گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: نفت مانند چند ماه اخیر باز با سیگنال اوپک نوسان کرد، اما این‌بار بر خلاف روال دو ماه اخیر در مسیر کاهشی قرار گرفت. جانشین ولیعهد عربستان روز جمعه در اظهاراتی پیوستن عربستان به طرح فریز را منوط به همراهی ایران دانست، در حالی که کشورمان نیز برنامه‌های افزایش تولید خود را به شدت دنبال می‌کند و حاضر نیست به این طرح بپیوندد، بنابراین احتمال موفقیت این طرح بیش از پیش در ابهام فرو رفت. در این بین وال‌استریت ژورنال طی گزارشی از افزایش یک دلاری پیش‌بینی ۱۳ بانک بین‌المللی سرمایه‌گذار در نفت خبر داد. بر اساس این گزارش از ماه اوت این برای اولین بار است که بانک‌ها پیش‌بینی قیمتی خود را افزایش داده‌اند، با این وجود آنها چشم‌انداز مثبتی از بازار نفت ندارند و همچنان عوامل بنیادی بازار را ضعیف می‌دانند.

بدعهدی سعودی‌ها

از میانه‌های فوریه با انتشار خبر توافق عربستان و روسیه، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان برای ثابت نگه‌داشتن سقف تولید خود در سطح ماه ژانویه بهای نفت در مسیر افزایشی قرار گرفت، به‌طوری‌که از کف قیمتی که در ژانویه ۲۰۱۶ تجربه کرده بود بیش از ۵۰درصد رشد کرد؛ به‌طور مثال نفت برنت از قیمت‌های در محدوده ۲۷ دلار به بیش از ۴۱ دلار در میانه‌های ماه مارس رسید، اما هفته گذشته بدعهدی‌های سعودی‌ها و اخباری که موفقیت طرح فریز را کمرنگ‌تر از پیش کرد، ترمز رشد قیمت نفت را کشید و آن را دوباره به زیر ۴۰ دلار کشاند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان و وزیر دفاع کنونی این کشور روز جمعه در مصاحبه مفصلی که با سایت خبری بلومبرگ داشت تثبیت سقف تولید عربستان را مشروط به شرکت ایران و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت در طرح فریز تولید کرد. اظهارات این شاهزاده ۳۰ ساله سعودی امید‌ها برای رسیدن به یک توافق در زمینه توقف تولید را از بین برد و در پی آن بهای نفت بیش از ۴ درصد افت کرد، نفت شاخص دریای شمال از قیمت‌های بالای ۴۰ دلار به محدوده ۳۸ دلار وارد شد. بر اساس گزارش بلومبرگ، بن سلمان گفته است که کشورش تنها در صورتی‌که تمام کشورها از جمله ایران، روسیه، ونزوئلا و تمامی تولید‌کنندگان مهم تصمیم به توقف رشد تولید بگیرند با آنها مشارکت خواهد کرد. این درحالی است که پیش از این از اظهارات مقامات روسی و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت اینگونه برداشت می‌شد که حق ایران برای افزایش تولید و بازگشت به سطح قبل از تحریم‌ها پذیرفته‌ و عربستان بدون ایران نیز با طرح فریز تولید موافق است.

طرح فریز تولید در میانه‌های ماه فوریه با توافق عربستان و روسیه و دو عضو دیگر اوپک ونزوئلا و قطر در دوحه، پایتخت قطر مطرح شد. براساس آخرین اظهارات مقرر شده بود در ۱۷ آوریل نشستی با مشارکت‌ کشورهای عضو و غیر عضو اوپک در دوحه برگزار شود. قطر اعلام کرده که حدود ۱۵ کشور اوپک و غیراوپک که ۷۳ درصد نفت جهان را تولید می‌کنند از این طرح حمایت کرده‌اند. همچنین گفته می‌شد ایران با وجود اینکه در طرح فریز تولید مشارکت نمی‌کند اما در این جلسه حضور خواهد داشت. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این طرح حتی در صورت عملی شدن نیز چندان بر بازار نفت اثرگذار نخواهد بود و تنها در نیمه دوم سال جاری میلادی می‌تواند قدری به رشد قیمت‌ها کمک کند چراکه در ماه ژانویه تولید عربستان و روسیه در سطح بسیار بالایی قرار داشته است.

علاوه بر اظهارات این شاهزاده سعودی، اوایل هفته گذشته اعلام شد که این کشور با کویت بر سر تولید از میدان مشترک فراساحلی خفجی به توافق رسیده است. این میدان ظرفیت تولید تا بیش از ۳۰۰ هزار بشکه در روز را دارد و به گفته تحلیلگران کامرزبانک این توافق پیش از برگزاری جلسه دوحه «نشانه‌ای فاجعه‌بار» از عدم موفقیت این نشست است. انس الصالح، سرپرست وزارت نفت کویت درخصوص توافق بر سر میدان خفجی گفته است با طرف عربستانی به توافق رسیده است که تولید نفت از میدان خفجی با حجم اندک ادامه یابد. تولید نفت از این میدان از سال ۲۰۱۴ به دلایل زیست محیطی و اختلافات دو کشور متوقف شده بود. حال قرار است همزمان با جلسه دوحه بر سر چگونگی تولید از این میدان توافقاتی حاصل شود.

در این بین ایران اما به هیچ عنوان حاضر نیست به طرح فریز تولید بپیوندد و با همه توان به دنبال احیای موقعیت خود در بازار نفت است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از میزان تولید و صادرات نفت ایران، میزان تولید نفت کشورمان در ماه مارس، ماه گذشته میلادی، حدود ۱۰۰ هزار بشکه افزایش یافته و به ۲۲/ ۳ میلیون بشکه در روز رسیده است که بیشترین مقدار از سال ۲۰۱۲ تا‌کنون محسوب می‌شود. میزان صادرات نیز روند رو به رشدی را تجربه کرده است. صادرات نفت ایران به کشورهای آسیایی، مشتریان نفت ایران در دوران تحریم،‌ از متوسط روزانه ۹۸۰ هزار بشکه در ماه ژانویه به ۲۷/ ۱ میلیون بشکه در روز در ماه فوریه رسیده است که نشان از رشد حدود ۳۰ درصدی صادرات در اولین ماه پس از لغو تحریم‌ها به کشورهای آسیایی دارد. علاوه بر این، ایران در ماه فوریه اولین محموله‎‌های نفت خود را پس از ۴ سال راهی کشورهای اروپایی کرد. توتال فرانسه، کپسای اسپانیا و لیتاسکوی روسیه سه مشتری اروپایی ایران بودند که تا‌کنون حدود ۱۴ میلیون بشکه از کشورمان نفت خام خریداری کرده‌اند. ایران در نظر دارد برنامه افزایش تولید نفت خود را ادامه دهد و تولید نفت خود را به ۴ میلیون بشکه در روز برساند با وجود این برخی کارشناسان بر این باورند که رسیدن به این سطح منوط به توسعه میادین نفتی جدید و جذب سرمایه خارجی است. به گفته فاتح بیرول، رئیس آژانس‌ بین‌المللی انرژی ایران می‌تواند تا پایان سال ۲۰۱۶ میزان تولید روزانه خود را ۵۰۰ هزار بشکه با استفاده از میادین کنونی خود افزایش دهد اما افزایش بیشتر آن باید از توسعه میادین جدید حاصل شود.


نا‌امیدی از تداوم رشد قیمت‌ها

آمارهای سه ماهه قیمت نفت نشان می‌دهد بهای شاخص نفت خام آمریکا رشد بیش از 40 درصدی را به ثبت رسانده‌ است. مهم‌ترین عامل رشد قیمت نفت در این بازه زمانی، امید به توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای تثبیت بازار نفت بود، در واقع خبر توافق کشورهای تولیدکننده نفت در کنار آماری که نشان از افزایش تقاضای بنزین در آمریکا داشت موجب خوش‌بینی به کاهش مازاد عرضه در بازار نفت شد. اما از سوی دیگر بازگشت ایران به بازارهای جهانی و افزایش حجم ذخایر نفتی از رشد بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کردند. در‌این بین وال استریت ژورنال در گزارشی که پیش از اظهارات محمد بن سلمان منتشر شد، اعلام کرد که رشد قیمتی اخیر موجب شده بانک‌های بزرگ پیش‌بینی خود از قیمت نفت را برای اولین‌بار از ماه اوت افزایش دهند. هرچند که این رشد پیش‌بینی اندک و چشم‌انداز بازار نفت همچنان برای آنها نگران‌کننده است.

بر اساس این گزارش، 13 بانک بزرگ بین‌المللی به‌طور میانگین یک دلار به پیش‌بینی قیمتی خود افزوده‌اند و متوسط 40 دلاری را برای نفت برنت و برای نفت خام آمریکا قیمت 39 دلاری را پیش‌بینی کردند. 13 بانک شرکت‌کننده در نظر سنجی وال‌استریت ژورنال متوسط قیمت نفت برنت در سه ماهه دوم سال 2016 را 25/ 37 دلار پیش‌بینی کردند که در سه ماهه چهارم به 2/ 46 دلار در هر بشکه خواهد رسید. همچنین برآورد این موسسات از قیمت نفت در سال 2017 به‌طور متوسط 56 دلار بوده است. مایک هارت کورت، رئیس پژوهش نفت در سوسیته جنرال درخصوص شرایط بازار نفت به این نشریه می‌گوید: عوامل بنیادی بازار نفت همچنان ضعیف است و نشان از خرسی بودن بازار نفت دارد. به اعتقاد این کارشناس نفتی تنها با کاهش تدریجی تولید نفت آمریکا و توقف رشد تولید کشورهای اوپکی و از سوی دیگر بازگشت تدریجی ایران به بازار نفت می‌توان انتظار داشت که از فشارهای وارد بر قیمت نفت کاسته شود.

شوک سعودی به بازار نفت