تخم‌مرغ 81‌میلیون دلاری فاستر

افزایش قیمت مواد سوختی، کاهش منابع انرژی، سیاست‌های صرفه جویانه و قوانین سخت‌گیرانه اقتصادی در اتحادیه اروپا معماری کشورهای عضو این اتحادیه را به طور غیرمستقیم تحت تاثیر قرار داده است. این روزها در اروپا، بهینه سازی، کاهش مصرف سوخت و انرژی فاکتوری مهم در طراحی‌های معماری به شمار می‌رود. بر اساس همین خط مشی‌ها، معماری معاصر اروپا دستخوش تغییرات بنیادین شده و نظام مهندسی ساختمان در اتحادیه اروپا براساس فرهنگ بهینه‌سازی مصرف انرژی و پاکسازی محیط‌زیست، تدوین می‌شود. به این بهانه نگاهی داریم به بعضی از آثار نورمن فاستر انگلیسی، یکی از بزرگ‌ترین معماران حال حاضر جهان که از پیشگامان رعایت استانداردهای مصرف انرژی در معماری، در تعامل با محیط‌زیست به شمار می‌رود.

بعید است کسی یک سازه تخم مرغی شکل در حال فرو افتادن یا یک بستنی قیفی در حال آب شدن را برای طرح ساختمان شورای شهر بپسندد. اما این دقیقا همان ایده نورمن فاستر در طراحی ساختمان شورای شهر لندن بود که در سال ۲۰۰۱، جایگزین ساختمان قدیمی‌این شورا شد.در میان شلوغی حاشیه جنوبی رود تیمز، یک سازه عجیب و غریب می‌بینید که به یک سفینه فضایی بیشتر شباهت دارد تا یک ساختمان دولتی. این طرح هوشمندانه و بازیگوشانه که توسط یکی از مشهورترین و پرکارترین معماران حال حاضر بریتانیا طراحی شده، ۸۱‌میلیون دلار برای دولت انگلیس هزینه داشته است.

این تنها یکی از ۱۶۷ سازه معماری است که لرد نورمن فاستر متولد ۱۹۳۵ در سراسر جهان طراحی کرده است. با این کارنامه پربار، فاستر که هم اکنون به عنوان مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور فاستر و شرکا فعال است حدود ۸۰ پروژه دیگر را در حال حاضر در دست دارد.در تالار جدید شورای شهر لندن، فاستر بر سر دو هدف اولیه با کارفرما به توافق رسید. اول کاستن از میزان مصرف انرژی و تقلیل آن به حدود یک چهارم میزان معمول برای یک ساختمان رسمی‌اداری و دوم، جامه عمل پوشاندن به وعده دولت بریتانیا مبنی بر ایجاد دولت شفاف و برقراری و تسهیل ارتباط بین مراجعان و مدیران دولتی. فاستر با جسارت، این ایده که ساختمان‌های اداری و دولتی باید ورای کارکرد تعریف شده‌شان شیک و مدرن باشند را در محافل معماری اروپا رایج کرد. در چنین شرایطی فاستر برای طراحی ساختمان جدید شورای شهر لندن برگزیده شد. او که درواقع ساختمان‌های عمومی‌و دولتی را به محلی برای تحقیق و نوآوری با هدف احداث سازه‌هایی با حداقل میزان انتشار گاز کربنیک درآورده در طراحی تالار شورای شهر لندن، مخروطی کروی شکل را برای راس سازه و محل برگزاری جلسات شورای بیست و چهارنفره شهر لندن در نظر گرفت. در این سازه میزان تابش نور و گرمای خورشید بر سطح سازه کاهش محسوسی یافته است. ضمنا مایل بودن نمای سازه به سمت جنوب درحالی که بعضی از طبقات انگار از روی هم لغزیده و جابه‌جا شده‌اند در کاهش سطح برخورد با اشعه خورشید موثر است. در بخش دوم توافق با کارفرمای دولتی، فاستر محافظه کاری سنتی ارگان‌های دولتی و سیاستمداران انگلیسی را به چالش طلبید و با طراحی یک رمپ معلق که از طبقه هشتم و از گنبد تخم‌مرغی عظیم ساختمان به پائین لغزیده و دسترسی راحت و آسان مراجعان به اعضای شورای شهر مستقر در طبقه هشتم را تسهیل می‌کند، شفافیت حرف‌های دولتمردان را در عمل به شعار دولت شفاف و ارتباط نزدیک با ارباب رجوع به بوته آزمایش می‌گذارد. ساختمان شورای شهر لندن همچنین بیادآورنده عادات اروپاییان در صرفه جویی مصرف انرژی و کاهش میزان گازهای گلخانه‌ای است. درحالی که معماران آمریکایی در بند فرم‌های ناموفق دهه هشتاد خود در مورد ضرورت رعایت مسائل زیست‌محیطی‌گیر کرده‌اند، اروپا سال‌هاست که در تعامل با نیازهای اقتصادی و زیست‌محیطی تطابق‌پذیر نشان می‌دهد. فاستر ۶۸ ساله همچنان در پروژه‌های متعدد حال حاضر خود از تکنیک‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش مصرف انرژی بهره می‌جوید و در این زمینه پیشتاز است.