ریزش 4 درصدی قیمت نفت

دنیای اقتصاد: خبر پیشنهاد کاهش تولید از سوی عربستان که روز جمعه موجی از هیجان را در بازار نفت ایجاد کرد، تنها ساعاتی بر این بازار اثرگذار بود؛ چراکه در ادامه روز برخی مقامات سعودی اعلام کردند که قرار نیست در الجزایر تصمیمی گرفته شود و این نشست بیشتر برای مشورت و مذاکره است. در پی این اظهارات و از سوی دیگر با افزایش مجدد تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا بهای نفت حدود ۴ درصد افت کرد.

روز جمعه خبرگزاری رویترز اعلام کرد، عربستان به ایران پیشنهاد داده که در مقابل پذیرش فریز تولید از سوی ایران حاضر به کاهش سطح تولید خود است. از آنجا که در بیش از دو سالی که از افت قیمت نفت می‌گذرد، این کشور همواره در برابر کاهش تولید نفت مقاومت کرده و حتی تولید خود را افزایش داده است، این خبر موجی از هیجان در بازار نفت ایجاد کرد و رشد قیمت‌ها را به همراه داشت. هر چند به‌نظر می‌رسد فشار اقتصادی افت قیمت نفت به سعودی‌ها، موجب عقب نشینی آنها از مواضع خود در بازار نفت شده است، اما همزمان عربستان طبق روال سابق خود در حال بازی رسانه‌ای در بازار نفت است. در واقع سعودی‌ها مانند آنچه که پیش از این انجام داده‌اند، قصد دارند با انداختن توپ در زمین ایران، کشورمان را مقصر افت قیمت‌ها نشان دهند.

پیشنهاد عربستان به ایران چه بود؟

در اولین ساعات انتشار خبر پیشنهاد عربستان به ایران در روز جمعه، تنها موضوع آمادگی این کشور برای کاهش تولید نفت زیر ذره بین رسانه‌ها رفت. اما همانطور که «دنیای اقتصاد» نیز در گزارش روز گذشته خود با عنوان «اعتراف سعودی‌ها به شکست» اعلام کرد، میزانی که سعودی‌ها حاضر به کاهش تولید خود هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد.

در این خصوص رسانه‌ها گمانه‌های متفاوتی را مطرح کردند، اما آنطور که موسسه استراتفور در گزارش روز گذشته خود نوشته است، عربستان پیشنهاد کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید خود را به ایران داده است. میزانی که دقیقا با میزان افزایش تولید نفت این کشور در فصل تابستان برابر است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» به نقل از آکسفورد انرژی، میزان تقاضای فصلی عربستان در تابستان و زمستان بیش از یک میلیون بشکه در روز تفاوت دارد؛ چراکه به دلیل گرمای هوا مصرف برق بالا می‌رود. از سویی به‌دلیل کمبود گاز در این کشور، بخش مهمی از نیروگاه‌های عربستان از سوخت مایع استفاده می‌کنند که موجب افزایش تقاضای نفت خام این کشور در فصل تابستان می‌شود. از همین رو عربستان هر سال در تابستان اقدام به افزایش تولید نفت خود می‌کند، بررسی آمار تولید نفت این کشور در یک دهه گذشته نشان می‌دهد به‌طور میانگین تابستان هر سال شاهد رشد ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت این کشور بوده‌ایم.

بررسی داده‌های گزارش دبیرخانه اوپک نیز نشان می‌دهد میزان تولید این کشور در ماه آوریل سال جاری حدود ۱/ ۱۰ میلیون بشکه در روز بوده، اما در ماه جولای و آگوست به بیش از ۶/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. در واقع در سال جاری میلادی میزان تولید این کشور به منظور مصرف داخلی حدود ۵۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است، اما باید توجه داشت که هر سال با اتمام فصل گرما و کاهش تقاضای داخلی این کشور میزان تولید مجددا کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی عربستان به ایران پیشنهاد داده که در برابر کاهش طبیعی و عادی تولید نفت خود، فریز تولید(متوقف کردن رشد تولید) را بپذیرد. در واقع عربستان خواه ناخواه مجبور به کاهش این مقدار است، مگر اینکه در بازار به‌دنبال مشتری جدید برای آن بگردد. حال در مقابل عربستان از ایران چه خواسته است؟ سعودی‌ها خواسته‌اند ایران سطح تولید خود را در سطح تولید ماه آگوست یعنی حدود ۶/ ۳ میلیون بشکه در روز ثابت نگه دارد. این در حالی است که ایران اعلام کرده تا پایان سال شمسی جاری می‌تواند تولید خود را به بیش از ۴ میلیون بشکه در روز برساند که با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای وزارت نفت در میادین نفتی غرب کارون این سطح از تولید چندان دور از دسترس نیست.

اما آنچه نگران‌کننده‌تر به‌نظر می‌رسد، احتمال اصرار عربستان به فریز تولید در بلندمدت است. در واقع همه آمار و گزارش‌ها نشان می‌دهد شرایط بازار نفت در کوتاه‌مدت بهبود نمی‌یابد. به‌طور مثال می‌توان به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی و دبیرخانه اوپک که بر تداوم مازاد عرضه در بازار نفت در سال ۲۰۱۷ تاکید دارند، اشاره کرد. از سویی طی سه ماه اخیر با وجود نوسان نفت در قیمت‌های کمتر از ۵۰ دلار، شاهد افزایش مداوم تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا بوده‌ایم. مهم‌ترین پیام افزایش تعداد دکل‌ها، رشد مجدد تولید نفت آمریکا است. همچنین برخی از منابع اعلام کرده‌اند که سال ۲۰۱۷ مقدار سرمایه‌گذاری در نفت بعد از دو سال کاهش، افزایش می‌یابد. همه این دلایل نشان می‌دهد آینده خوبی حداقل در دو سه سال آینده در انتظار بازار نفت نیست، از همین رو احتمال می‌رود عربستان خواهان فریز تولید نفت برای چند سال شود تا علاوه بر اینکه از رشد قیمت‌ها استفاده کند، مانع از رشد تولید نفت ایران نیز شود.

توپ افت نفت در زمین ایران

موسسه استراتفور در گزارش روز گذشته خود اعلام کرد که ایران پیشنهاد عربستان را نپذیرفته اما چرا عربستان پیشنهادی را که از پیش مشخص بود رد می‌شود، به ایران داده است؟ در واقع به‌نظر می‌رسد عربستان مانند روال سابق خود در حال بازی رسانه‌ای است و قصد دارد ایران را مقصر افت قیمت‌ها نشان دهد. عربستان در دو سال اخیر به دلیل مخالفت با کاهش تولید و اصرار بر حفظ سهم بازار به جای حمایت از قیمت‌ها مقصر افت قیمت‌ها شناخته می‌شد. سعودی‌ها بر این باور بودند که بدون دخالت اوپک و با افت سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت، عرضه و تقاضا خود به تعادل رسیده و قیمت‌ها مجدا افزایش می‌یابد. اما طی دو سال گذشته هیچ بهبودی در بازار نفت رخ نداده است و پیش‌بینی می‌شود این شرایط همچنان ادامه یابد. از همین رو عربستان از سوی دیگر کشورهای عضو اوپک و حتی متحدانش در این سازمان تحت فشار قرار دارد و حال با اعلام اینکه حاضر به کاهش تولید خود است، قصد دارد ایران را مقصر افت قیمت‌ها نشان دهد و از فشار سیاسی بر خود بکاهد.

این اولین‌بار نیست که سعودی‌ها چنین سیاستی اتخاذ می‌کنند. این کشور در نشست ماه آوریل نیز که به منظور فریز تولید در دوحه برگزار شد، دست به چنین اقدامی زد. در این نشست قرار بود که کشورها مقدار تولید خود را در سطح ماه ژانویه نگه دارند، در حالی که تحریم‌های غرب علیه ایران درست در ماه ژانویه برداشته شد و ایران تازه در مسیر رشد تولید قرار داشت. بر این اساس مخالفت ایران با نپیوستن با طرح فریز بسیار طبیعی می‎نمود. اما عربستان با اصرار بر اینکه اگر ایران در فریز تولید شرکت نکند، حاضر به پذیرش آن نیست، قصد داشت ایران را مقصر شکست نشست دوحه نشان دهد.

همچنین مورد دیگری از بازی رسانه‌ای سعودی‌ها را در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ دیدیم. محمد بن‌سلمان، جانشین ولیعهد عربستان و کسی که پشت تمام تصمیمات نفتی این کشور قرار دارد، در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در چین، با پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه دیدار و بر سر حمایت از قیمت‌ها مذاکره کرد. هرچند دو کشور تفاهم‌نامه‌ای برای همکاری در بازار نفت امضا کردند و موج رسانه‌ای در این‌خصوص به راه افتاد، اما وزیر نفت عربستان درست بعد از امضای تفاهمنامه اعلام کرد که این تفاهمنامه به نشست الجزایر مربوط نیست و قرار نیست توافقی در نشست الجزایر به‌دست آید.

نوسان نفت با بازی رسانه‌ای عربستان

اولین ساعات بازگشایی بازارهای بین‌المللی با انتشار خبر «احتمال کاهش تولید عربستان» همراه شد. از همین رو و در اولین ساعات معاملات شاهد رشد قیمت‌ها بودیم. با سیگنال توافق احتمالی ایران و عربستان، قیمت هر دو نفت شاخص در بازار نیویورک و لندن نزدیک به یک دلار رشد کرد و نفت خام آمریکا به ۵۳/ ۴۶ و نفت برنت به ۲۵/ ۴۸ دلار بر بشکه رسید؛ اما در ادامه معاملات خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع سعودی اعلام کرد که قرار نیست در نشست الجزایر تصمیمی اتخاذ شود و این نشست تنها برای مشورت بین کشورهای عضو اوپک و روسیه برگزار می‌شود. از سویی نیز گزارش هفتگی موسسه بیکر هیوز که نشان از رشد مجدد تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا داشت، فشار بر نفت را افزایش داد و موجب شد در پایان معاملات روز جمعه نفت افت حدود ۴ درصدی قیمت‌ها را به ثبت برساند. نفت خام آمریکا به ۴۸/ ۴۴ و برنت به ۸۹/ ۴۵ دلار بر بشکه رسید. براساس گزارش گروه صنعتی بیکرهیوز، تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا هفته گذشته ۲ مورد دیگر افزایش داشته است. این دوازدهمین هفته از ۱۳ هفته اخیر است که تعداد دکل‌ها افزایش می‌یابد و تنها در یک هفته بدون تغییر ثبت شده‌اند. بر این اساس تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا به ۴۱۸ دستگاه رسید که بیشترین تعداد طی ۷ ماه اخیر محسوب می‌شود. افزایش مداوم تعداد دکل‌ها، احتمال رشد تولید نفت آمریکا را تقویت کرده است. ۲۶ تا ۲۸ ماه جاری میلادی یعنی ظرف دو روز آینده نشست کشورهای تولیدکننده نفت در الجزایر برگذار می‌شود. به‌نظر می‌رسد تا زمان برگزاری این نشست همچنان حدس و گمان‌ها درخصوص نتیجه آن ادامه داشته باشد، اما باید منتظر ماند و دید در الجزایر چه اتفاقی رخ می‌دهد.