گروه مسکن - لیلا درخشان: سال گذشته را می‌توان سال تغییر و تحول در بازار مسکن نامگذاری کرد.

هرچند برخی از تحولات در این سال بازتاب مثبت و اثربخشی نداشت، اما مجموع اتفاقات جدیدی که سال گذشته بخش مسکن به آن دچار شد، زمینه را برای عبور از رکود سنگین فراهم کرده است.در سال ۸۸ راس همه تحولات جابه‌جایی مدیریتی در دستگاه متولی بخش مسکن کشور بود. محمد سعیدی‌کیا وزیر باسابقه مسکن به دلایلی مجبور شد وزارت مسکن را به علی نیکزاد که تا قبل از این در وزارت کشور مشغول به کار بود، واگذار کند.نیکزاد در مدتی که در این وزارتخانه مشغول شده، بدون اعتنا به گزارش‌هایی که از گوشه و کنار کشور درباره پیشرفت اوضاع به دستش می‌رسد، از تک‌تک پروژه‌های مسکونی در حال ساخت در استان‌ها بازدید می‌کند.

شاخص‌ترین اتفاقات مسکن

وزیر مسکن زیرکی خاصی نیز به خرج داده و آن اینکه ارتباط کاری ویژه‌ای با استانداران برقرار کرده تا از این طریق همکاری دستگاه‌های دولتی با طرح مسکن مهر برقرار شود و کار جلو برود.اتفاق مهم دیگری که سال گذشته بازار مسکن با آن مواجه شد، رشد در حجم معاملات مسکن و تعداد پروانه‌های صادره بود که باعث شد زمزمه خروج بازار مسکن از رکود فعالان این بازار را به آینده امیدوار کند.

به گزارش دنیای‌اقتصاد، ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، کاهش ۲۵ درصدی قیمت مسکن در بهار سال ۸۸ در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل، تحولات تازه در مسکن مهر با قرارداد ساخت ۲۰ هزار واحد مسکونی بر روی زمین‌های ۹۹ ساله، ابلاغ رسمی انحلال تعاونی‌های مسکن مهر در اواخر مهر ماه همان سال، کاهش ۶۲ درصدی آمار صدور پروانه‌های ساختمانی در نیمه اول سال ۸۸ در مقایسه با سال قبل، طرح آزمایش تولید صنعتی مسکن در قالب تولید صنعتی ۸ هزار واحد مسکن مهر، کاهش قیمت مسکن در نیمه اول سال ۸۸ به میزان ۳۰ درصد در مقایسه با مدت مشابه، افزایش وام مسکن مهر از ۱۵ میلیون به ۲۰ میلیون و از ۲۰ میلیون صنعتی‌سازی به ۲۵ میلیون و همچنین قرض‌الحسنه شدن نرخ سود وام مسکن مهر را می‌توان از جمله شاخص‌ترین اتفاقات در حوزه بازار مسکن طی سال ۸۸ عنوان کرد. این اتفاقات البته در حالی رخ داد که سایه رکود بر این بازار کماکان گسترده بود که پیامدهای آن شامل خروج بنگاه‌های مسکن از دایره بازار، تعدیل نیروهای کار، تغییر شغل تولید‌کنندگان مسکن و ورشکستگی برخی از شرکت‌های ساختمانی بوده است.

اما سرنوشت مسکن مهر در سال ۸۸ تقریبا ختم به خیر شد و اگرچه در ابتدای سال این پروژه با چالش‌های مختلفی همراه بود،‌اما همزمان با انحلال رسمی تعاونی‌های مسکن مهر، افزایش وام مسکن مهر و قرض‌الحسنه شدن وام آن و همچنین احداث روش‌های صنعتی‌سازی در ساخت‌وسازهای مسکن مهر در قالب پروژه ۸ هزار واحدی پرند، ورود انبوه‌سازان به این پروژه و بازدید وزیر مسکن و شهرسازی از فرآیند ساخت مسکن مهر در تمامی استان‌های کشور در نهایت باعث شد ساخت و سازهای مسکن مهر در جاده سراشیبی افتاد و اگر سال جاری طرح هدفمند شدن یارانه‌ها به درستی اجرا شود قطعا مسکن مهر اقشار آسیب‌پذیر را صاحبخانه خواهد کرد.

کاهش بی‌سابقه قیمت مسکن

اما از دیگر سو بررسی رفتار بازار مسکن از جنبه قیمت در سال ۸۸ نیز خالی از لطف نیست؛ به طوری که براساس گزارش مکتوب وزارت مسکن و شهرسازی کاهش ۳۰ درصدی قیمت مسکن در نیمه اول سال ۸۸ در مقایسه با ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است که این رفتار تا اواخر سال ادامه داشت و وضعیت قیمت‌ها ثابت بود.

در همین حال براساس این گزارش، قیمت مسکن در بهار سال ۸۸ در مقایسه با تابستان سال ۸۷، ۲۵ درصد کاهش را تجربه کرد.

اما از دیگر اتفاقات بازار مسکن در سال گذشته ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن در اواسط اردیبهشت ماه بود که رییس‌جمهور با تایید و تصویب به‌کارگیری سیاست‌های جدید مسکن، کلیه دستگاه‌های دولتی را موظف به همکاری با وزارت مسکن کرد. بر این اساس تشویق مالکان زمین‌های داخل شهر به ساخت مسکن با تسهیلات استثنایی، اعمال تخفیف‌های ویژه در فروش زمین‌های دولتی به اشخاص حقیقی و حقوقی برای ساخت مسکن اجاره‌‌ای و مسکن اجاره به‌شرط تملیک، واگذاری اختیار ویژه به وزارت مسکن برای تصویب زمین‌های دولتی، اخذ سالانه مالیات ۱۲۰ درصدی از مالکان اراضی بایر با کاربری مسکونی و موظف شدن بانک مرکزی به همکاری ویژه با پروژه زمین‌های ۹۹ ساله از جمله شاخص‌ترین برنامه‌های آیین‌نامه مذکور بود.

همزمان اولین بند از قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن در اردیبهشت‌ماه به اجرا گذاشته شد که به موجب آن آیین‌نامه اجرایی ماده (۸) آن، دستگاه‌های دولتی مکلف به فروش خانه‌های سازمانی شدند، اما فروش املاک مازاد بانک‌های دولتی در قالب این قانون طی سه بار با استقبال سرد مواجه شده که کارشناسان از آن به عنوان جلوه تازه از رکود مسکن در کشور یاد کرده‌اند.

در همین حال سال ۸۸ سازمان نظام مهندسی تجربه‌ای متفاوت را از سر گذراند و انتخابات این سازمان اگر چه در ۱۳ مرداد ماه به خوبی برگزار شد، اما سازمان نظام مهندسی تهران تا ۳/۱۰/۸۸ بدون هیات مدیره جدید اداره شد تا اینکه وزیر مسکن و شهرسازی با امضای حکم تنفیذ اعضای هیات‌مدیره جدید بالاخره این انتخابات جنجالی را پایان داد.همچنین بازار مسکن در سال ۸۸ از جنبه معاملات مسکن براساس نتایج سامانه رهگیری معاملات مسکن در ۶ ماهه اول سال ۸۸ در مقایسه با مدت مشابه در سال ۸۷ شاهد رشد ۵۰ درصدی بود که این رشد البته به هیچ وجه با افزایش قیمت‌ها همراه نبود.

علاوه بر این بازار مصالح ساختمانی نیز در سال ۸۸ با وضعیت خاصی مواجه بود؛ به طوری که قیمت مصالح شاخص در تابستان سال ۸۸ در مقایسه با سال ۸۷ نصف شد.

در همین حال تعامل مطلوب بخش خصوصی با وزارت مسکن و شهرسازی نیز از جمله دیگر اتفاقات شاخص در حوزه مسکن بود؛ به گونه‌ای که مصداق بارز این همکاری را می‌توان در انعقاد قرارداد ساخت ۲۰ هزار واحد مسکونی مهر در شهرک ابریشم ارزیابی کرد.گفتنی است اولین صندوق زمین و ساختمان با عنوان صندوق چشمه برای اولین بار در سال ۸۸ رسما فعال شد که صندوق مذکور متعلق به شرکت پشتیبانی سرمایه‌گذاری ساختمان بود. و در نهایت کاهش ۶۲ درصدی آمار صدور پروانه ساختمانی در نیمه اول سال ۸۸ در مقایسه با مدت مشابه از جمله دیگر اتفاقات مهم بازار مسکن بود که بسیاری از کارشناسان از بابت این اتفاق برای بازار مسکن اندوهگین شدند و نسبت به عواقب و تاثیر آن در جهش قیمت مسکن به مسوولان هشدار دادند.