کدام کشور در توازن بازار نفت نقش مهم‌تری خواهد داشت؛ عربستان یا آمریکا؟
بازیگران توازن در بازار نفت
در فضای روانی نشست اخیر چهار قدرت نفتی در دوحه می‌تواند بهانه خوبی برای رشد قیمت‌ها باشد. چهار کشور روسیه، عربستان، ونزوئلا و قطر در دوحه گرد هم آمدند و تصمیم گرفتند میزان تولید نفت را در سطح ماه ژانویه ثابت نگه دارند. با این حال بعد از پایان یافتن این نشست عملا برخی کشورها همچون عربستان اظهارات ضد و نقیضی را مطرح کردند که اثرگذاری این موضوع را کاهش داد. به عبارتی تناقض گویی‌ها مانع از اثرگذاری دقیق این نشست بر بازار نفت شده است با این حال رشد این بازار در دومین هفته بعد از این نشست قابل توجه است. بعد دوم بعد واقعی اثرگذاری نشست دوحه بر بازار نفت است. گزارش‌ها حکایت از آن دارند که نشست اوپک هنوز به‌طور قطعی باعث کاهش سطح عرضه‌ها در بازار نفت نشده و به همین دلیل انتظار می‌رود از این ناحیه نیز پتانسیل‌هایی برای افزایش قیمت نفت وجود داشته باشد. در این بین جدیدترین پیش بینی‌ها از بهای نفت نشان می‌دهد قیمت تا پایان سال جاری میلادی به ۵۰دلار خواهد رسید.
با این حال برآوردها حاکی از آن است که اگر مازاد تولید در اوپک مهار نشود و توافق شکل گرفته در بازار نفت از سوی طرفین مورد عمل قرار نگیرد به دلیل مازاد عرضه جهانی و همچنین افزایش ذخایر ایالات متحده آمریکا (که در ۸ دهه اخیر به بالاترین سطح خود افزایش یافته) شاهد افت مجدد قیمت‌ها خواهیم بود. این در حالی است که ایران نسبت به افزایش تولید و صادرات یک میلیون بشکه‌ای نفت خام بعد از لغو تحریم‌ها وعده داده و آن‌طور که محاسبات مدیران وزارت نفت نشان می‌دهد اوایل سال آینده شمسی، کشورمان قادر خواهد بود میزان صادرات خود را افزایش دهد که این موضوع می‌تواند اثری دوگانه بر بازار داشته باشد. تحلیل‌هایی که از این بازگشت صورت گرفته بر دو احتمال دلالت دارد؛ نخست آنکه بازگشت نفت ایران مطلقا به عرضه جدید در بازار نفت دامن نزند و به سرعت جذب تقاضاهای جدید در بازار جهانی نفت گردد. دوم آنکه با کاهش سطح تولید کشورهای عضو اوپک تا سطح رقم ژانویه، ظرفیت جدیدی در بازار ایجاد می‌شود که این ظرفیت توسط کشورمان پر خواهد شد.
به این ترتیب با فرض سناریوی اول قیمت نفت با اندکی افزایش روبه‌رو شده و پیش‌بینی‌هایی که حکایت از نفت ۵۰ دلاری دارند محقق خواهند شد. اما در سناریوی دوم قیمت نفت در سطوح فعلی بدون تغییر خواهند ماند. حال سوال اینجا است که آیا عربستان به سناریوی دوم تن خواهد داد؟پاسخ به احتمال قوی منفی است چراکه این سناریو تنها منافع ایران را تامین خواهد کرد.
این موضوع زمانی اهمیت بیشتری خواهد یافت که سایر بازیگران بازار نفت همچون آمریکا یا روسیه نیز واکنش مطلوبی از خود نشان نمی‌دهند. جان مک گیلان تحلیلگر ارشد در حوزه انرژی استنفورد معتقد است: با توجه به افزایش تولید ۵۰۰ هزار بشکه‌ای ایران (در سال ۹۴) و تولید ۹ میلیون بشکه‌ای روزانه آمریکا قیمت‌ها به بالای ۳۵ دلار در هر بشکه نخواهند رسید. این موضوع زمانی بیشتر خودنمایی خواهد کرد که بازیگران منطقه‌ای بازار نفت را نیز مورد بررسی قرار دهیم. به‌عنوان مثال در حال حاضر عراق نیز به شدت به قیمت‌های بالا یا درآمدهای مناسب نفتی نیازمند است و اگر قیمت نفت بیش از این کاهش یابد یا درآمدهای نفتی از راه فروش نفت بیشتر افزایش نیابد چالش‌های شدیدی در این کشور بروز خواهد کرد. راب هاورت، یک استراتژیست سرمایه‌گذاری ارشد سیاتل نیز بر این عقیده است که ایالات متحده آمریکا باید حجم قابل ملاحظه‌ای از تولید را کاهش دهد. وی معتقد است این مسأله شاید تا حدی به کنترل روند نزولی بازار نفت منجر شود به خصوص آنکه در این شرایط هیچ کشور در خود این الزام را در نمی‌یابد که با افت شدید قیمت نفت چه عواقبی در حال رخ دادن است.
علی النعیمی وزیر نفت عربستان معتقد است بازار نفت بالاخره به تعادل خواهد رسید و این بینش نشان دهنده آن است که نمی‌توان انتظار تغییر جدی از سوی این کشور را داشت. کما اینکه این کشور عامدا از قدرت توازن بخش خود در بازار نفت استفاده نکرده و تلاش می‌کند توپ را به زمین همسایه‌های خود همچون عراق و به خصوص ایران بیندازد. این در حالی است که عربستان سال‌ها نقش تنظیم‌گر بازار نفت را بر عهده داشت و با کاهش قیمت نفت سطح ذخیره‌سازی خود را افزایش می‌داد و برعکس در شرایط بالا رفتن بهای طلای سیاه به تزریق نفت‌خام به بازار کمک می‌کرد.
با این حال به عقیده کارشناسان این وظیفه در سال‌های اخیر از عهده عربستان ساقط شده و به آمریکا منتقل شده است که این موضوع وظیفه ایالات متحده را در بازار نفت سنگین تر از قبل کرده است. اما هنوز شاهد آن نیستیم که آمریکا اقدامی برای رونق در این بازار صورت داده باشد و همین مساله نگرانی‌های بازار نفت را افزایش می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهند میزان تولید نفت آمریکا از سال ۲۰۰۸ تاکنون بیش از ۴ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است که این رقم بیش از میزان تولید تک تک کشورهای عضو اوپک جز عربستان است. به این ترتیب شاهد نزاعی جدید در بازار نفت خواهیم بود؛ نزاعی که بر اساس این سوال شکل گرفته که کدام کشور نقش مهم‌تری در تنظیم بازار نفت بر عهده دارد: آمریکا یا عربستان؟
ارسال نظر