فوربس با نظرسنجی از کارشناسان وود مکنزی مطرح کرد
۵ بازیگردان بازار انرژی ۲۰۲۱
نویسنده این گزارش، سایمون فلاورز از افرادی مانند پیتر مارتین (کارشناس اقتصاد)، جولین کتل (فلزات و معدن)، جانی سالتون (گذار انرژی) (Energy transition)، آن لوئیز هیتل (بازار کلان نفت)، تام الاکات (تحلیل شرکت‌ها) و فریزر مک‌کی (حوزه بالادستی) نظرخواهی کرده است. پنج موضوع مهم ذکر شده در این تحلیل شامل تغییر وضعیت اقتصاد به دوره رونق، افزایش اقدامات برای مقابله با گرمایش زمین، موازنه کردن بازار نفت و ورود ایران به آن، بازسازی قدرت مالی این حوزه و در نهایت پایین رفتن سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز به کمترین میزان ۱۵ سال اخیر هستند.
۱-از ورشکستگی به رونق اقتصاد
شروع برنامه واکسیناسیون کووید-۱۹ به معنای این است که ریکاوری سریع‌تر اقتصادی به‌طور واقعی ممکن شده است. اگر تولید ناخالص داخلی جهانی از اوج سال ۲۰۱۹ فراتر رود، در سال ۲۰۲۱ بیشترین افزایش سالانه تولید اقتصادی را تجربه خواهیم کرد. این مقدار حدود ۴ تریلیون دلار به تولید ناخالص داخلی اضافه می‌کند –یعنی معادل اقتصاد آلمان که چهارمین اقتصاد بزرگ جهان به شمار می‌رود. اگرچه جهش بازارها پس از رکود اقتصادی خیلی غیرمنتظره نیست، اما حجم بهبودی همچنان می‌تواند موجب شگفتی شود.
مطمئنا زمینه بازگشت برای کامودیتی‌ها مهیاتر است، همانطور که شاهد این بوده‌ایم که قیمت مس در ماه‌های گذشته نشانگر یک بازگشت صعودی دوره‌ای بوده است. آیا ممکن است سال ۲۰۲۱ شروع پایداری تقاضای بالا برای کامودیتی‌ها-از جمله نفت- باشد؟ یعنی یک ابرچرخه اقتصادی دیگر. گزارش فوربس می‌گوید دیدگاه اقتصادی‌اش البته میانه‌رو‌تر از این است و معتقد است تولید ناخالص داخلی جهانی در سال‌های آینده به‌طور متوسط ۱/ ۲ درصد رشد خواهد کرد که پایین‌تر از ۹/ ۲ درصد افزایش سالانه آن از ابتدای سال ۲۰۰۰ است. با این حال، سرمایه‌گذاری در اجرای گذار انرژی یک محرک دیگر برای رشد کامودیتی‌ها خواهد بود. فوربس با استناد به وود مکنزی تخمین می‌زند در ۲۰ سال آینده دست‌کم ۴۰ تریلیون دلار در این حوزه هزینه خواهد شد. این سرمایه‌گذاری به‌طور اخص در بسته‌های محرک اقتصادی پساکرونایی دیده می‌شود اما از این هم فراتر خواهد رفت. این امر به خوبی می‌تواند وضعیت کامودیتی‌هایی مانند مس، آلومینیوم، نیکل، لیتیوم، کبالت و شاید گاز و ال‌ان‌جی که با گذار انرژی رشد می‌کنند را پیش‌بینی کند.
چه ریسک‌هایی وجود دارد؟ خطرات بسیارند. تاخیر در توزیع واکسن می‌تواند روند ریکاوری را دچار سکته کند. آسیب‌های به‌جا مانده از پاندمی کرونا نیز می‌تواند جلوی رشد را بگیرد. کشورهای با بدهی بالا ممکن است هزینه‌‌های خود را کاهش دهند. بالا رفتن بی‌عدالتی در دستمزد منجر به ترویج سیاست‌های پوپولیستی و محافظه‌کارانه می‌شود. و جهانی‌زدایی که به معنای تکروی کشورها است ممکن است توسعه اقتصاد جهانی را تضعیف کند.
۲-اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی افزایش می‌یابد
کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ (COP۲۶) که نوامبر برگزار می‌شود می‌تواند یک دوره موفق دیگر ۵ ساله تعهد به نگه داشتن گرمایش جهانی به میزان ۲ درجه سانتیگراد یا کمتر تا سال ۲۰۵۰ را کلید بزند. تکه‌های مهم این پازل در حال رونمایی هستند: تعهدات کربن‌زدایی کامل چین تا سال ۲۰۶۰؛ انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ توسط کره جنوبی، ژاپن و کانادا؛ تصویب توافق سبز اتحادیه اروپا در ماه‌های ابتدایی سال؛ بریتانیا اهداف جلوگیری از انتشارش را بالا برده؛ و انتظار می‌رود ریاست جمهوری بایدن منجر به یک دستور برای بازگرداندن آمریکا به معاهده اقلیمی پاریس شود.
رویاپردازی شرکت‌ها در این مورد نیز در حال بزرگ‌تر شدن است. شرکت نفت و گاز نروژی اکوئینور آخرین شرکتی بوده که اخیرا اعلام کرده می‌خواهد تا ۲۰۵۰ به انتشار کربن صفر برسد. علاوه بر این، غول فولادی و معدنی آرسلورمیتال و همچنین بزرگ‌ترین شرکت بازرگانی زغال‌سنگ دنیا، گلنکور نیز همین هدف را مطرح کرده‌اند.
چه ریسک‌هایی وجود دارد؟ ممکن است سنای آمریکا یا دادگاه عالی دستان بایدن را در مورد کربن‌زدایی ببندند. ممکن است هیچ پیشرفتی در قیمت‌گذاری کربن در بخش‌هایی که کربن‌زدایی در آنها دشوار است، رخ ندهد. همکاری اقتصادی کشورها برای مقابله با تغییرات اقلیمی می‌تواند به دلیل نیاز به بازسازی اقتصادی پس از کرونا منحرف شود. این موارد می‌توانند باعث تاخیر در سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای تجاری‌سازی فناوری‌های نو مانند هیدروژن سبز در حوزه انتشار صفر شوند.
۳-موازنه بازار نفت و موضوع ایران
فضای بازار نفت برای سال بعد امیدوارکننده است و فوربس بر این باور است که در ۲۰۲۱ تقاضای جهانی این کامودیتی باارزش ۶/ ۶ میلیون بشکه در روز همراه با ریکاوری اقتصادی رشد خواهد کرد. اوپک ومتحدانش در اوپک‌پلاس همچنان در سال آینده به محدودیت عرضه و محافظت از بازار ادامه خواهند داد. نیم میلیون بشکه‌ای هم که در جلسه اخیرشان برای افزایش تولید ژانویه در نظر گرفتند با رشد تقاضا جبران خواهد شد. فوربس از قول کارشناسان وود مکنزی گفته برنت تا پایان سال ۲۰۲۱ از مرز ۵۵ دلار بر بشکه عبور می‌کند. (البته با قیمت‌هایی که در این روزها شاهد بوده‌ایم، با وجود احتمال اصلاح رو به پایین در کوتاه‌مدت، امیدواری به قیمت‌های حتی بالاتر از ۵۵ دلار هم از سوی برخی فعالان و موسسات ابراز شده است.)
چه ریسک‌هایی وجود دارد؟ تاخیر بیشتر در کنترل پاندمی کرونا بازیابی تقاضا را کند می‌کند. بازگشت ایران به بازار در افق پیش‌رو دیده می‌شود. ایران ممکن است در ماه‌های آینده تشویق شود صادراتش را که در سطح پایینی قرار دارد افزایش بدهد و به این ترتیب ژئوپلیتیک بازار را بیازماید؛ امری که به چالش‌های اوپک-پلاس می‌افزاید. بر اساس این گزارش، برداشتن تحریم‌ها علیه ایران در بهترین حالت تا ۲۰۲۲ طول خواهد کشید، اما در صورت رخ دادن آن در هر زمانی، ایران می‌تواند در فاصله چند ماه تا یک میلیون بشکه به بازار بازگرداند.
دولت بایدن ممکن است تصمیم به بازگرداندن این کشور به توافق هسته‌ای با ایران بگیرد. فوربس می‌افزاید: اما هر مذاکره‌ای احتمالا فقط پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران انجام شود و ایران باید اول به تعهدات خود در برجام بازگردد. این در حالی است که موضع ایران متفاوت از این تحلیل فوربس بوده، چراکه ایران چند بار گفته پیش‌شرط بازگشت به تعهداتش، برگشت آمریکا و دیگر کشورهای عضو برجام به تعهدات این توافق است. علاوه بر این، ایران ممکن است حتی بدون رفع تحریم‌ها و با چراغ سبز آمریکا به خریداران سنتی ایران بتواند فروشش را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد. همچنین حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران به راهکارهایی که قابلیت افشا ندارند برای صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌ها اشاره کرده است.
۴-بازسازی قدرت مالی بخش نفت
ترازنامه صنعت نفت در سال جاری میلادی به دلیل خسارت در درآمدها و جریان پولی منفی به همراه کاهش ارزش دارایی‌ها به شدت آسیب دید. اهرم مالی غول‌های نفتی نیز در پایان فصل سوم سال به‌طور متوسط ۳۰ درصد بود که بالاترین در قرن ۲۱ است و دو برابر یک دهه قبل بوده است. بیشتر بخش دیگر این صنعت حتی موقعیت ضعیف‌تری دارند. همه این‌ها، اما می‌تواند منجر به یک جهش معکوس در ۲۰۲۱ شود. یک بازگشت به شکل حرف V انگلیسی ممکن است انتظار غول‌های نفتی را بکشد. این صنعت طبق محاسبات فوربس و وود مکنزی به قیمت نفت برنت بالای ۴۱ دلار در هر بشکه برای ۲۰۲۱ برای تولید جریان آزاد پول نیاز دارد. با این حساب اهرم مالی شرکت‌های بزرگ می‌تواند به منطقه امن ۱۰ تا ۲۰ درصد طی دو سال برسد اگر برنت متوسطی برابر ۶۰ دلار بر بشکه داشته باشد. چه ریسک‌هایی وجود دارد؟ قیمت‌های متعادل نفت می‌تواند باعث شود شرکت‌هایی که به‌لحاظ مالی مشکلات بیشتری دارند اقدام به فروش دارایی‌های خود با قیمت پایین‌تر از ارزش آنها کنند آن هم در بازاری که نقدینگی پایینی دارد و پر از ادغام و اکتساب (M&A) است. علاوه‌بر این، کاهش عمیق سرمایه‌گذاری توسط این شرکت‌ها هم برای این صنعت خطرزاست.
۵-سرمایه‌گذاری نفت و گاز در کمترین سطح ۱۵ سال اخیر
فشار مالی یکی از دلایل ادامه روند نزولی ساختاری در سرمایه‌گذاری بالادستی است. بودجه‌ها در بخش بالادستی نفت و گاز باز هم در سال ۲۰۲۰ کاهش یافتند و کارشناسان انتظار دارند هزینه این بخش در سال بعد فقط ۳۰۰ میلیارد دلار باشد که ۳۰ درصد از حجم سرمایه‌گذاری سال ۲۰۱۹ و ۶۰ درصد از اوج سال ۲۰۱۴ کمتر است. چه ریسک‌هایی وجود دارد؟ دنیا ممکن است البته پس از ۲۰۲۱ مثل خوابگردی که دید روشنی از پیرامونش ندارد موجب شکستن بخش عرضه بازار نفت شود. براساس این گزارش، بازگشت تقاضای نفت به بالای ۱۰۰ میلیون بشکه در روز در اواخر ۲۰۲۲ ریسک کسری عرضه در سال‌های بعدی این دهه را افزایش می‌دهد که رشد شارپ قیمت‌ها را کلید می‌زند. همین موضوع برای گاز طبیعی مایع (LNG) هم صادق است که انتظار می‌رود تقاضا در آسیا به سرعت رشد کند، اما پروژه‌های جدید تولید متوقف شده‌اند و ممکن است بین ۵ تا ۷ سال برای بهربرداری‌شان زمان نیاز باشد.
