حمید‌رضا کاتوزیان / رئیس پژوهشگاه صنعت نفت

جذب سرمایه خارجی و مزایای آن برای شرایط کنونی اقتصاد کشور، موضوعی راهبردی و برخوردار از اهمیت ویژه است به‌طوری که همه کشورها، اعم از توسعه‌یافته و...، تلاش می‌کنند با ایجاد زیر‌ساخت‌های لازم، نظیر تدوین قوانینی برای تامین امنیت اقتصادی و کاهش ریسک، رفع محدودیت‌های مشارکتی، تعدیل قوانین مالیاتی و هموار‌سازی مسیر مشارکت، درعین حفظ منافع و منابع داخلی، بیشترین سطح منابع خارجی اعم از سرمایه و تکنولوژی را به سوی خود جذب کنند. دولت یازدهم نیز با اتخاذ سیاست‌های حمایتگرانه، اهتمام چشمگیری در ایجاد پیوندهای جدید جهانی دراقتصاد و برقراری تعاملات موثر با کشورهای دیگر داشته است.

رویکرد دوسال گذشته دولت در گشایش باب جدیدی ازهمکاری‌ها با کشورهای جهان، انتقال فناوری پیشرفته، یکی از برجسته‌ترین تاثیرات مثبت و بلا‌منازع سرمایه‌گذاری خارجی است که علاوه برتوسعه اقتصادی و سیاسی، افزایش تولید، اشتغال‌زایی و افزایش کیفیت تولید کالا در کشور، زمینه‌های لازم برای گسترش آن در همه حوزه‌ها فراهم آمده است. در این میان، توجه به این نکته ضروری است که انتقال فناوری، تنها به معنی جابه‌جایی صرف فناوری مطرح نبوده و در واقع معانی و مفاهیم گسترده‌تری در آن مستتر است. این گستردگی، مفاهیمی نظیر انتقال مهارت‌ها، دانش فنی، روش‌های ساخت و تولید و شیوه‌های مدیریت فناوری و دانش را شامل می‌شود و در مفهومی جامع، علاوه بر مزایای اقتصادی و فناورانه، افزایش و ارتقای سطح دارایی‌های فکری و عملیاتی در حوزه فناوری را در بر می‌گیرد. با مطالعه دقیق و شناخت کامل ویژگی‌های یک فرآیند صحیح انتقال فناوری و انطباق آنها با شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور، به‌طور قطع انتقال فناوری را به شرطی می‌توانیم دارای ارزش در توسعه همه‌جانبه بدانیم که با برنامه‌ریزی صحیح و اصولی، در چارچوب اهداف در نظر گرفته‌شده در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و ابلاغیه اقتصاد مقاومتی، مبتنی بر قطع وابستگی و تکیه بر توان داخلی قرار گیرد، در غیر این صورت، خود می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد وابستگی‌های جدید باشد.

پژوهشگاه صنعت نفت، بازوی توانمند وزارت نفت کشور در تحقیقات فناورانه، در دوسال گذشته با برنامه‌ریزی هدفمند در راستای سیاست‌های تعاملی دولت، رشدی چشمگیر در برقراری تعاملات داخلی و بین‌المللی داشته و تجربه و دانش کم‌نظیر محققان در ارائه مشاوره علمی توسعه بزرگ‌ترین میادین نفت و گاز کشور، شریکی مطمئن برای همکاری با شرکت‌های معتبر حوزه اکتشاف و تولید ( E & P) به شمار می‌رود. این نقش در دو دوره برگزاری «همایش فرصت‌های فناورانه» به خوبی تبیین شده است.

از سوی دیگر، تجاری‌سازی دستاوردهای حاصل از تحقیق و پژوهش برای تولید فناوری‌های مورد نیاز صنعت نفت دانش‌بنیان، از حلقه‌های حیاتی در زنجیره ایده تا محصول است که طی آن، یک فناوری در قالب محصول، خدمت، یا فرآیندی جدید به بازار یا صنعت مورد تقاضا عرضه می‌شود. هدف اصلی ما شکل‌گیری فرآیند تجاری‌سازی، ایده‌پردازی و شناخت کامل از مختصات نیازهای بازار و صنعت، به منظور ایجاد ساز‌و‌کارهای ضروری در این بخش است. در واقع، ضامن کسب موفقیت در فرآیند تجاری‌سازی، توجه توامان به «توسعه فناوری» و کشش واقعی «بازار تقاضا» است. شرکت‌های دانش‌بنیان، به‌عنوان کاتالیزور و شتاب‌دهنده فرآیند تجاری‌سازی، بخشی از ساز‌و‌کارهای محوری در پرداختن به الگوی «توسعه و تجاری‌سازی فناوری» در پردیس صنایع پایین‌دستی پژوهشگاه است که صادر‌کننده دانش‌های فنی ارزشمند در صنعت نفت به شمار می‌آید.

سازمان‌های پژوهش‌محور، به‌عنوان نهادهای تولید‌کننده و توسعه‌دهنده فناوری، به واسطه رویارویی مستقیم با چالش‌ها و تلاش برای حل معضلات زندگی بشر در زمان حال و آینده و توسعه فناوری‌های جدید برای مصرف بهینه منابع انرژی، یکی از ارکان «توسعه پایدار» محسوب می‌شوند. این سازمان‌ها به همان میزان که به بهره‌برداری حداکثری از منابع می‌اندیشند، رسالت صیانت از آنها را نیز به عهده دارند. ارتباط جدایی‌ناپذیر تولید و مصرف انرژی با مفهوم بنیانی «توسعه پایدار» و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از بهره‌برداری از انرژی‌های فسیلی، نمایانگر نقش محوری مراکز پژوهشی در تولید فناوری‌های نوین در حفاظت از محیط زیست بشری است.

پژوهشگاه صنعت نفت بسیار امیدوار است تا با حضور فعال در بیست و یکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران، برنامه‌های خود در راستای سیاست‌های وزارت نفت و ابلاغیه اقتصاد مقاومتی را در بالاترین سطح ملی و بین‌المللی محقق کند.