گروه نفت و پتروشیمی- نسیم علایی: بعد از رسیدن قیمت نفت به کف ۱۲ ساله و سقوط به زیر مرز ۳۰ دلار، بازار بین افت بیشتر قیمت یا برگشت از کف و رشد قیمتی سرگردان شده، به‌طوری‌که این روزها شاهد افت یا رشد قیمتی شدیدی هستیم. یک روز قیمت‌ها ۱۰ درصد رشد می‌کند و روز بعد شاهد افتی به همین شدت هستیم، این نوسانات نشان از افزایش سفته بازی در بازار نفت دارد. در این بین گزارش‌هایی منتشر شده است که نشان از گسترش دامنه قیمتی در بازار آتی دارد. به‌طور مثال بلومبرگ از افزایش شاخص CBOE در نمودار ویکس و رسیدن آن به بیشترین مقدار از ۲۰۰۹ خبر داده است. این شاخص فراریت(Volatility) قیمت نفت در معاملات آتی را نشان می‌دهد که افزایش آن به معنای پیش‌بینی‌های متفاوت از بهای نفت در ماه‌های آینده بین معامله‌گران بازار است. از سوی دیگر معاملات موقعیت کوتاه(موقعیت فروش یا انتظار برای افت قیمت نفت) به بیشترین مقدار خود از سال ۲۰۰۸ رسیده است.

برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که بین افزایش حجم معاملات موقعیت کوتاه و افت قیمت نفت همبستگی معنا داری وجود دارد، بنابراین افزایش حجم معاملات کوتاه در حال حاضر می‌تواند نشان از در راه بودن کف قیمتی دیگری باشد.روز گذشته نیز قیمت نفت حدود 3 درصد معادل یک دلار کاهش یافت؛ این در حالی است که روز پیش از آن قیمت‌ها رشدی تا مرز 5 درصد را به ثبت رساندند. به گزارش «دنیای اقتصاد» دیروز قیمت نفت خام آمریکا تا لحظه این گزارش(ساعت 15 به وقت تهران) در معاملات الکتریکی بازار آتی 06/ 1 دلار افت کرده و به 39/ 30 دلار رسیده است. نفت برنت افت قیمتی کمتری، حدود 66 سنت را به ثبت رسانده و همچنان بالای 31 دلار معامله می‌شود.

حقایق بازار نفت

مولفه‌های اثرگذار بر بازار نفت شرایط خوبی ندارند و همه حقایق از مازاد عرضه در بازار نفت خبر می‌دهند. از سویی ایران در حال بازگشت به بازارهای بین‌المللی است و نه تنها کشورمان صادرات خود را به بازارهای سنتی خود در آسیا افزایش داده است، بلکه در حال رایزنی برای از سرگیری صادرات به بازار اروپا نیز هست. برخی منابع اعلام کرده‌اند که از هفته ‌آینده ایران افزایش 500 هزار بشکه‌ای صادرات خود را عملی خواهد کرد. در این بین اما اخباری مبنی بر رکورد‌زنی تولید نفت عراق به گوش می‌رسد. عاصم جهاد، سخنگوی وزارت نفت عراق چند روز پیش اعلام کرد که به دلیل افزایش تولید نفت از میدان‌های مرکزی و جنوبی این کشور، مجموع عرضه نفت عراق در ماه دسامبر سال گذشته میلادی به نقطه جدید 13/ 4 میلیون بشکه در روز رسید. این در حالی است که این کشور قصد دارد برنامه افزایش تولید را در سال جاری نیز ادامه دهد و به گفته عادل عبدالمهدی، وزیر نفت عراق، تولید روزانه نفت عراق در سال ٢٠١٦ حدود ٤٠٠ هزار بشکه افزایش خواهد یافت.

اما در این بین شرایط در سمت تقاضای بازار نفت نیز نامساعد است، بر اساس آمار منتشر شده شاخص سهام چین روز سه‌شنبه با افت شدیدی مواجه شد و به کمترین مقدار خود طی 14 سال اخیر رسید. بر این اساس شاخص سهام این کشور از ابتدای سال 2016 افت 22 درصدی را تجربه کرده است. افت شاخص سهام در این کشور به معنای خروج سرمایه‌ و افت تولید و به دنبال آن کاهش رشد اقتصادی و تقاضا برای نفت خام و دیگر کالاهای اولیه برای تولید است. از سوی دیگر بازار اروپا نیز در رکود گرفتار است و اتحادیه اروپا قصد دارد سیاست‌های انبساطی خود را در راستای تحریک تقاضا ادامه دهد هرچند که این دست اقدامات تا کنون چندان اثرگذار نبوده است. با توجه به همین حقایق است که بانک جهانی نیز در آخرین گزارش خود پیش‌بینی قیمتی از میانگین بهای نفت در سال جاری را 14 دلار کاهش داد و به 37 دلار به ازای هر بشکه رساند. در گزارش بانک جهانی با اشاره به ضعف تقاضا در اقتصادهای نوظهور به افزایش تولید ایران، تداوم تولید نفت در آمریکا و زمستان معتدل در نیمکره شمالی اشاره و بر تداوم افت قیمت نفت تاکید شده است. بر اساس این گزارش در طول سال 2016 قیمت نفت به‌طور تدریجی بهبود می‌یابد، اما این افزایش قیمت کمتر از افزایش قیمت پس از رکود سال‌های 2008، 1998 و 1986 خواهد بود. بلومبرگ نیز در این خصوص احتمال داد تا پایان 2016 قیمت نفت نهایتا به 50 دلار برسد و ممکن است در سال 2017 بیشتر رشد کرده و در قیمت‌های حدود 70 دلار به ازای هر بشکه نیز معامله شود.


احتمال کف‌شکنی مجدد نفت

بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد که در حال حاضر صندوق‌های تامین مالی (Hedge funds) معاملات خود را در موقعیت کوتاه(انتظار افت قیمت یا معاملات) افزایش داده‌اند به‌طوری‌که موقعیت‌های کوتاه در بازار آتی به بیشترین مقدار خود از سال ۲۰۰۸ تا کنون رسیده است. کمپ تحلیلگر بازارهای کالای رویترز در یادداشتی در این خصوص نوشت: بعد از اینکه اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) در تعیین یک سقف تولید به توافق نرسیدند، صندوق‌های تامین مالی(پوشش ریسک) به جای در نظر گرفتن سود، به افزایش موقعیت‌های خرسی یا همان موقعیت‌های کوتاه در بازار نفت ادامه داده‌اند. در واقع در ۸ دسامبر یعنی تنها چند روز بعد از نشست اخیر اوپک، صندوق‌های تامین مالی ۳۶۴ میلیون بشکه در موقعیت‌های کوتاه معامله کرده بودند اما در حال حاضر موقعیت‌های کوتاه برای ماه اکتبر به ۱۶۱ میلیون بشکه در سررسید اکتبر رسیده است. موقعیت‌های کوتاه در یک رکورد زنی برای ماه آگوست به ۳۲۵ میلیون بشکه و در ماه مارس به ۲۹۹ میلیون بشکه رسیده است. این آمار نشان از افزایش قابل توجه معاملات موقعیت کوتاه یا انتظار افت قیمت نفت در بازار آتی دارد.

از سوی دیگر کمپ با ارائه نموداری نشان می‌دهد که هرگاه تعداد معاملات در موقعیت‌های کوتاه افزایش می‌یابد احتمال افت قیمت نفت بیشتر می‌شود در واقع همبستگی افت قیمت نفت با افزایش معاملات در موقعیت‌های کوتاه بالا است. بر همین اساس می‌توان انتظار داشت که در آینده نزدیک شاهد کف شکنی مجددی در بهای نفت باشیم. اما از آنجا که سفته بازان در زمان افت قیمت‌ها شروع به خرید نفت می‌کنند و از نوسانات قیمت به سود می‌رسند، خرید نفت را افزایش داده و احتمالا قیمت‌ها مجددا قدری افزایش می‌یابد. در این بین به گزارش بلومبرگ، روز دوشنبه شاخص پراکندگی قراردادهای آتی در نمودار ویکس(vix) نیز به بیشترین مقدار خود از سال ۲۰۰۹ تاکنون رسیده است که نشان از عدم اجماع در بازار نفت بر سر قیمت‌ها دارد. نوسانات بزرگ به معامله‌گران این فرصت را می‌دهد که روی افت و خیز قیمت نفت سود بیشتری کنند. طی یک سال گذشته همواره شاهد این بوده‌ایم که هرگاه برآوردهای متفاوتی درخصوص مسیر پیش روی بازار نفت وجود دارد، باید منتظر تغییر ناگهانی در قیمت‌ها باشیم و این مساله احتمال افت قیمت نفت در آینده نزدیک را افزایش داده است.

کف قیمتی دیگری در راه است؟

کف قیمتی دیگری در راه است؟