/ ۵ میلیون بشکه‌ای حجم ذخایر نفت خام در آمریکا برای چهارمین هفته متوالی، از نگاه کارشناسان عاملی برای افت قیمت نفت ارزیابی می‌شود. با این وجود به‌نظر می‌رسد موج خوش‌بینی نسبت به حصول توافق در اوپک، تبدیل به عاملی برای مقابله با فشارهای آمریکایی بر قیمت نفت خام شده است. قیمت نفت در سه روز گذشته کاهش یافته، اما نفت برنت همچنان نسبت به پایین‌ترین رقم سه ماه اخیر که جمعه گذشته به ثبت رسید، ۶ درصد بالاتر است.

توافق اوپک، سراب بازار نفت؟

اظهارات خوش‌بینانه خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان درباره توافق اوپک برای کاهش سطح تولید به‌نوعی در مقابل سیگنال‌های منفی از سوی آمریکا قرار گرفت؛ هرچند در حفظ قیمت نفت در سه روز گذشته موفقیت چشمگیری به دست نیاورد. بر همین اساس مت اسمیس، کارشناس موسسه آمریکایی کلیپردیتا گفت: افزایش ارزش دلار، پدیده‎ای واقعی‎تر از شایعه‎ها و زمزمه‎های مربوط به توافق اوپک است و تاثیری بیشتر بر قیمت نفت دارد. با این وجود به‌نظر می‌رسد عامل اوپک دست‌کم تا نشست ۳۰ نوامبر، همچنان مانعی مقابل ریزش شدید قیمت‌ نفت داشته باشد. در همین زمینه وزیر انرژی عربستان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برای بازگشت توازن به بازار نفت، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) باید تولید روزانه خود را به ٣٢ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز برساند تا بازسازی بازار را شتاب بخشد، این اقدام به سود تولیدکنندگان و مصرف‎کنندگان نفت است.

با توجه به نگاه ویژه عربستان به ایران به‌عنوان رقیب نفتی خود، الفالح پنجشنبه گذشته با تاکید بر اینکه در حال حاضر اجماعی قوی بین تولیدکنندگان اوپک برای اجرای طرح فریز وجود دارد، درباره ایران گفت: ایران در موقعیتی خاص است و به ترمیم تولیدات خود نیاز دارد، بنابراین انتظار کاهش تولید از سوی ایران وجود ندارد. در عین حال ما به بررسی بهترین راه‌حل درباره ایران ادامه خواهیم داد. شاید منظور الفالح از راه‌حل پیشنهاد توقف تولید نفت ایران در سطح ۹/ ۳ میلیون بشکه در روز بوده که دیروز مطرح شد، با این وجود باید دید این پیشنهاد از سوی مقام‌های نفتی ایران با چه واکنشی همراه خواهد شد. توقف سطح تولید ایران و عراق برای مهار عرضه، درخواست محمد الساده، وزیر انرژی قطر نیز بوده است. وزیر انرژی عربستان سعودی همچنین ابراز امیدواری کرد که همزمان با توافق اوپک در پایان ماه جاری میلادی، با روسیه نیز در زمینه همکاری برای تثبیت بازار توافق حاصل شود. با تمام این تفاسیر رئیس آژانس بین‎المللی انرژی اعلام کرد اعضای اوپک باید درباره پیامدهای تصمیم خود در نشست این سازمان در پایان ماه جاری میلادی حساس باشند و درباره گام‎های بعدی و همچنین درباره پیامدهای این تصمیم تفکر کنند. فاتح بیرول گفت: نمی‎دانم اعضای اوپک چه تصمیمی خواهند گرفت اما انتظار دارم همچون روال معمول، همکاران من در اوپک به منافع کشورهای عضو این سازمان و اقتصاد جهانی توجه کنند.