خنثی‌سازی محرک‌های رشد نفت

دنیای اقتصاد: نفت با دو محرک اخبار فریز نفتی و کاهش ارزش دلار در ماه گذشته میلادی توانست تنها طی دو هفته بیش از ۲۰ درصد رشد قیمتی را به ثبت رساند. اما نفت نتوانست رشد بیشتری را تجربه کند و از آن پس مسیر کاهشی همراه با نوسان را طی کرده است. چراکه دو محرکی که موجب رشد قیمت‌ها شده بودند در حالت معکوس عمل کرده و رشد قیمت‌ها را خنثی کردند. در حال حاضر نیز چشم‌انداز چندان روشنی پیش روی نشست فریز وجود ندارد و از سویی نیز انتظار نمی‌رود افت شاخص دلار به کمک قیمت‌ها بیاید. بنابراین دو محرکی که روزی به کمک بازار آمده و رشد قیمت‌ها را رقم زده‌اند، حال خود به‌عنوان دو محرک که می‌توانند افت قیمت‌ها را به دنبال داشته باشند عمل می‌کنند. در این بین گلدمن ساکس قیمت ۴۰ تا ۵۰ دلاری را به‌عنوان بازه تعادلی قیمت نفت معرفی کرده و به معامله‌گران اعلام کرد در یک سال آینده روی هیچ رشد قیمتی قابل توجهی حساب نکنند.

نوسان نفت در بازه 40 تا 50 دلار

قیمت نفت از ابتدای ماه آگوست (مرداد-شهریور) در مسیر افزایشی قرار گرفت و تا هجدهمین روز از این ماه توانست بیش از ۲۱ درصد رشد کند. مهم‌ترین‌ عامل رشد قیمت در این بازه زمانی انتشار خبر تشکیل جلسه‌ بین کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت در الجزایر در فاصله روزهای ۲۶ تا ۲۸ سپتامبر بود. در این میان افت شاخص دلار نیز به افزایش قیمت نفت کمک کرد. زیرا نفت در بازارهای بین‌الملل با ارز دلار معامله می‌شود وکاهش ارزش این ارز به معنای ارزان شدن بهای نفت برای متقاضیانی است که واحد پول آنها غیر از دلار آمریکا است، بنابراین افزایش تقاضا را به همراه دارد.

اما قیمت‌ها که در ۱۹ سپتامبر به بیش از ۵۱ دلار بر بشکه رسیده‌ بودند، در روزهای بعد نتوانستند به رشد خود ادامه دهند و مسیر کاهشی همراه با نوسانی را تا کنون طی کرده‌اند، چراکه هیجانات نسبت به نشست الجزایر تا حدودی فروکش کرد و همچنین افزایش نسبی شاخص دلار نیز در این مدت بر قیمت‌ها فشار آورد. در حال حاضر نیز امید نمی‌رود که نفت بتواند مجددا با جهش قیمتی مواجه شود. چراکه بعد از فروکش کردن هیجانات، ناامیدی به نتیجه نشست الجزایر بیشتر شده است. در واقع به نظر نمی‎رسد کشورهای عضو اوپک بتوانند به تصمیم واحدی در نشست الجزایر دست یابند و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در بهترین حالت ممکن در این نشست توافق ضعیفی بر سر فریز تولید رخ دهد که بر بازار نفت تاثیر چندانی نخواهد داشت (گزارش «دنیای اقتصاد» با عنوان چهار سناریوی فریز نفتی که ۱۶ شهریور منتشر شد را ببینید).

از سویی نیز احتمال نمی‌رود نوسانات شاخص دلار به عنوان محرکی برای رشد قیمت نفت عمل کند. زیرا هرچند آمار اخیر اقتصادی آمریکا چندان برای افزایش مجدد نرخ بهره بانکی این کشور در نشست هفته جاری فدرال‌رزرو (بانک مرکزی آمریکا) مساعد نیست و احتمال افزایش نرخ بهره در این نشست را کاهش داده است، اما نمی‌توان انتظار داشت این عامل افت شدید شاخص دلار را به دنبال داشته باشد. زیرا در مجموع آمار اقتصادی آمریکا نشان از وضعیت مساعد اقتصادی در این کشور دارد و فدرال رزرو دیر یا زود در راستای افزایش سیاست‌های انقباضی، نرخ بهره را افزایش خواهد داد. همچنین اقتصاد دیگر کشورهای جهان، از جمله شرایط نامساعد اقتصادی در اقتصادهای نوظهور(کاهش رشد اقتصادی چین و هند) و چشم‌انداز نامطمئن اقتصاد اروپا به خصوص بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، نشان می‌دهد شرایط مطلوبی در انتظار ارزهای مرجع دیگر(ارزهای غیر از دلار آمریکا) نیست. بنابر این با توجه به شرایط اقتصادی دیگر کشورها انتظار نمی‌رود افزایش ارزش دیگر کشورها موجب کاهش ارزش دلارآمریکا شود.

در این بین گروه تجاری گلدمن ساکس نیز این گمانه را تایید می‌کند. مدیر بازارهای کالایی این موسسه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که قیمت نفت در ۱۲ ماه آینده جهش قابل توجهی را تجربه نخواهد کرد و قیمت‌ها به نوسان در محدوده ۴۵ تا ۵۰ دلار ادامه خواهند داد. جف کری شرایط کنونی بازار نفت را مشابه شرایط بازار در اوایل دهه ۱۹۹۰ یعنی زمانی که قیمت نفت حدود ۲۰ دلار بود، دانست و گفت: در سال‌های ابتدایی ۱۹۹۰ قیمت تعادلی بازار ۲۰ دلار بود و در حال حاضر نیز قیمت تعادلی بین ۴۵ تا ۵۰ دلار است. وی می‌گوید، کسری اندک نفت در بازارها سال(میلادی) آینده مجددا به مازاد عرضه تبدیل خواهد شد. در این بین برخی از ناظران، تحلیل جالبی از بازار نفت دارند. به گفته آنان زمانی که قیمت نفت به زیر ۴۵ دلار می‌رسد جذابیت خرید در بازار آتی افزایش می‌یابد که این خود به عنوان محرکی در بازار نفت عمل می‌کند. اما همین‌که قیمت‌ها به بیش از ۴۵ دلار می‌رسد معامله‌گران در موقعیت‌های فروش سرمایه‌گذاری می‌کنند و قیمت نفت مجددا افت می‌کند. در مجموع باید گفت شواهد نشان می‌دهد اگر اوپک مانند دو سال اخیر به سیاست حفظ سهم بازار و عدم کنترل بازار نفت ادامه دهد، نمی‌توان انتظار تحولی خاص در بازار داشت.

افت 6 درصدی نفت

نفت در چند روز اخیر مجددا افت‌های قیمتی قابل توجهی را تجربه کرد. ناامیدی از تاثیرگذار بودن نشست الجزایر، افزایش ارزش دلار و چشم‌انداز مازاد عرضه در سال ۲۰۱۷ از مهم‌ترین‌ عوامل افت قیمت‌ها محسوب می‌شوند. قیمت‌ها از روز دوشنبه یعنی طی ۴ روز اخیر نزدیک به ۳ دلار معادل ۲/ ۶ درصد افت قیمت را به ثبت رساندند، روز گذشته نیز قیمت‌ها در مسیر کاهشی قرار گرفت و در لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۷ به وقت تهران) نفت خام آمریکا با ۹۱ سنت افت قیمت به ۴۳ دلار بر بشکه رسید. هر بشکه برنت، نفت شاخص بازار لندن نیز با ۸۶ سنت افت قیمتی، ۷۳/ ۴۵ دلار معامله شد. همچنین بر اساس آخرین به روز رسانی سایت رسمی دبیرخانه اوپک، بهای سبد نفتی این سازمان روز پنج‌شنبه به ۶۷/ ۴۱ دلار رسیده است.

نگرانی‌ها از ادامه داشتن روند رو به روشد تعداد دکل‌های حفاری فعال در آمریکا و همچنین آغاز صادرات نفت لیبی و نیجریه منجر به کاهش قیمت نفت در روز گذشته شد. بر این اساس در شرایطی که بازار جهانی نفت با مشکل مازاد عرضه همراه است، بازگشت تولیدات لیبی و نیجریه می‌تواند این شرایط را وخیم‌تر کرده و به مازاد عرضه دامن بزند. معامله‌گران بازار نفت با رصد تحولات لیبی و نیجریه این انتظار را مطرح می‌کنند که با بازگشت تولیدات کشورهای یاد شده به بازار، توازن بازار جهانی بار دیگر به هم ریخته و افزایش عرضه با شدت بیشتری جریان خواهد یافت. به گزارش فایننشال تایمز، شرکت ملی نفت لیبی روز پنج‌شنبه اعلام کرد: صادرات نفت از دو بندر کلیدی این کشور که چند روز پیش به تصرف نیروهای مخالف دولت در‌آمده بود، به‌زودی از سر گرفته خواهد شد. مصطفی سناله، رئیس شرکت ملی نفت لیبی در بیانیه‌ای گفت: صدور نفت از دو بندر الزویتینه و راس لانوف به سرعت از سر گرفته خواهد شد و در بریقه ادامه خواهد یافت.

همچنین صادرات نفت در السدره در کوتاه‌ترین زمان ممکن از سرگرفته خواهد شد. از زمان تصرف این پایانه‌ها، سناله قول داد که تولید نفت لیبی که با در اختیار داشتن ذخایر نفتی حدود ۴۸ میلیارد بشکه از بزرگ‌ترین‌ ذخایر در آفریقا برخوردار است، به دو برابر افزایش خواهد یافت.در همین حال شرکت اکسون موبیل نیز خط لوله‌ای برای صادرات نفت خام نیجریه آماده کرده که قرار است نفت میدان Qua Iboe را مجددا صادر کند. برخی فعالان بازار نفت پیش‌بینی می‌کنند کارهای مربوط به بارگذاری نخستین محموله صادراتی از نیجریه تا انتهای سپتامبر به اتمام خواهد رسید. بر اساس گزارش رویترز افزایش صادرات نفت نیجریه می‌تواند فشار بر قیمت‌ها را در هفته آینده میلادی افزایش دهد.

از دیگر سو رشد تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا نیز تبدیل به عامل دیگری برای نگرانی در بازار نفت شده است، زیرا بهبود خروجی تولیدات ایالات متحده آمریکا، می‌تواند اهرم فشار بر قیمت نفت باشد. طبق گزارش‌های موجود، تعداد دکل‌ها در ۱۰ هفته از ۱۱ هفته اخیر افزایشی بوده به طوری‌که تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا در هفته منتهی به ۹ سپتامبر به ۴۱۴ مورد رسید. این تعداد دکل فعال، بیشترین میزان از ماه فوریه ارزیابی شده است. موسسه بیکرهیوز تعداد دکل‌های فعال آمریکا را شامگاه جمعه هر هفته منتشر می‌کند. قیمت‌ها روز سه‌شنبه نیز در پی انتشار گزارش آژانس ‌بین‌المللی انرژی که خبر از تداوم مازاد عرضه بر تقاضا در بازار نفت در نیمه اول سال ۲۰۱۷ می‌داد، کاهش یافت. آژانس اعلام کرد افت بیشتر از انتظار رشد تقاضا در کنار رشد تولیدات آمریکا موجب می‌شود که بازار همچنان در نیمه اول سال ۲۰۱۷ با مازاد عرضه مواجه شود. در پی این خبر بازار نفت بیش از ۳ درصد افت قیمتی را تجربه کرد.

اما در روز چهارشنبه نیز قیمت‌ها نزدیک به ۳ درصد کاهش یافتند که افزایش موجودی تجاری انبارهای فرآورده نفتی مهم‌ترین‌ عامل این افت قیمتی محسوب می‌شد. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، موجودی نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۹ سپتامبر ۵۶۰ هزار بشکه کاهش یافت، در حالی که انتظار می‌رفت تا ۸/ ۳ میلیون بشکه افزایش یابد. اما کاهش موجودی نفت خام در مقابل رشد موجودی فرآورده‌های نفتی نتوانست بر بازار اثرگذار باشد. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، موجودی انبارهای فرآورده‌های نفتی این کشور حدود ۶/ ۴ میلیون بشکه افزایش یافته است، این درحالی است که بازار انتظار رشد ۵/ ۱ میلیون بشکه‎‌ای این ذخایر را داشت. آن‌طور که رویترز در گزارش خود اعلام کرده است، رشد ۶/ ۴ میلیون بشکه‌ای انبارهای فرآورده‎های نفتی بیشترین مقدار از ژانویه سال جاری محسوب می‌شود.

روز پنج‌شنبه قیمت‌ها رشد اندکی را تجربه کردند که گفته می‌شود در پی افزایش قیمت بنزین رخ داده است. چراکه کمپانی بریتیش پترولیوم اعلام کرد که قصد دارد به منظور تعمیر و نگهداری ۵۰ درصد تولید یکی از واحدهای پالایشگاهی خود را متوقف کند. این خبر افزایش قیمت بنزین را به همراه داشت که توانست اندکی رشد قیمت نفت خام را نیز به همراه داشته باشد.