چهار روز پس از انتشار گزارش دنیای اقتصاد، رسما ابلاغ شد
مسکن مهر بدون تعاونی هم ساخته می‌شود
گروه مسکن – موضوع تغییر در نحوه واگذاری زمین‌های ۹۹ساله که چهارشنبه گذشته دنیای اقتصاد خبر آن را اعلام و از قول یک عضو شورای عالی مسکن آن را تشریح کرده بود، روز گذشته رسما توسط پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام شد.
شخصی‌سازی به جای انبوه‌سازی روی زمین‌های ۹۹ساله رایج می‌شود
گروه مسکن - موضوع تغییر در نحوه واگذاری زمین‌های ۹۹ساله که چهارشنبه گذشته دنیای اقتصاد خبر آن را اعلام و از قول یک عضو شورای عالی مسکن آن را تشریح کرده بود، روز گذشته رسما توسط پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام شد. بر اساس تصمیم نمایندگان ویژه رییس‌جمهور در امور مسکن، از این پس واجدین شرایط دریافت زمین‌های ۹۹ساله می‌توانند در گروه‌های ۳ و ۵نفره زمین را از دولت تحویل گرفته و خود برای احداث مسکن اقدام کنند. این مصوبه جدید به این معنا خواهد بود که اعضای یک تعاونی مسکن که تعدادشان حداقل بیشتر از ۵۰نفر است دیگر لازم نیست منتظر بمانند تا همه اعضا توانایی تامین هزینه لازم برای ساخت را داشته باشند، بلکه آنها می‌توانند در گروه‌های کوچک و به محض تامین منابع، خودشان را به دولت معرفی کنند و زمین را تحویل بگیرند. این طرح جدید اگر چه با هدف شتاب بخشیدن به سرعت ساخت مسکن مهر تدوین شده، اما اجرای آن در شهرها می‌تواند تکرار تجربه شکست خورده «شخصی‌سازی» به جای روش صحیح «انبوه‌سازی» باشد.
زمین‌های دولتی بر اساس این طرح به جای آنکه برای ساخت مثلا ۱۰طبقه واگذار شود، قرار است برای یک آپارتمان کوچک ۲ الی ۳طبقه اعطا شود که در این صورت از ظرفیت واقعی زمین به عنوان سرمایه ارزشمند دولت و ملت استفاده درست نمی‌شود.به بیان ساده‌تر با اجرای مصوبه جدید شورایعالی مسکن بحث تراکم‌های چند طبقه در پروژه مسکن مهر کنار گذاشته می‌شود.
کارشناسان معتقدند اگر چنین شود در آینده نزدیک دولت با کمبود زمین برای واگذاری ۹۹ساله روبه‌رو می‌شود.
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در گزارشی اعلام کرد: با تصویب دولت و با هدف تسهیل و تسریع در اجرای برنامه‌های مسکن مهر، متقاضیان می‌توانند پس از آماده‌سازی زمین توسط تعاونی‌های مسکن، زمین‌های رایگان در گروه‌های ۳ و ۵نفره دریافت و خود برای احداث مسکن اقدام کنند.
آماده‌سازی زمین‌های مسکن مهر باید به صورت متمرکز و توسط اتحادیه‌ها و تعاونی‌های مسکن انجام گیرد؛ اما پس از انجام عملیات آماده‌سازی زمین، امکان احداث مسکن بدون مشارکت در تعاونی‌ها مجاز است.
براین اساس، در همه شهرها به جز شهر تهران (که واگذاری زمین به صورت مجتمع‌سازی هم قابل‌انجام است) همزمان با شروع آماده‌سازی، قطعات تفکیکی با تعیین بر و کف زمین به گروه‌های ۳ و ۵نفره با برگه واگذاری تحویل متقاضی می‌شود و این گروه‌ها می‌توانند عملیات اجرایی ساختمان را خود یا از طریق تعاونی‌های مربوط انجام دهند و در صورت تمایل به صورت مجتمع‌سازی اقدام به احداث ساختمان کنند.
سازندگان مسکن مهر از ساخت مدرسه و مسجد معاف شدند
شورای عالی مسکن همچنین درباره تامین اعتبار احداث مکان‌های عمومی همچون مساجد و مدارس مقرر کرد هزینه‌های مربوط به ساخت مدارس و مساجد بر اساس ضوابط طرح‌های تفصیلی در این مناطق مشابه سایر خدمات روبنایی از طریق اعتبارات دولتی و مشارکت‌های داوطلبانه مردمی (بدون تحمیل به مالکان و سازندگان مسکن) تامین شود.
همچنین با هدف تامین اعتبار تسهیلات بانکی طرح مسکن مهر، مقرر شد معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور اعتبارات یارانه‌ای بخش مسکن در قانون بودجه سال ٨٧ کل کشور را ۱۰۰درصد تخصیص داده و وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز به فوریت این اعتبار را پرداخت کند تا از طریق بانک مسکن پشتوانه تامین منابع ساخت مسکن مهر شود.
بر اساس بند دیگر این مصوبه، به وزارت مسکن اجازه داده شد اراضی تجاری واقع در طرح‌های آماده‌سازی مسکن مهر را به ارزش کارشناسی روز و به روش مزایده به فروش برساند و وجوه حاصله را در راستای اهداف برنامه مسکن گروه‌های کم‌درآمد هزینه کند.
مسوولیت حسن اجرای طرح مسکن مهر و واگذاری ٩٩ساله و تشخیص و نحوه اجرای مفاد این تصویب‌نامه در شهرهای هر استان به عهده شخص استاندار است و استانداران موظفند ضمن رفع مشکلات مربوط و موانع با اتخاذ تصمیمات لازم، هماهنگی‌های مورد نیاز را در اجرای مصوبات به عمل آورند و با استفاده از امکانات محلی خدمات فنی و اجرایی اقدامات مقتضی را در جهت واگذاری و آماده‌سازی اراضی به عمل آورده و گزارش عملکرد مربوط را به طور ماهانه به وزارت مسکن و شهرسازی در جهت طرح در شورای مسکن شهر ارائه کنند.
نظر کارشناسان و فعالان صنعت ساختمان درباره مصوبه جدید مربوط به مسکن مهر
این طرح، هزینه‌های ساخت را افزایش می‌دهد
میترا یافتیان-لیلا درخشان
طرح واگذاری زمین‌های با اجاره ۹۹ساله به گروه‌های ۳ و ۵نفره متشکل از اعضای واجد شرایط تعاونی‌های مسکن مهر که طی روزهای اخیر در شورای عالی مسکن به تصویب رسیده، در شرایطی در حال اجرایی شدن است که بخش اعظم زمین‌های واگذار شده به استعداد ساخت یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحد مسکونی طی یکسال اخیر، در قطعات بزرگ و دارای طرح و نقشه انجام شده است. از این رو یکی از ایرادات وارده به این مصوبه، تحمیل هزینه مضاعف به دولت و نیز به تعاونی‌های مسکن مهر است. همچنین حذف شدن فعالیت‌های انبوه‌سازی در راستای اجرایی شدن این مصوبه، از دیگر نگرانی‌هایی است که از سوی کارشناسان اعلام می‌شود.
بدین لحاظ مشاهده می‌شود پس از پیروزی انقلاب در کشور ما حدود ۲۰سال برای واگذاری خانه و نه زمین به خانوارهای فاقد مسکن تلاش شد، اما با اجرایی شدن طرح واگذاری زمین با اجاره ۹۹ساله به گروه‌های ۳ و ۵نفره تجربه ناموفق واگذاری زمین‌های دولتی و عدم احداث مسکن بر روی آنها یا نیمه‌کاره ماندن پروژه‌های مسکونی در این مناطق مجددا در کشور تکرار خواهد شد و در شرایط کنونی که با پیک تقاضا در بخش مسکن روبه‌رو هستیم آثار و تبعات منفی اجرایی شدن این‌گونه طرح‌ها چه بسا عظیم‌تر از گذشته باشد.
باید توجه داشت که در طرح قبلی واگذاری زمین‌های با اجاره ۹۹ساله به تعاونی‌ها، حداکثر تخلفی که از سوی افراد صورت می‌گرفت خرید و فروش فیش‌ها و سهمیه‌ها بود، اما با تشکیل این گروه‌های ۳ و ۵نفره، افراد واجد شرایط در ابتدا با یکدیگر توافق کرده و زمین آماده‌سازی شده را از تعاونی‌ها تحویل می‌گیرند و پس از مدتی بر سر فروش این امتیاز هماهنگ شده و دلالی و بورس‌بازی را نیز وارد کرده و روز به روز افزایش می‌دهند.از سوی دیگر، به دلیل اینکه تعاونی‌های مسکن شخصیت حقوقی دارند، اگر یکی از اعضا، مشارکت درستی نداشت و به تعهدات خود عمل نکرد، از این طرح کنار گذاشته می‌شود، اما اگر حتی یک نفر از این گروه‌های ۳ و ۵نفره کناره‌گیری کند و به هر دلیلی خواهان ادامه همکاری نباشد، اجرای عملیات ساخت پروژه مسکونی متوقف می‌شود.
وزیر مسکن: تنوع ایجاد کردیم
در رابطه با اجرایی شدن این طرح، نظر محمد سعیدی‌کیا، وزیر مسکن و شهرسازی را جویا شدیم.وی با ابراز خرسندی از تصویب این طرح در شورایعالی مسکن گفت: این هم یکی از روش‌های واگذاری زمین به افراد واجد شرایط و ثبت‌نامی در طرح مسکن مهر است و دولت با تصویب این طرح خواستار تنوع بخشیدن به شیوه اجرایی آن است.وی در توضیح علت تصویب این طرح در شورایعالی مسکن افزود: مهم‌ترین علت تصویب این طرح، بالا بردن سرعت اجرا و ساخت مسکن در کشور است تا مردم در گروه‌های کوچک‌تری درگیر ساخت‌وساز شوند.وی در پاسخ به این سوال که آیا شیوه قبلی اجرای طرح مسکن مهر در کشور موفق نبوده است، گفت: خیر، اشتباه نکنید این شیوه جایگزین شیوه قبلی نشده و فقط صرفا برای واگذاری این زمین‌ها تنوع ایجاد شده است. در مقابل نظر مثبت دولت از اجرایی کردن این طرح در کشور، اما برخی کارشناسان اقتصاد و مسکن نسبت به این مصوبه و اجرای آن نظرات انتقادی و متفاوتی دارند.
ساماندهی با چسب زمین؟
دکتر کمال اطهاری، کارشناس اقتصاد مسکن، طی اظهارنظری درباره این طرح به دنیای اقتصاد گفت: دولت با اجرای این مصوبه، تعاونی‌های تولید مسکن مهر را به تعاونی‌های تقسیم زمین‌های با اجاره ۹۹ساله تبدیل می‌کند.
وی یادآور شد: اجرای این شیوه تکرار همان تجربیات قبلی دولت در سال‌های اولیه انقلاب است و به واقع همان اشکالی را که پیش از این به طرح مسکن مهر وارد بود، تشدید می‌کند. بدین مفهوم که اولا این تعاونی‌های مسکن در محل کار تشکیل نمی‌شوند، بنابراین نمی‌توانند از کمک‌های فنی و حقوقی محل‌های کار بهره بگیرد.
وی افزود: همچنین اعضای این تعاونی‌ها با یکدیگر پیوستگی و هماهنگی نداشته و صرفا طی یک فراخوان عمومی، واجد شرایط تشخیص داده شده و بدون داشتن صلاحیت و تخصص فنی در کنار یکدیگر جمع شده‌اند.از این رو همان تجربه‌ای که موجب شد بسیاری از تعاونی‌های مسکن ناموفق عمل کرده و احداث پروژه‌های مسکونی آنها نیمه‌تمام مانده یا اصلا شروع نشود، مجددا قرار است تکرار شود.وی تاکید کرد: از همان ابتدای اجرای طرح مسکن مهر در کشور مشخص بود که اعضای تعاونی‌های مسکن مهر را نمی‌توان صرفا با چسب زمین ساماندهی کرد؛ چرا که تنها این اعضا یکدیگر را نمی‌شناسند، بلکه تجربه ساخت‌وساز نداشته و به دلیل کم درآمد بودن، فاقد تجربه و تخصص لازم هستند.وی تصریح کرد: مشکل اینجاست که این تعاونی‌های مسکن نه تنها شرکت تشکیل نداده‌اند بلکه از این پس می‌توانند در گروه‌های ۳ و ۵ نفره هم ساخت‌وساز کنند و این یعنی تکرار و شگفت‌آور تجربه ناموفق قبل که حاصل آن از همه لحاظ پرشکست بود.
به واقع چون این زمین‌ها در قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌شود به راحتی امتیاز ساخت آن خرید و فروش شده و مجددا تحویل گیرندگان این زمین‌ها به دلیل اینکه خانه‌دار نشده‌اند، در صف متقاضیان دریافت تسهیلات خرید یا ساخت مسکن از سوی دولت قرار می‌گیرند. وی گفت: بنابراین به طور کلی اجرای این مصوبه بحران مسکن را تشدید می‌کند و به رکود تورمی در بازار مسکن دامن می‌زند.
مشکلات حقوقی
دکتر محمد غرضی، رییس سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان کشور نیز درباره اجرایی شدن طرح واگذاری زمین‌های با اجاره ۹۹ساله به گروه‌های ۳ و ۵نفره متشکل از اعضای تعاونی‌های واجد شرایط ابراز عقیده کرد و گفت: مهم‌ترین ایراد وارده به این مصوبه مشکلات حقوقی ناشی از اجرای آن است. چرا که با فشار نمی‌توان مردم را با یکدیگر شریک کرد و شراکت باید با رضایت طرفین باشد. همچنین اگر اعضای این گروه‌ها در ابتدا با یکدیگر توافق کنند، تجربه ثابت کرده که عموما چنین پروژه‌هایی به نتیجه نمی‌رسد.
وی تصریح کرد: اجرای این شیوه در واگذاری زمین‌های دولتی به فاقدین مسکن موجب بی‌توجهی به استفاده از فن‌آوری نوین در ساخت‌وساز شده و چون این ساختمان‌ها به صورت ۲ الی ۳ طبقه ساخته می‌شود، هزینه‌های ساخت در آنها نسبت به پروژه‌های انبوه‌سازی بیشتر می‌شود. وی معتقد است: اختلاف سلیقه دولت‌های مختلف، موجب شده حل مشکل مسکن در کشور ما آن طور که باید و شاید اتفاق نیافتد و از دوره‌ای به دور دیگر منتقل و تشدید شود. دکتر افشین پروین‌پور، مدیر گروه سیاست‌گذاری مسکن دانشگاه علم و صنعت هم در این باره اظهار نظر کرد و گفت: اگر چه این شیوه هم یکی از دولتی‌های متداول در واگذاری زمین به امضای واجد شرایط است، اما به واقع مهم‌ترین شکل در اجرای این گونه طرح‌ها در کشور عدم بهره‌گیری از شیوه مدیریت پروژه در راستای اجرای طرح‌های انبوه‌سازی مسکن است.
وی با بیان اینکه واگذاری امور ساخت و ساز به گروه‌های ۲ و ۵نفره، بحث انبوه‌سازی را شامل نمی‌شود، گفت: همواره وقتی مسکن در تیراژ بالا ساخته شود، هزینه‌های فنی سرشکن می‌شود، اما انتظار می‌رود اجرای این طرح هزینه‌های ساخت و ساز در طرح مسکن مهر را نیز بالا ببرد.
احتمال عدم رعایت نکات فنی در ساخت
در همین راستا سید مهدی موذن، رییس کانون کاردان‌های فنی ساختمان استان تهران در واکنش به مصوبه جدید شورای عالی مسکن مبنی برساخت در گروه‌های سه نفره گفت: همچنان که بر همه ما شاهد بودیم وزیر مسکن و شهرسازی در ابتدای وزارت خود تاکید کردند که یا ساختمان نمی‌سازیم یا ساختمان مقاوم می‌سازیم. اما در واقع این مصوبه جدید شورای عالی مسکن نقض گفته اظهارات وزیر مسکن است. موذن افزود: بر اساس مصوبه جدید شورای عالی مسکن متقاضیان می‌توانند پس از آماده‌سازی زمین توسط تعاونی‌های مسکن، زمین‌های رایگان در گروه‌های ۳ و ۵نفره دریافت و خود برای احداث مسکن اقدام کنند. این در حالی است که این گروه ۵ نفره اولا هیچ گونه آشنایی و شناختی نسبت به همدیگر ندارند و ممکن است از هر صنفی یا هر شغلی باشند. وی تاکید کرد: در همین حال روند کار در تعاونی‌های مسکن به گونه‌ای است که اعضا اقدام به گزینش یک مدیر عامل می‌کنند، اما این گروه ۵ نفره که شناختی از یکدیگر ندارند عملا نمی‌توانند به هم اعتماد کنند چون قضیه مسائل مالی در میان است. رییس کانون کاردان‌های فنی ساختمان استان تهران تاکید کرد: از سوی دیگر این گروه ۵ نفره به منظور اخذ تسهیلات باید با بانک‌ها در ارتباط باشند و اینکه بانک چگونه این تسهیلات را به این ۵ نفر خواهد داد نیز از جمله مشکلات احتمالی در اجرای این مصوبه است.
ارسال نظر