گروه نفت و پتروشیمی: با تصمیم روز گذشته نمایندگان مجلس دهم، کارت سوخت از چرخه سوخت‌گیری خودروهای بنزین‌سوز حذف شد و بنزین تک‌نرخی باقی ماند تا مخالفت دولت با مصوبه بنزینی نمایندگان مجلس نهم جنبه اجرایی به خود بگیرد.

بر این اساس نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حالی در نشست صبح روز گذشته لایحه اصلاح بودجه ٩٥ کل کشور را تصویب کردند که مطابق درخواست دولت از نمایندگان مجلس؛ با انجام اصلاحات روی قانون بودجه کارت سوخت حذف و قیمت بنزین از دو‌نرخی شدن خارج شد. تصمیم روز گذشته نمایندگان مجلس اگرچه به بحث‌ها و اظهارنظرهای گوناگون در رابطه با الزام استفاده از کارت سوخت و چندنرخی شدن بنزین پایان داد، با این حال بررسی این نکته که چرا در نهایت با وجود مخالفت‌های فراوان حذف کارت سوخت رای آورد، مهم به نظر می‌رسد. بر این اساس اگرچه مخالفان حذف کارت سوخت معتقد بودند (و هستند) که باقی ماندن کارت سوخت می‌تواند منجر به کنترل مصرف سوخت، دریافت اطلاعات جدید و جلوگیری از قاچاق سوخت شود، موافقان حذف کارت سوخت با استناد به آمارهای یک سال گذشته و با اشاره به رشد منطقی مصرف بنزین عقیده دارند سامانه هوشمند سوخت طی ۱۰ ساله گذشته به اهداف خود مبنی بر کنترل مصرف و قاچاق دست پیدا کرده و دیگر لزومی به استفاده از آن وجود ندارد. برخی منتقدان حذف کارت سوخت اگرچه بر لزوم تک‌نرخی بودن بنزین و تعیین قیمت آن از سوی دولت تاکید دارند، با این حال استفاده از سامانه هوشمند کارت سوخت را الزامی ارزیابی می‌کنند. در مقابل، موافقان حذف سامانه سوخت در رابطه با تعیین نرخ سوخت از سوی دولت با برخی مخالفان اشتراک نظر دارند و معتقدند هماهنگ شدن با قیمت‌های جهانی و تعیین قیمت سوخت بر اساس نرخ تورم، عاملی مهم‌تر برای کنترل مصرف سوخت و قاچاق است. با تمام این تفاسیر با تصمیم روز گذشته نمایندگان مجلس دهم، عمر سامانه هوشمند سوخت برای خودروهای بنزینی روی ۱۰ سال متوقف شد در حالی‌که صاحبان خودروهای گازوئیل‌سوز همچنان ملزم به استفاده از این سامانه هستند.

وقتی تمام اهداف یک پروژه محقق می‌شود

مدیرعامل پیشین شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با صحیح ارزیابی کردن تصمیم روز گذشته نمایندگان مجلس می‌گوید: با توجه به محدودیت نداشتن سوخت‌گیری و تک‌نرخی بودن بنزین طی یک سال گذشته و رشد منطقی مصرف بنزین، به نظر می‌رسید حفظ این سامانه ضرورتی نداشت. ناصر سجادی با تاکید بر این نکته که زمانی‌که کاری انجام می‌شود باید ضرورت انجام آن مشخص باشد، می‌گوید: سامانه هوشمند سوخت زمانی برای اجرای قانون سهمیه‌بندی بنزین به وجود آمد و در آن زمان ضرورت هم داشت، اما در حال حاضر و با توجه به اینکه با استفاده از کارت سوخت نیز مردم محدودیتی برای مصرف ندارند، علتی برای ادامه استفاده از کارت سوخت وجود نداشت.

مطابق آمار منتشر شده میزان رشد مصرف سوخت در ۵ ماه ابتدایی امسال نسبت به سال گذشته رشدی ۳/ ۳ درصدی داشته است. این در حالی است که در سال ۹۴ نسبت به ۹۳ نیز میزان رشد مصرف بنزین ۴/ ۳ درصد بوده است. به عقیده سجادی این آمار به آن معنا است که با وجود رشد تعداد خودروها، مصرف سوخت با روندی منطقی افزایش یافته است بنابراین می‌توان دریافت که با قیمت‌ فعلی، بنزین دیگر جاذبه‌ای برای قاچاق به کشورهای همسایه ندارد. مدیرعامل پیشین شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با تاکید بر این که زمانی بنزین ارزان بود و با هدف کنترل مصرف و جلوگیری از قاچاق سامانه هوشمند کارت سوخت راه‌اندازی شد، می‌گوید: تمام هدف‌هایی که در پی ایجاد سامانه کارت سوخت برای بنزین وجود داشت، محقق شده است؛ بنابراین حالا باید بر بخش‌های دیگر مانند نفت‌گاز تمرکز کنیم. او در ادامه می‌گوید: درباره حذف سیستم کارت سوخت برای خودروهای بنزین‌سوز، هزینه‌های نگهداری این سیستم اهمیت چندانی نداشته است زیرا کاری که ضرورت دارد هزینه آن نیز پرداخته می‌شود، مانند اتفاقی که در ۱۰ سال گذشته در رابطه با ایجاد سامانه هوشمند سوخت رخ داد و دولت هزینه‌های آن را پرداخت و برداشت‌های خود را نیز از آن کرد. سجادی در ادامه می‌گوید: همین حالا قیمت نفت‌گاز ما نسبت به کشورهای همسایه کمتر است و قاچاق این سوخت جذابیت دارد، بنابراین دولت هزینه‌های کنترل مصرف و قاچاق این سوخت را پرداخت کرده و همچنان کارت سوخت را برای این بخش حفظ می‌کند زیرا ضرورت دارد. بر این اساس با حذف سامانه هوشمند سوخت برای خودروهای بنزین‌سوز، در بخش مربوط به خودروهای گازوئیلی تغییری ایجاد نشده است و بخش حمل‌ونقل‌ با سوخت نفت‌گاز همچنان ملزم به استفاده از کارت سوخت هستند ضمن آنکه سوخت مورد نیاز آنها بر اساس میزان پیمایش به آنها تعلق می‌گیرد. با اجرای سیستم سوخت‌گیری بر اساس میزان پیمایش از ۱۰ ماه گذشته، روزانه تا ۶ میلیون لیتر نفت‌گاز صرفه‌جویی شده است. آن‌طور که سجادی می‌گوید: در ۱۰ ماه سال گذشته میزان مصرف گازوئیل روزانه ۴۸ میلیون لیتر بوده است که در سال جاری به روزانه ۴۲ میلیون لیتر رسیده است. به این ترتیب یک صرفه‌جویی ۵/ ۱۲ درصدی در استفاده از نفت‌گاز شکل گرفته است.

جایگاه‌های بدون کارت سوخت، به زودی

اما با حذف قانون الزام استفاده از کارت سوخت، به زودی دستگاه‌های پوز کارت سوخت از سطح جایگاه‌ها جمع‌آوری خواهند شد. رئیس انجمن جایگاه‌داران بنزین با اعلام این خبر به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با توجه به دستور وزیر نفت به زودی شاهد جمع‌آوری دستگاه‌های مربوط به کارت سوخت از جایگاه‌ها هستیم و مردم قادر خواهند بود با استفاده از کارت بانکی یا پول نقد، به هر میزان که خواسته سوخت‌گیری و هزینه آن را پرداخت کنند. بیژن حاج محمدرضا در ادامه با استقبال از حذف کارت سوخت می‌گوید: اگرچه این اتفاق باید خیلی زودتر از این رخ می‌داد اما همین حالا هم خوب است زیرا مردم و جایگاه‌داران احساس آرامش و راحتی بیشتری خواهند کرد، به خصوص جایگاه‌داران که از این سیستم قدیمی راحت می‌شوند. به این ترتیب اگرچه مخالفان هنوز بر سر حرف خود هستند، از دیگر سو نگاهی به آمار مربوط به رشد مصرف بنزین و همچنین تداوم دولت در استفاده از سامانه هوشمند سوخت در بخش گازوئیل، نشان می‌دهد که دغدغه‌ها در زمینه کنترل مصرف سوخت و قاچاق آن همچنان برای دولت وجود دارد. در این میان چنانچه مطابق نظر کارشناسان، قیمت‌گذاری سوخت نیز به دولت‌ها سپرده شود شاهد اعمال کنترلی بیشتر در حوزه تولید و مصرف سوخت خواهیم بود. از نگاه سجادی «چنانچه بتوانیم متناسب با قیمت‌های جهانی سوخت و همچنین نرخ تورم قیمت سوخت را اصلاح و به‌روز کرده و از تجربه ثبات قیمت‌ها فاصله بگیریم، انگیزه‌ها برای قاچاق با کاهشی بیشتر نیز همراه خواهند شد».