تصمیم نهایی برای اعتبار مسکن‌مهر

عکس: منصور نمایشی

پایان حمایت بانک‌مرکزی از مسکن‌مهر؟

۷ هزار میلیارد تومان اوراق‌مشارکت با سود ۱۶ درصد توسط بانک‌مسکن منتشر می‌شود

ماموریت به ۶ بانک بزرگ برای تامین ۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات مسکن‌مهر گروه مسکن- فرید قدیری: هیات دولت از بین چهار پیشنهاد ارائه شده توسط شورای‌ عالی مسکن، بانک‌مرکزی و وزارت مسکن برای تامین منابع مالی مورد نیاز مسکن‌مهر، سرانجام دو طرح «انتشار اوراق مشارکت در بانک‌مسکن» و «ورود اجباری ۶ بانک بزرگ دولتی و نیمه‌دولتی به صحنه مسکن‌مهر» را انتخاب و تصویب کرد.

به این ترتیب بانک‌مرکزی که ظاهرا به دلیل وضعیت اقتصادی کشور پس از هدفمندی یارانه‌ها، تمایلی به ادامه تزریق مستقیم پول به‌صورت خط‌اعتباری برای مسکن‌مهر نداشت، موفق شد شیوه «جذب نقدینگی موجود در جامعه» را برای تامین وام‌های ۲۰ میلیونی ساخت مسکن، به اجرا دربیاورد.

۸۰ درصد هزینه ساخت مسکن‌مهر توسط وام بانکی تامین و پرداخت می‌شود که با توجه به تخلیه کامل خط‌اعتباری ۷ هزار میلیارد تومانی که طی دو سال اخیر از سوی بانک‌مرکزی برای این موضوع در اختیار بانک‌مسکن قرار گرفته بود، هم‌اکنون براساس مصوبه دولت مقرر شده، ۱۳ هزار میلیارد تومان منابع مالی جدید به دو طریق برای ساخت‌وسازهای ۹۹ساله تا پایان امسال اختصاص پیدا کند.

تجهیز ۷ هزار میلیارد منابع توسط بانک‌مسکن

شکل اول تامین اعتبار، انتشار ۷ هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت توسط بانک‌مسکن با سود علی‌الحساب ۱۶ درصد و سررسید ۵ ساله است. بانک‌مسکن که پیش از این وظیفه داشت خط‌اعتباری بانک‌مرکزی را در اختیار بگیرد و متناسب با درخواست سازنده‌های مسکن‌مهر، اقدام به پرداخت تسهیلات کند، حالا موظف شده فقط از طریق جذب سرمایه‌های پولی مردم و نقدینگی در دست آنها، منابع لازم برای پرداخت وام مسکن‌مهر را تولید کند و در اختیار انبوه‌سازان قرار دهد.

درباره انتشار اوراق مشارکت با هدف تامین اعتبار مسکن‌مهر، موضع‌گیری‌ها و نقدهایی نیز مطرح است. از جمله اینکه گفته می‌شود عمر اوراق مشارکت ۵ ساله است و باید در این مدت، بانک نسبت به بازخرید و برگرداندن پول مشارکت‌کننده‌ها اقدام کند این در حالی است که با انتشار اوراق، منابع لازم برای پرداخت تسهیلات ۱۵ ساله مسکن‌مهر تامین شده است و طول بازپرداخت تسهیلات مسکن‌مهر با طول بازپرداخت اوراق مشارکت همخوانی ندارد. همچنین به احتمال زیاد مسوولان بانک‌مسکن آنچنان رضایتی از شیوه جدید وضع شده ندارند. بانک‌مسکن در طول یک‌سال و نیم اخیر، همه قدرت بانکی خود را برای پاسخگویی به انبوه تقاضاها در مسکن‌مهر اختصاص داده که با توجه به اینکه در این مدت، بانک وظیفه‌ای برای خلق این پول نداشته، در صورتی که قرار باشد از حالا به بعد، وظیفه جدیدتری تحت عنوان انتشار اوراق مشارکت و جذب نقدینگی، در این راه به بانک‌مسکن محول شود، به‌طور قطع، پیچیدگی کار برای این بانک تخصصی بیشتر خواهد شد.

از سوی دیگر، این احتمال وجود دارد که سپرده‌های بانکی با اعلام انتشار اوراق مشارکت، تبدیل به خرید اوراق شود که در این راه، عملا جذب نقدینگی اتفاق نیفتاده، بلکه نوعی جابه‌جایی پول در بانک انجام می‌شود.

بانک‌های بزرگ وارد مسکن‌مهر می‌شوند

شکل دومی که برای تامین تسهیلات ساخت مسکن‌مهر نهایی شده، تکلیف به ۶ بانک بزرگ (دولتی و نیمه‌دولتی) کشور و استفاده از منابع آنها است.

به گزارش دنیای‌اقتصاد، براساس مصوبه هیات دولت در خصوص تامین اعتبار مسکن‌مهر، بانک‌های ملی، صادرات، ملت، تجارت، رفاه و سپه باید تا پایان امسال هر کدام یک هزار میلیارد تومان تسهیلات در قالب وام‌های ۲۰ میلیونی با نرخ ۱۲ درصد در اختیار بانک‌مسکن قرار بدهند تا از این طریق به سازنده‌ها پرداخت شود. علت پرداخت این مبالغ به بانک‌مسکن، پرهیز از پراکندگی کار، سروکار داشتن متقاضیان مسکن‌مهر فقط با یک بانک و ارائه وام‌ها صرفا از طریق یک کانال است.

به ازای ۶ هزار میلیارد تومانی که ۶ بانک‌ تجاری کشور برای مسکن‌مهر تامین اعتبار می‌کنند، از محل سهمیه ۲۰ درصدی که طبق بسته سیاستی نظارتی بانک‌مرکزی باید بانک‌ها به بخش مسکن تسهیلات پرداخت می‌کردند، کاسته خواهد شد.

این ۶ بانک

با این مصوبه، انحصار مسکن‌مهر در دستان بانک‌مسکن شکسته می‌شود و راه قدیمی که در شروع مسکن‌مهر طراحی شد و بعدا منجر به شکست شد، اکنون با طراحی جدیدتر دوباره به اجرا درمی‌آید. تا قبل از نیمه‌های سال ۸۸، همه بانک‌های دولتی موظف بودند به متقاضیان مسکن‌مهر وام پرداخت کنند، اما به‌خاطر عدم همکاری بانک‌ها، دولت مصوب کرد بانک‌مسکن تنها بانک تخصصی مسکن‌مهر بشود.

حال اگرچه مصوبه دولت، ۶ بانک جدید را به صحنه مسکن‌مهر آورده، اما نحوه اجرای این مصوبه می‌تواند در بازدهی آن نقش داشته باشد.

به نظر می‌رسد بهترین شکل ممکن برای همکاری مطلوب این ۶ بانک، کنترل و نظارت مستقیم بانک‌مرکزی است. بانک‌مرکزی می‌تواند مسوولیت تامین اعتبار مسکن‌مهر توسط بانک‌ها را با دریافت ضمانت‌نامه برعهده بگیرد تا ریسک واگذاری این تکلیف حساس به کمترین سطح کاهش یابد.

در مصوبه هیات دولت قید شده مابه‌التفاوت نرخ سود ۱۶ درصدی اوراق مشارکت و همچنین نرخ ۱۲ درصدی تسهیلاتی که ۶ بانک باید پرداخت کنند با نرخ سود ۴ درصدی تسهیلات مسکن‌مهر، توسط معاونت برنامه‌ریزی تضمین و پیش‌بینی خواهد شد.

این مصوبه در تاریخ ۱۹/۸/۸۹ نهایی شده است.

نحوه قبولی دو طرح از بین ۴ پیشنهاد

به گزارش دنیای‌اقتصاد، ماه گذشته بعد از آنکه خبر استفاده کامل از خط ‌اعتباری ۷ هزار میلیارد تومانی مسکن‌مهر به مسوولان رسید و مشخص شد که بانک‌مسکن حدود ۸ هزار میلیارد تومان تعهد جدید به سازنده‌ها دارد و تا پایان امسال این تعهد با تکمیل مراحل ساخت به مرز ۱۳ هزار میلیارد تومان می‌رسد، شورای‌عالی مسکن کمیته‌ای تشکیل داد و سه عضو دولت شامل رییس‌کل بانک‌مرکزی، وزیر اقتصاد و معاون برنامه‌ریزی رییس‌جمهور را مامور کرد راه‌های تامین منابع برای این حجم تعهد بانکی را شناسایی کنند.

این کمیته با هماهنگی وزارت مسکن، هفته گذشته، ۴ پیشنهاد را تدوین کرد تا با اجرای همه آنها، ۱۳ هزار میلیارد تومان جور

شود.

پیشنهاد اول، ادامه شارژ خط‌اعتباری توسط بانک‌مرکزی تا سقف ۳ هزار میلیارد، پیشنهاد دوم استفاده از صندوق توسعه ملی تا سقف

۴ هزار میلیارد تومان، پیشنهاد سوم انتشار ۳ هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت و پیشنهاد چهارم پرداخت ۳ هزار میلیارد تومان توسط بانک‌های تجاری کشور بود.

اما مجموعه این پیشنهادها که هر کدام موافقان و مخالفان خاص خود را در بین مسوولان اجرایی مسکن‌مهر داشت، سرانجام منجر به قبولی تنها دو فقره از آنها شده است.