صعود 26 درصدی نفت در فصل دوم

گروه نفت و پتروشیمی: سه ماه دوم سال ۲۰۱۶ در حالی به پایان رسید که بهای نفت رکورد رشد بیش از ۲۵ درصدی را به ثبت رساند، این میزان رشد قیمتی در طول سه ماه، بیشترین میزان در ۷ سال اخیر محسوب می‌شود. با این حال بهای نفت در آخرین ماه مجددا در مسیر کاهشی قرار گرفت و چشم‌انداز قیمت‌ها در نیمه دوم سال مبهم شده است. کارشناسان بر این باورند که به یقین در بلندمدت قیمت نفت در مسیر صعودی قرار خواهد گرفت، اما به دلیل افزایش تولید نفت نیجریه و کانادا، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و رقابت بین کشورهای تولیدکننده نفت بر سر سهم بازار نسبت به تداوم رشد قیمت‌ها تا پایان سال تردید وجود دارد. بهای نفت خام آمریکا در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۶ حدود ۱۰ دلار معادل ۲۶ درصد رشد کرد که بیشترین مقدار از سه ماهه دوم سال ۲۰۰۹ تا کنون محسوب می‌شود. برنت، نفت شاخص بازار لندن نیز حدود ۲۵ درصد رشد قیمتی را در این مدت به ثبت رسانده است اما در ماه ژوئن بهای نفت برنت حدود ۴ سنت و بهای نفت خام آمریکا بیش از ۷۰ سنت کاهش یافت.

صعود نفت در نیمه اول سال

سال ۲۰۱۶ در حالی آغاز شد که نفت در مسیر نزولی قرار داشت و در کانال ۳۰ دلار معامله می‌شد. از سویی نگرانی از مازاد عرضه با رفع تحریم‌های غرب علیه ایران و افزایش رقابت بین کشورهای عضو اوپک بر سر سهم بازار و از سوی دیگر پیش‌بینی کاهش رشد تقاضای نفت به دلیل چشم‌انداز نه‌چندان مساعد رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه، موجب نگرانی از تداوم مازاد عرضه در بازار نفت می‌شد. در این بین افزایش شاخص دلار به دنبال افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا که بعد از ۹ سال در آخرین روزهای سال ۲۰۱۵ رخ داد و همچنین رشد مداوم حجم انبارهای نفتی این کشور بر قیمت‌ها فشار می‌آورد به‌طوری که در فوریه سال جاری(دومین ماه سال میلادی) قیمت‌ها به کمترین مقدار خود ظرف ۱۳ سال گذشته رسید. با ورود قیمت‌ نفت به کانال ۲۰ دلاری، همه موسسات از احتمال افت قیمت‌ها به زیر ۲۰ خبر می‌دادند اما در عین ناباوری در ادامه سال طلای سیاه در مسیر صعودی قرار گرفت و تاکنون بیش از ۸۵ درصد رشد کرده و به مرز ۵۰ دلار رسیده است. مهم‌ترین عامل رشد قیمت نفت به اختلالات عرضه بازمی‌گردد. در واقع در برخی از کشورهای تولیدکننده نفت وقایعی رخ داد که تولید آنها را در مسیر کاهشی قرار داد. اثرگذارترین کاهش عرضه از سوی نیجریه و کانادا رخ داد؛ نیجریه به دلیل تحرکات تروریستی با افت ۶۰۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خود مواجه شد و در کانادا به دلیل آتش‌سوزی در ایالت آلبرتا یعنی جایی که نفت ماسه‌ای این کشور تولید می‌شود، افت تولید روزانه تا ۵/ ۱ میلیون بشکه در ماه مارس هم رسید. در این بین اعتراضات کارگری در کویت و فرانسه، انفجار خط لوله‌ انتقال نفت در عراق و کاهش تولید در ونزوئلا به دلیل قطع برق اختلالات عرضه‌ نفت را تشدید کرد.

اما در سمت تقاضا نیز بخت با رشد قیمت نفت یار بود. در واقع در حالی که موسسات و کارشناسان به دلیل ضعف اقتصادی کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌ای رشد تقاضا و رسیدن آن به ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز را برای سال ۲۰۱۶ پیش‌بینی می‌کردند، به دلیل کاهش قیمت جهانی بنزین و گازوئیل، سطح مصرف این سوخت‌ها در هند، چین و آمریکا رشد قابل‌توجهی کرد و پیش‌بینی رشد تقاضا را به ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز رساند. در این بازه زمانی افت شاخص دلار و رسیدن آن از سطح بیش از ۱۰۰ به مرز ۹۲ و افت مداوم تعداد دکل‌های نفتی آمریکا (۲۰۸ مورد کاهش و رسیدن به ۳۳۰ دکل در آخرین هفته نیمه اول سال) در کنار افت تولید روزانه نفت این کشور(با ۶۰۰ هزار بشکه کاهش از ۲/ ۹ میلیون بشکه در روز به ۶/ ۸ میلیون بشکه رسید) از عواملی است که از رشد قیمت‌ها حمایت کردند. این عوامل موجب شد کارشناسان از به تعادل رسیدن بازار نفت بعد از سه سال خبر دهند و حتی برخی اعلام کردند بازار با کمبود عرضه مواجه است. بر این اساس پیش‌بینی‌ها از بهای نفت در ۶ ماه دوم سال افزایش یافت.

برآوردها از آینده نفت

اما در یک ماه اخیر مجددا برخی نگرانی‌ها به بازار نفت بازگشته که موجب توقف رشد نفت شده است. این نگرانی با افزایش تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا برای چند هفته پیاپی آغاز شد و رفع شدن عوامل اختلالات عرضه آن را تشدید کرد.

از سویی ارزش دلار در یک ماه اخیر در مسیر افزایشی قرار گرفته است*. عاملی که اخیرا موجب تقویت دلار شد به نتیجه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در رفراندومی که ۳ تیر ماه مصادف با ۲۳ ژوئن در بریتانیا برگزارشد، بازمی‌گردد. با مشخص شدن نتیجه این رفراندوم ارزش پوند و یورو کاهش یافت که در مقابل افزایش شاخص دلار را به دنبال داشت. همچنین خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا موجب ایجاد ابهام در بازار نفت و بازارهای کالایی شده که خروج سرمایه از این بازارها را به دنبال داشته است. این عوامل موجب افزایش فشار به قیمت نفت و نوسانات شدید در بازارهای کالایی شده است.

با انتشار آمار ضعیف اشتغال‌زایی در این کشور در ماه پیش و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا احتمال اینکه فدرال‌رزرو (بانک مرکزی آمریکا) تا پایان سال مجددا نرخ بهره خود را افزایش دهد به‌شدت کاهش یافته است. این در حالی است که در ابتدای سال احتمال می‌رفت تا پایان سال دو مرتبه نرخ بهره افزایش یابد و این نرخ در سال ۲۰۱۷ به حدود ۶/ ۱ درصد در سال ۲۰۱۱برسد. در حال حاضر نرخ بهره بین بانکی در این کشور بین ۲۵/ ۰ تا ۵/ ۰ درصد است و عدم افزایش این نرخ احتمال رشد شدید شاخص دلار را کاهش می‌دهد.در این بین اختلالات عرضه نیز متوقف شده است. آتش‌سوزی در کانادا مهار شده و تولید نفت این کشور در مسیر افزایشی قرار گرفته است. در نیجریه نیز گروه‌های شورشی و دولت مرکزی این کشور با هم به توافقاتی دست‌ یافته‌اند که افزایش تولید نفت نیجریه را به دنبال داشته است. در پی این توافق گلدمن ساکس که متوسط بهای نفت در نیمه دوم سال را حدود ۵۰ دلار پیش‌بینی کرده بود اعلام کرد که افزایش تولید نفت نیجریه می‌تواند چشم‌انداز ۵۰ دلاری نفت را به خطر اندازد. بر اساس آخرین برآوردها نیجریه متوسط تولید روزانه خود را در ماه ژوئن ١٥٠ هزار بشکه افزایش داده، تولید نفت این کشور در حال حاضر به ۹/ ۱ میلیون بشکه رسیده که ۳۰۰ هزار بشکه نسبت به متوسط تولید این کشور در اوج درگیری‌ها بیشتر است.

در این بین رقابت بین تولیدکنندگان بزرگ نفت در جهان در حال افزایش است. عربستان در آخرین اقدام برای رقابت با دیگر تولیدکنندگان اوپک، روسیه، تولیدکنندگان آفریقایی و آمریکای لاتین بهای نفت خود را در بازار آسیا و آمریکا کاهش داده است. همچنین تولید نفت اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. به گزارش رویترز، عرضه نفت از سوی اعضای اوپک در ماه ژوئن به ۸۲/ ۳۲ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است، در حالی که این رقم در ماه مه ۵۷/ ۳۲ میلیون بشکه در روز بود.