نارسایی شهری در برج‌های مسکونی

عدم انطباق بین سرانه‌های‌ خدمات شهری و تراکم مسکونی در برخی مناطق تهران گروه مسکن-‌هاجر شادمانی: رئیس سازمان نظام مهندسی تهران با انتقاد از وضعیت ناهماهنگ ساخت‌وسازهای بلندمرتبه در پایتخت اعلام کرد: کم‌توجهی به آستانه ظرفیت جمعیتی در برخی از مناطقی که طی سال‌های اخیر مجوز ساخت تعداد قابل‌توجهی برج‌ مسکونی در آنها صادر شده است، هم‌اکنون چالشی تحت عنوان «بروز نارسایی شهری» را دامن زده و باعث شده در محله‌های دارای انبوه ساختمان‌ مسکونی مرتفع، ناهمخوانی گسترده بین جمعیت ساکن و سرانه‌های خدماتی مورد نیاز ساکنان شکل بگیرد. سعید غفرانی این چالش را در «افزایش ترافیک» صبحگاهی و شبانگاهی شهر تهران موثر دانست و به «دنیای ‌اقتصاد» گفت: عدم انطباق بین گنجایش واقعی جمعیت در برخی محله‌ها و تعداد بلندمرتبه‌های ساخته‌شده در آنها باعث شده مسیرهای تردد خودرو در خیابان‌های اطراف این محله‌ها با گره‌های ترافیکی مواجه شود و در آسایش شهروندان و نظم شهری اختلال به وجود بیاید.

به گزارش «دنیای‌ اقتصاد»، رئیس سازمان نظام مهندسی تهران پیش‌تر در جریان عارضه‌‌یابی ریزش مکرر گود‌های ساختمانی، «افزایش تراکم و ارتفاع ساختمان‌ها بدون محاسبه تست‌های فنی مربوط به خاک و زمین منطقه» را به عنوان ریشه اصلی حوادث گودبرداری معرفی کرده بود.

غفرانی با اشاره به برنامه‌‌ای که وزارت راه‌وشهرسازی برای ساماندهی نظام ساخت‌وسازهای بلندمرتبه در شهر تهران تدارک دیده‌ است، تاکید می‌کند: طبق‌ بررسی‌ها، توان سکونتی مناطقی از تهران به خصوص مناطق شمالی، به لحاظ احداث برج جدید تقریباً تکمیل شده اما مناطق مستعد و به نسبت پرظرفیتی هنوز در پایتخت وجود دارد که می‌توان جانمایی پروانه‌‌های جدید بلندمرتبه‌سازی را به آنجا منتقل کرد.

رئیس سازمان نظام مهندسی تهران در خصوص تفاوت ساخت و سازهای بلندمرتبه با ساختمان‌های معمولی به «دنیای اقتصاد» گفت: فرق اساسی برج‌سازی با ساخت و سازهای معمولی شهری در این است که ساختمان‌های کم ارتفاع با تعداد طبقات و واحدهای مسکونی کمتر از نظر شهرسازی اثرات کنترل شده تر و کم اثر تری در فضای شهری بر جای می‌گذارند.

سعید غفرانی ادامه داد: اما در برج‌سازی، به علت تعداد طبقات بیشتر و تمرکز حجم انبوهی از جمعیت در مبادی ورود و خروج به فضای عمومی شهر از نظر اثرات ترافیکی و محیطی بیشتر می‌توانند اثر گذار باشند.

بنابراین از این نظر برج‌سازی و مکان‌یابی مناسب برای ساخت برج‌های مسکونی و... می‌تواند حائز اثرات بسیاری از جهت دسترسی‌ها، ارتباطات ترافیکی، تامین خدمات مورد نیاز آنها و ... باشد.

وی تاکید کرد: به این دلیل ضرورت ایجاب می‌کند زمانی که ما برجی طراحی می‌کنیم حتما به موضوع خدمات جانبی و خدمات شهری آن توجه کنیم که در آینده و همزمان با سکونت خانوارها در این برج‌ها، این بهره‌برداران با مشکلات اساسی مواجه نشوند.

برتری سازه‌ای در برج‌های مسکونی

رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران همچنین در خصوص میزان رعایت استانداردهای فنی و شهرسازی در برج‌سازی‌های پایتخت گفت: در بخشی از برج‌سازی‌ها ضوابط مطابق با استانداردهای معمول برج‌سازی در کشور رعایت شده؛ اما در بخشی دیگر نارسایی‌هایی در این زمینه وجود دارد.

وی افزود: در حال حاضر بیشترین تراکم برج‌سازی در مناطق شمالی تهران است که در بسیاری از این برج‌سازی‌ها ضوابط فنی و شهرسازی و امکان تامین خدمات شهری و زیست محیطی به نحو مطلوبی تامین نشده است. وی توضیح داد: برای مثال برج‌سازی‌های متمرکز در مناطق شمالی با استانداردهای جهانی و حتی داخلی برج‌سازی به لحاظ تامین خدمات و تجهیزات شهری برای بهره‌برداران این برج‌ها تطابق ندارد و از این جهت در این برج‌سازی‌ها ما نارسایی‌ها را کاملا احساس می‌کنیم.

غفرانی با بیان اینکه در حال حاضر در این زمینه با همفکری وزارت راه و شهرسازی برخی اقدامات در جهت ضابطه مند کردن برج‌سازی در تهران در حال انجام است، گفت: این همکاری‌ها امیدواری‌هایی را برای جلوگیری از تکرار چنین ساخت‌و‌سازهایی در سطح پایتخت فراهم می‌کند.

مهم‌ترین مشکل برج‌های تهران

وی در خصوص مهم‌ترین مشکلاتی که هم اکنون در برج‌های پایتخت وجود دارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیشترین مشکل برج‌سازی‌ها بیش از آنکه مربوط به مسائل زندگی در داخل برج باشد، به فضاهای اطراف برج به خصوص در ارتباط با خدمات شهری، سرانه‌های خدماتی و مسائل زیست‌محیطی مرتبط است.

برای مثال حجم زیادی از اتومبیل‌ها در آغاز یک روز کاری از محوطه برج به فضای اطراف خارج می‌شوند که از نظر ترافیکی فضای اطراف را مختل می‌کند.

غفرانی تاکید کرد: به‌طور قطع این اثرات مخرب ترافیکی در فواصل دورتر نیز اثرات خود را بروز خواهد داد و سایر شهروندان را نیز مورد آزار قرار می‌دهد. از طرف دیگر تامین خدمات شهری برای این حجم انبوه و متمرکز در برج‌ها، مشکل دیگری است که هم اکنون وجود دارد.

وی با ابراز رضایت از سطح فنی و مهندسی برج‌سازی‌ها گفت: از نظر فنی و رعایت ضوابط مهندسی، می‌توان گفت خوشبختانه در برج‌سازی‌ها مسائل فنی و مهندسی بهتر و بیشتر از سایر ساخت‌و‌سازهای شهری رعایت می‌شود؛ چون طراحی و ساخت برج‌ها از حساسیت بیشتری برخوردار است، حساسیت و دقت در میان مهندسان و سازندگان برج‌ها بیشتر از سایر ساخت‌و‌سازها است.

غفرانی ادامه داد: به همین جهت مهندسان و سازندگان در برج‌سازی‌ها دقت زیادی را به خرج می‌دهند؛ چرا که حتی کوچک‌ترین غفلت در این بلندمرتبه‌سازی‌ها می‌تواند منجر به حوادث جبران‌ناپذیری شود که با اطلاع از این موارد، معتقدیم کیفیت فنی ساخت در برج‌سازی‌ها به طور قطع بسیار بالاتر از ساخت‌و‌سازهای کم ارتفاع است.

وی تصریح کرد: اما در ارتباط با استانداردهای برج‌سازی در دنیا، یقینا هنوز به حد کمال نرسیده‌ایم؛ ولی در حال حاضر با حساسیت‌ها و پافشاری‌هایی که از طرف سازمان نظام مهندسی و مجموعه مدیریت شهری تهران در این زمینه وجود دارد در حال حرکت به سمت اعمال استانداردهای جهانی در برج‌سازی‌های پایتخت هستیم.

نقش نظام مهندسی در بلندمرتبه‌سازی

غفرانی در خصوص اعمال نظارت سازمان نظام مهندسی و همچنین مجموعه مدیریت شهری تهران در ارتباط با رعایت ضوابط بلندمرتبه‌سازی در پایتخت به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: در بخش فنی، سازمان نظام مهندسی در حد بضاعت خود به برج‌سازی‌ها ورود می‌کند تا ضوابط فنی و مهندسی در این ساخت‌و‌سازها به بهترین نحو ممکن انجامشود.

وی ادامه داد: از نظر شهرسازی هم نظام مهندسی تاکنون ورود جدی به موضوع بلندمرتبه‌سازی نداشته است، به این دلیل که صدور مجوز برج‌سازی و سایر موارد مربوط به آن در بحث شهرسازی جزو وظایف و ماموریت‌های مجموعه مدیریت شهری است که طی مراحل قانونی آن براساس طرح‌های جامع و تفصیلی در پایتخت صورت می‌گیرد. با این حال درصدد هستیم با همکاری شهرداری تهران نقش بیشتری در این زمینه ایفا کنیم.

رئیس سازمان نظام مهندسی تهران در خصوص وضعیت برج‌سازی در مناطق مختلف شهر تهران اظهار کرد: ادامه فرآیند برج‌سازی باید دقیقا براساس طرح جامع شهرتهران ادامه پیدا کند، چرا که در این طرح ضوابط و مکان‌یابی برای برج‌سازی‌ها به طور کامل مورد مطالعه قرار گرفته است و یک نظام برنامه ریزی برای آن تدوین شده است.

وی ادامه داد: در یک دیدگاه کلی می‌توان گفت در برخی مناطق شهر تهران مانند منطقه یک که در طول سال‌های گذشته برج‌سازی‌های وسیع و بدون تامین خدمات شهری مورد نیاز در آنها صورت گرفته است، دیگر نباید بلندمرتبه‌سازی انجام شود. در حقیقت ظرفیت بلندمرتبه‌سازی در این مناطق به نوعی اشباع شده است.

غفرانی خاطرنشان کرد: در مقابل برخی مناطق دیگر همچون منطقه ۲۲ وجود دارد که از پتانسیل و فضای مناسبی برای بلندمرتبه‌سازی برخوردار است و در واقع در این منطقه با یک نظام برنامه‌ریزی منسجم و با چنین نگاه و قاعده‌ای هم ساخته شده است.

وی توضیح داد: یعنی می‌توان گفت منطقه۲۲ شهر تهران منطقه‌ای است که با یک نظام برنامه‌ریزی شهری و تفکر قاعده‌مند شهرسازی ایجاد شده است. به همین علت به‌طور قطع مسائل و موضوعات زیست‌محیطی و خدماتی آن از جانب برنامه‌ریزان این منطقه مورد توجه واقع شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در خصوص استانداردها و ضوابط عمومی برج‌سازی گفت: در این ساخت و سازها باید فضا و مکان یابی مناسبی صورت بگیرد. همچنین خدمات مورد نیاز هم باید به همان نسبت تامین شود. یعنی تنها به صدور مجوز اکتفا نشود و همزمان با آن امکان‌سنجی‌های مورد نیاز برای سنجش اینکه آیا پتانسیل کافی برای سکونت حجم انبوه جمعیت در آن فضا به واسطه بلندمرتبه‌سازی وجود دارد یا نه صورت بگیرد؟

وی تاکید کرد: یعنی فضاهای شهری مورد نیاز مانند مکان‌های تجاری، بهداشتی و درمانی، آموزشی و ... نیز در مجاورت آنها ایجاد شود تا ساکنان این برج‌ها پس از سکونت در آنها با مشکل مواجه نشوند.

غفرانی تاکید کرد: در حال حاضر تنها منطقه‌ای که با رعایت ضوابط شهری در آن برج‌سازی صورت گرفته است و می‌توان گفت در این زمینه از سطح مطلوبی برخوردار است، منطقه ۲۲ است.