بهشاد بهرامی: تامین مسکن گروه‌های کم درآمد- که در شرایط حاکم بر بازار مسکن و با فرض ثبات نظام‌های تامین مالی و اعتباری موجود، توان دسترسی به مسکن مناسب ‌به ویژه به صورت ملکی را نخواهند داشت- یکی از عمده‌ترین دغدغه‌های سیاست‌گذاران در اغلب کشورهای در حال توسعه است. در این راستا، تلاش‌های عدیده و تجربه‌های زیادی با هدف معرفی شیوه‌های نوین، جهت تسهیل دسترسی دهک‌های پایین درآمد به مسکن مناسب صورت گرفته است. پروژه «مسکن مهر» با ابعاد ساخت ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکونی یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های از این دست در سطح ملی بود که در دولت نهم استارت زده شد. به گفته طراحان و مجریان این طرح، هدف از اجرای این پروژه یک چرخش سیاستی از نظام بازار، به مدیریت و هدایت دولتی بازار مسکن از طریق تدارک ساز و کارهای کاهنده قیمت تمام شده (نظیر واگذاری زمین، اعطای تسهیلات ارزان قیمت، اعطای تخفیف در عوارض) بود. البته آغاز به کار پروژه مسکن مهر در دولت نهم و ادامه آن در دولت دهم با اما و اگرهای بسیاری از سوی کارشناسان و تحلیلگران بخش مسکن همراه بود و انتقادهای بسیاری به شکل اجرایی پروژه، نحوه تامین منابع مالی و مکان‌یابی طرح وارد می‌شد. با این وجود طرح مسکن مهر از سال ۱۳۸۶ با ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه با نرخ حداقل (۴، ۷ و ۹ درصد) و حذف قیمت زمین از قیمت تمام شده و تخفیف در هزینه صدور پروانه و زیرساخت‌ها و... به‌منظور تسهیل دسترسی خانوار‌های کم‌درآمد به مسکن آغاز شد. با اجرا و تکمیل این طرح مطابق با اهداف تعریف شده انتظار می‌رفت خانوارهای فاقد مسکن، با حداقل آورده مالی بتوانند نسبت به تامین مسکن دائمی برای خود اقدام کنند اما نتیجه کار چنین نشد. با استقرار کابینه جدید، در وزارت راه و شهرسازی تیم مدیریتی جدید که از منتقدان اصلی اجرای طرح مسکن مهر در دوره گذشته بودند، اما به دلیل دارا نبودن مسوولیت اجرایی نقشی در ادامه یا توقف مسکن مهر نداشتند؛ روند انتقادی گذشته را ادامه دادند و با صدور دستور توقف ساخت پروژه‌های جدید مسکن مهر، نقطه پایانی برای ادامه این طرح را اعلام کردند. در این میان اما برخی از زیرمجموعه‌ها و لایه‌های میانی دستگاه‌های متولی بخش مسکن که در دوره گذشته نیز دارای مسوولیت مستقیم و غیرمستقیم در ساخت مسکن مهر بودند، ولی انتقادی به اجرای طرح مسکن مهر وارد نمی‌کردند، در دوره جدید لب به انتقاد گشوده و حتی انتقادهایی را به مراتب تندتر از مقامات عالی وزارت راه و شهرسازی به این طرح وارد می‌کنند! به نظر می‌رسد این رفتار در میان متولیان میانی بخش‌های مرتبط با مسکن مهر می‌تواند به‌عنوان یک زنگ خطر برای حوزه مسکن محسوب شود. به این معنی که مجریان طرح‌های مصوب بدون اعتقاد درونی به اجرای طرح‌های این بخش، صرفا برای ادای تکلیف خود، اقدام می‌کنند. شاید عدم اعتقاد به اجرای طرح مسکن مهر جدا از نارسایی‌های دیگر این طرح، سبب شده پروژه مسکن مهر در زیرمجموعه‌های بخش مسکن که بنا بود در ابتدا ظرف دو سال یا نهایتا چهار سال به اتمام برسد امروز بعد از گذشت ۶ سال هنوز نیمی از واحدهای آن در نیمه راه به سر می‌برند. اگر فرضیه «عدم اعتقاد» درست باشد در این صورت مقامات ارشد دولت یازدهم در بخش مسکن باید پیش از اجرای هر طرح یا سیاست جدید، ابتدا نظر درونی و اعتقادی زیرمجموعه‌های خود را با برنامه‌های مصوب همراه کنند.