گروه نفت و پتروشیمی: طلای سیاه هفته کاری گذشته را در حالی با ثبت افت مداوم قیمت‌ها سپری کرد که در نخستین روز معاملات این هفته رشد چشم‌گیری را به ثبت رساند که در ادامه معاملات با برخی اصلاحات قیمتی همراه شد. براین اساس اگرچه در ساعات اولیه معاملات روز گذشته، نفت روندی متزلزل و ضعیف داشت، اما در پی انتشار آمار نه چندان امیدوارکننده اشتغال در ایالات متحده آمریکا شاخص دلار نیز با افت همراه و باعث جهش قیمت نفت شد. در کنار متوقف شدن روند افزایش شاخص دلار، به نظر می‌رسد تقویت گمانه‌ها مبنی بر اجرای طرح فریز یکی از عوامل تاثیرگذار بر فضای مثبت روز گذشته در بازار جهانی نفت بوده است.

قیمت نفت خام برنت به‌عنوان شاخص بورس لندن تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با رشد ۹۷ دلاری به قیمت ۰۸/ ۴۷ دلار در هر بشکه رسید که نشان از رشدی ۰۷/ ۲ درصدی داشت. نفت برنت در ساعات میانی معاملات قیمت ۰۸/ ۴۹ دلار برای هر بشکه را نیز تجربه کرد. همچنین نفت خام آمریکا نیز به‌عنوان شاخص بورس نیویورک اگرچه در ساعاتی از معاملات به قیمت ۴۷/ ۴۶ دلار در هر بشکه رسید، اما در ادامه معاملات با اندکی ریزش با رشدی ۰۷/ ۱ دلاری روی قیمت ۵۱/ ۴۵ دلار در هر بشکه ایستاد.

اگرچه کاهش ارزش شاخص دلار به‌عنوان یکی از عوامل تقویت قیمت نفت ارزیابی می‌شود اما فراگیر شدن اخبار مذاکرات روسیه و عربستان در‌باره اجرای فریز نفتی نیز عاملی برای تقویت قیمت نفت بود که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اجرای طرح فریز نفتی بر توقف تولید نفت در سقفی مشخص از سوی اعضای اوپک به منظور کنترل تولید تاکید دارد. اگرچه هنوز سقف مشخصی برای میزان تولیدات اعضای اوپک تعیین نشده است و کارشناسان عقیده دارند با توجه به مازاد عرضه ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای که در حال حاضر وجود دارد فریز تولید نفت اثر چندانی در ایجاد تعادل بلندمدت در بازار نفت نخواهد داشت، با این وجود به نظر می‌رسد دیدار رئیس‌جمهوری روسیه و جانشین ولیعهد عربستان سعودی در رابطه با همکاری‌های نفتی این دو غول نفتی برای اجرای طرح فریز، اثر خود را بر معاملات نفت خام گذاشته است.

ولادیمیر پوتین و محمد بن سلمان روز یکشنبه در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ (G۲۰) در چین با یکدیگر ملاقات داشته و در رابطه با اقداماتی برای ایجاد ثبات در بازار جهانی نفت از جمله اجرای طرح فریز نفتی گفت‌وگو کردند. گفت‌وگوهای روسیه و عربستان در حالی در اجلاس گروه ۲۰ ادامه دارد که روز گذشته نیز خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی با همتای روسی خود، الکساندر نواک دیدار و گفت‌وگو داشت. آنطور که فالح پس از دیدار با همتای روسی خود به رسانه‌ها اعلام کرده است «در حال حاضر همکاری عربستان با سایر کشورهای نفتی در سطحی عالی قرار دارد».

بر این اساس رشد قیمت نفت در روز گذشته، آشکارا از مذاکرات روسیه و عربستان و تعهد آنها به همکاری با یکدیگر برای ثبات بازار جهانی نفت تاثیر گرفته است. در همین حال طبق اعلام زمان‌بندی گروه ۲۰، قرار بر این بوده که شامگاه گذشته خالد الفالح نتایج حضور در این اجلاس و گفت‌وگوهای خود را طی یک سخنرانی ارائه دهد. با انجام این برنامه، به نظر می‌رسد رسمی‌ترین نظرات عربستان سعودی در رابطه با نفت نیز منتشر شود که قطعا در روند تحولات قیمت نفت بی‌تاثیر نخواهد بود. بر این اساس گمانه‌ها برای اجرای طرح فریز نفتی با حمایت روسیه و عربستان سعودی در حالی رو به رشد است که الکساندر نواک اعلام کرده اجرای طرح فریز نفتی یکی از موضوعاتی خواهد بود که در اواخر ماه جاری میلادی در الجزایر در رابطه با آن گفت‌وگو خواهد شد.

پیش از این و در ماه ژانویه ایران از پیوستن به طرح فریز نفتی که بر تولید در سقفی خاص تاکید دارد مخالفت کرده بود. ایران با این توجیه که به علت اعمال تحریم‌ها تولید اندکی داشته و در به هم ریختن تعادل بازار نفت نقشی نداشته، به این طرح نپیوست و برنامه خود را افزایش تولید تا رسیدن به سقف پیش‌از تحریم‌ها اعلام کرد.

در حال حاضر اگرچه صنعت نفت ایران تولیدات خود را به سطح پیش از اعمال تحریم‌ها نزدیک کرده است و ایران اعلام کرده است از تمام اقداماتی که به ثبات بازار نفت کمک کند، حمایت می‌کند. این شرایط در حالی وجود دارد که پوتین هفته گذشته از روند رو به رشد تولیدات نفتی ایران به‌عنوان کشوری که به تازگی از فشار تحریم‌های بین‌المللی خارج شده است، حمایت و اعلام کرده بود که فریز نفتی بدون پیوستن ایران به این طرح نیز امکان‌پذیر است، زیرا منطقی است که در شرایط فعلی ایران تمایلی برای پیوستن به طرح فریز نفتی نداشته باشد. در همین حال روز گذشته مدیر امور بین‎الملل شرکت ملی نفت اعلام کرد بسته به تقاضای موجود در بازار، ایران آماده است ظرف دو تا سه ماه آینده تولید نفت خود را به روزانه چهار میلیون بشکه برساند.

محسن قمصری همچنین اعلام کرد: شرکت ملی نفت ایران ممکن است در سه ماه نخست سال ٢٠١٧ میلادی، تولید روزانه خود را به چهار میلیون و ٣٠٠ هزار بشکه و در دو تا سه سال آینده، به پنج میلیون بشکه در روز برساند. قمصری همچنین گفت: باور دارم که بازار بیشتر به نفت خام سنگین گرایش دارد و به همین دلیل ما در پی افزایش تولید چنین نفت خامی هستیم.

بحث‌ها و گفت‌وگوها اما در حالی پیرامون اجرایی شدن یا نشدن طرح فریز نفتی ادامه دارد که اثرگذار بودن آن بر بازار نفت نیز بخش دیگری از بحث‌ها را تشکیل می‌دهد. بر این اساس اگرچه در حال حاضر بازار به سیگنال‌های اجرای طرح فریز نفتی پاسخ مثبت می‌دهد، اما برخی کارشناسان عقیده دارند اجرای طرح فریز نفتی نمی‌تواند راهکاری بلند‌مدت برای بهبود شرایط بازار باشد.

این عقیده با اشاره به مازاد عرضه ۵/ ۱‌میلیون بشکه‌ای نفت در بازارهای جهانی مطرح می‌شود و بر این نکته تاکید دارد که متوقف کردن تولیدات نفتی اعضای اوپک در این سطح، به معنای تثبیت مازاد عرضه در بازار خواهد بود. با تمام این تفاسیر باید دید با اتمام اجلاس گروه ۲۰ اخبار نفتی آن حاوی چه پیام‌هایی برای بازار نفت خواهد بود و مهم‌تر از آن در پایان ماه جاری میلادی الجزایر چه اتفاقاتی را در تاریخ اوپک به ثبت خواهد رساند.