در صورت استمرار ساخت‌وساز در مناطق طبیعی اتفاق می‌افتد
تهران، شهری عاری از فضای سبز
گروه مسکن- میترا یافتیان: ساخت‌وسازهایی که طی سال‌های گذشته در مناطق حفاظت‌شده شهر تهران به ویژه در پارک‌های ملی خجیر و سرخه‌حصار انجام شده و اخیرا نیز شدت گرفته است، به گونه‌ای است که کارشناسان محیط‌زیست انجام چنین طرح‌های متعرضانه به حریم طبیعی شهرها را نوعی پایمال کردن حقوق شهروندی در پایتخت کشور قلمداد می‌کنند و استمرار این‌گونه طرح‌های فاقد مجوز از ارگان‌ها و سازمان‌های ناظر بر امر ساخت‌وساز را به لحاظ به خطر افتادن سلامت هوای تهران مخاطره‌آمیز می‌دانند. معصومه ابتکار، رییس سابق سازمان محیط‌زیست کشور و عضو شورای اسلامی شهر تهران در دوره سوم و رییس کمیته محیط‌زیست شورا در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای‌اقتصاد پیرامون ساختوسازهای غیر‌مجاز و افزایش آن در مناطق ملی و حفاظت شده شهر تهران گفت: شهرهای دنیا امروز به این جمع‌بندی رسیده‌اند که توسعه فضای سبز و حفاظت از محیط‌های طبیعی اطراف شهرها برای توسعه پایدار شهری و برای ایجاد فضای مناسب به جهت مسائل اجتماعی و روانی در شهر بسیار ضروری است.وی افزود: این طرح را تقریبا تمام شهرهای دنیا در دستور کار و محوریت برنامه‌های خود قرار داده‌اند و خوشبختانه در شهر تهران و بسیاری از کلانشهرها توجه به بحث توسعه فضای سبز قابل قبولی در حال انجام است. هر چند که در دوران شهرداران مختلف این امر با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده است.
به گفته وی، با بیان اینکه هم‌اکنون سرانه فضای سبز حدود ۱۱ تا ۱۲ مترمربع است در حالی‌که ایده‌آل آن ۲۱ تا ۲۵مترمربع است، یادآور شد: خوشبختانه با روندی که از سال گذشته در بحث توسعه فضای سبز آغاز شده، می‌توانیم به استانداردهای سرانه فضای سبز شهری در تهران دست یابیم، اما علاوه بر توسعه فضای سبز، بحث مهمی که به همین میزان اهمیت دارد، کیفیت فضای سبز و حفاظت از آن و نگهداری صحیح از آن است.وی گفت: هر قدر در توسعه فضای سبز به سمت گونه‌های بومی و سازگار با محیط زیست در کشور پیشروی کنیم، در نگهداری و محافظت از آنها موفق خواهیم بود و به طور قطع به کاهش هزینه در مسائل مختلفی که به نگهداری فضای سبز منتهی می‌شود، دست خواهیم یافت. البته در این زمینه روش‌های مختلف آبیاری نیز دارای اهمیت ویژه‌ای است. اینکه ما بتوانیم آب را بازیافت کنیم و از آبی که به صورت سطحی و به صورت فاضلاب‌های تصفیه شده بتوانیم در آبیاری‌های شهر استفاده کنیم در کاهش سرانه مصرف آب شهری موثر واقع می‌شود. از سوی دیگر، استفاده از روش‌های بیولوژیک کاهش مصرف کود، سموم شیمیایی در محیط شهر نیز اهمیت بسیار دارد.
وی خاطر‌نشان کرد: درخواست اعضای شورای شهر نیز از شهرداری این بوده که چنین تحولاتی در بخش توسعه فضای سبز شهری استمرار داشته و گسترش پیدا کند.
وی با اشاره به انجام ساختوسازهای غیر‌مجاز در محیط‌های طبیعی شهری نیز ابراز کرد: به‌رغم توسعه فضای سبز از سوی شهرداری و دوستداران طبیعت، در مناطقی از محیط‌های حفاظت شده طبیعی با طرح‌هایی مواجه می‌شویم که این طرح‌ها به تخریب فضای سبز منتهی شده و شورای شهر تهران نیز بر روی چنین مسائلی حساسیت بالایی داشته و با جدیت جلوگیری از این‌گونه ساخت‌وسازها را در کمیسیون توسعه و عمران و نیز کمیته محیط‌زیست شورا پیگیری و دنبال می‌کند.
وی گفت: علاوه بر جلوگیری از ساختوسازهای غیر‌مجاز در مناطق ملی و طبیعی، در‌حال‌حاضر سیاست شورا در ارتباط با باغات، تشویق باغداران به حفظ این فضاهای طبیعی است به نوعی که باغدار بتواند بنای مورد نظر خود را در حداقل فضای مورد نیاز احداث کند اما در عین حال از باغ و درختان آن حفاظت کند. در راستای این سیاست‌های شورا و به تبع آن شهرداری تهران، بسیاری از مالکین باغ‌ها نسبت به ثبت باغ‌های خود تمایل پیدا کرده‌اند تا بتوانند از این امتیازات استفاده کنند. در این صورت یک باغدار با حفظ باغ در تمیز نگهداشتن هوای منطقه مسکونی خود نقش داشته و همراه با آن از جنبه‌های اقتصادی نگهداری باغ نیز از سوی دولت بهره‌مند می‌شود.
این سیاست از دوره دوم شورای اسلامی شهر تهران دنبال شده و در دوره سوم این شورا نیز با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود و به نظر می‌رسد سیاست منطقی و درستی باشد.
وی یادآور شد: اخیرا در کمیته محیط‌زیست شورای شهر مقرر شد در مورد این سیاست نوعی بازنگری صورت گیرد و این موضوع مورد ارزیابی قرار گیرد که تا چه حد سیاست‌های شورا و شهرداری در حراست از باغ‌های موجود در تهران با نتایج حاصل از پیاده‌سازی این سیاست‌ها همخوانی داشته است.
به اعتقاد وی، باغات هم مثل فضای سبز نیاز به ترمیم و بازسازی دارند و این بحثی است که اخیرا در کمیته محیط‌زیست شورای شهر مطرح شده است. وی گفت: هم‌اکنون در دنیا علاوه بر ۴منطقه (پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده و...) اینکه از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست مورد حفاظت و نگهداری قرار می‌گیرد، یک طبقه حفاظتی دیگر به عنوان مناطق حفاظتی داخل شهر مطرح است به طوری که این مناطق داخل محدوده زمین‌های شهری به صورت طبیعی یا فضای سبزی که به صورت باغ بوده و حفاظت می‌شود ضمن اینکه تشویق‌های موثری برای مالکان این‌گونه فضاها در نظر گرفته شده است.
همچنین، سیاستی که در سال‌های اخیر از سوی اتحادیه جهانی حفاظت محیط‌زیست IUCN دنبال می‌شود بر این مبناست که در بسیاری از کلان شهرهای دنیا همانند حفاظت از باغ‌های موجود در کلانشهرها، طبقه جدید حفاظتی در حوزه فضاهای سبز شهری تعریف شده بدین لحاظ تصور می‌کنم همین سیاستی که ما در حفاظت از باغات تهران دنبال می‌کنیم را با عنوان طبقه جدید مناطق حفاظت شده شهری تعریف و براساس آن مردم را برای نگهداری و رسیدگی به این فضاها تشویق کنیم.
وی با برشمردن ۳ منطقه سبز شهری در تهران، ابراز کرد: فضاهای سبز و درختکاری شده، باغات و مناطق حفاظت شده درون‌شهری، محیط‌های طبیعی اطراف و داخل شهرها نظیر پارک‌های ملی و مناطق حاشیه رودخانه‌هایی که از داخل شهرها می‌گذرند، مناطق سبز شهری را شامل می‌شوند.
وی در زمینه انجام ساختوسازهای غیر‌مجاز در مناطق طبیعی شهر تهران یادآور شد: ما همواره در زمینه تحمیل فشارها از سوی متعرضان به این محیط‌های طبیعی با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده‌ایم البته طی سال‌های اخیر و با پیگیری و مصوبه شورای شهر تهران یک مرزبندی مشخص و روشنی با علامت‌گذاری معین در ارتفاعات البرز انجام شده و تقریبا این محدوده بسته است ضمن اینکه تراز ۱۸۰۰ متر به عنوان تراز ممنوعیت ساخت‌وساز اعلام شده است، زیرا در این‌گونه موارد حقوق شهروندی مطرح است و انتظار ما از مردم این است که از ارتفاعات البرز به لحاظ هوای پاک و زیبایی‌های کم‌نظیر آن حفاظت کنند و بدانند ساخت‌وساز در این مناطق هیچ‌گونه توجیه اقتصادی ندارد و تنها حقوق ۵/۸میلیون شهروند تهرانی زیر پا گذاشته می‌شود.
به گفته وی، دو پارک ملی خجیر و سرخه‌حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود از مناطق طبیعی مهمی است که باید از سوی شهرداری تهران و سایر سازمان‌های مسوول نظیر سازمان حفاظت محیط‌زیست، حراست و حفاظت شود.
ضمن اینکه پارک‌های ملی سرخه‌حصار و خجیر از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی دنیا هستند و در گذشته شکارگاه سلطنتی بوده‌اند و هنوز هم نمونه‌های زیادی از حیات‌وحش و گیاهان مختلف در این مناطق یافت می‌شود بنابراین اگرچه چنین ویژگی‌های نشان دهنده اهمیت تنوع گیاهی و جانوری در حاشیه تهران است، اما این دو پارک ملی طی سال‌های گذشته دچار تعرضات زیادی به لحاظ ساختوسازهای غیر‌مجاز شده است.وی با اشاره به مشکلات سازمان حفاظت محیط‌زیست برای مقابله با این متعرضان در دولت هشتم خاطر‌نشان کرد: من به‌عنوان رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در دولت قبلی از نزدیک با چالش‌هایی که این مناطق با آن مواجه بودند، آشنا هستم. هر چند در آن زمان جلسات زیادی با مسوولان دستگاه‌های مختلف برای رسیدگی به شهرک مسکونی زیتون و تعاونی کشاورزی آن داشتیم و حتی در آخرین ماه این دولت نیز مصوبه‌ای مبنی‌بر تامین زمین‌های معوض این واحدهای مسکونی به امضا رسیده و دادستان تهران هم در تصویب آن نقش داشتند اما متاسفانه آن اتفاقاتی که انتظار می‌رفت با اجرایی شدن این مصوبه در دولت فعلی رخ ندهد، استمرار یافت و همانند گذشته ساخت‌وسازها در این مناطق در حال انجام است.
وی تصریح کرد: رشد این ساخت‌وسازها در دو سال اخیر حدود ۲ برابر بوده است. وی با بیان اینکه تنها ۵/۷درصد از زمین‌های کشور، تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست است و مابقی آن برای ساخت‌وساز مجاز است، ابراز عقیده کرد: بنا به تعریف پارک ملی، نباید هیچ‌گونه ساخت‌وسازی در این مناطق انجام شود در حالی که روستاهای واقع در این پارک‌ها نظیر روستای همسین در پارک ملی سرخه‌حصار نه تنها ساخت‌وساز در آن متوقف نشده بلکه به تازگی طرح‌هادی برای آن نیز به تصویب رسیده است. وی از عدم حمایت وزارت تعاون مبنی بر برخورد با فعالیت تعاونی‌های مسکن موجود در پارک‌ملی سرخه‌حصار، یادآور شد: در صورتی که تمامی بخش‌های مرتبط دولتی با شهرداری و شورای شهر تهران برای جلوگیری از این ساخت‌وسازها همسو شوند، شاهد بازگردانی حقوق شهروندان تهرانی نسبت به حفاظت از فضاهای سبز و ملی شهری خواهیم بود.
وی در پایان به برگزاری جلسات متعدد در شورای شهر برای رسیدگی به وضعیت این‌گونه ساختوسازهای غیر‌مجاز اشاره کرد و گفت: به دنبال تشکیل کارگروهی برای انجام این امر هستیم تا با تصویب مصوبات این کارگروه در شورای شهر، برخورد قانونی با این‌گونه ساخت‌وسازها از سوی شهرداری و با حمایت قوه‌قضاییه صورت گیرد.
ارسال نظر