دنیای اقتصاد- طرح جدید مسکن‌ مهر دو روز بعد از تشریح توسط وزیر راه ‌و شهرسازی، مورد استقبال انبوه‌سازان سراسر کشور قرار گرفت. در «مسکن ‌مهر خودمالکی» خبری از واگذاری رایگان زمین نیست و در عین حال تضمینی بابت خرید واحدها داده نمی‌شود؛ اما به‌رغم حذف این دو امتیاز، انبوه‌سازان حاضرند در صورت فروش زمین‌ دولتی با تقسیط ۵ ساله و افزایش سقف تسهیلات ساخت وارد مسیر جدید شوند. ضمن اینکه فروش این واحدها به خاطر انتقال مالکیت «عرصه و اعیان» سهل‌تر از مسکن‌مهر خواهد بود. اجرای این طرح همچنین باعث رقابت کیفی و هزینه‌ای در ساخت‌وسازهای مسکونی می‌شود. واکنش مثبت به برنامه ساخت «مسکن‌مهر خودمالکی»؛ ساخت‌وسازهای آتی رقابتی می‌شود؟

بسته انبوه‌سازان برای «طرح‌‌وزیر»

«وام خرید زمین» جایگزین «زمین ۹۹ ساله»

فروش زمین‌های دولتی با تقسیط ۳ تا ۵ سال

افزایش حداقل ۵ میلیون تومانی وام ساخت

فرید قدیری

هاجر شادمانی

برنامه‌ای که دو روز پیش وزیر راه‌وشهرسازی جزئیات آن را برای اجرا از اواخر زمستان امسال به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد، واکنش مثبت انبوه‌سازان را در پی داشته به طوری که سازنده‌های مسکن پیش‌بینی می‌کنند چنانچه تعدادی شروط فنی، مکمل طرح وزیر قرار بگیرد، ساخت‌وسازهای مسکونی‌‌ رقابتی خواهد شد و این بار به جای تعیین قیمت دستوری برای ساخت، سازنده‌ها خودشان در کاهش قیمت از یکدیگر سبقت می‌گیرند.

انبو‌ه‌سازان برنامه ساخت ۷۰۰ هزار واحد مسکونی‌مهر بدون ارائه زمین رایگان از طرف دولت را شکل تکامل‌یافته‌ طرح اولیه مسکن‌مهر توصیف می‌کنند و با اشاره به اینکه، حذف حضور دولت در نقش مالک‌زمین از پروژه‌های مسکونی، باعث واگذاری مدیریت زمان و هزینه‌ به انبوه‌ساز می‌شود، معتقدند: اگر چه ورود به این برنامه مستلزم هزینه اولیه برای خرید زمین است، اما شیوه جدید اگر با تحول در پرداخت تسهیلات‌بانکی ترکیب شود سه طرف شامل دولت، انبوه‌ساز و متقاضی‌مسکن همزمان از مزایای آن منتفع خواهند شد.

سازنده‌هایی که طی دو سال اخیر بخشی از بازار کارشان را به مسکن‌مهر گره زده بودند، حالا حاضر شده‌اند از دو امتیاز طلایی این طرح قدیمی شامل زمین رایگان و تضمین خرید واحدها از طرف دولت، چشم‌پوشی کنند و وارد مسیر جدیدتری شوند که سود‌وزیان ساخت‌وساز برعهده انبوه‌ساز است.

در برنامه جدید که «مسکن‌مهر خودمالکی» نام دارد، انبوه‌ساز تکلیفی از بابت قیمت تمام‌شده و رعایت سقف متری ۳۰۰ هزار تومان که در «مسکن‌مهر» اجبار است را ندارد، اما در مقابل، همه مسوولیت فروش واحدها و بازپرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت دریافتی را باید متقبل شود که این مسوولیت می‌تواند رقابت سازنده‌ها در کیفیت و قیمت را به دنبال داشته باشد.

بسته تکمیلی انبوه‌سازان برای برنامه وزیر راه‌وشهرسازی، شامل تحول در تسهیلات است؛ به گونه‌ای که برای تهیه زمین، تسهیلات جدیدی تحت عنوان وام خرید زمین به آنها تعلق بگیرد و سقف تسهیلات ارزان‌قیمت کنونی که به مسکن‌مهر پرداخت می‌شود از ۲۰ میلیون تومان سنتی‌سازی و ۲۵ میلیون تومان صنعتی‌سازی به ترتیب به ۲۷ میلیون و ۳۵ میلیون تومان افزایش یابد.

گروهی دیگر از انبوه‌سازان نیز درباره نحوه تامین زمین به قانون ساماندهی مسکن اشاره می‌کنند و می‌گویند: دولت می‌تواند به جای اجاره ۹۹ساله زمین، زمین‌های مسکونی مرغوب خود را با تقسیط ۳ تا ۵ ساله به انبوه‌سازان واگذار کند تا در عین انتقال مالکیت قطعی زمین، هزینه خرید آن سرشکن شود.

برنامه‌جدید متقاضیان‌مسکن را فعال می‌کند

رییس کانون سراسری انبوه‌سازان درباره برنامه جدید ساخت مسکن ارزان‌قیمت به شکل مسکن‌مهر خودمالکی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این طرح هم برای ما و هم برای متقاضیان مسکن مناسب است چون که فرهنگ ایرانی ملکیت را قبول دارد و با روشی که اعیان بنام فرد برود، اما عرصه در مالکیت دولت بماند سازگاری ندارد بنابراین در صورتی که مسکن‌مهر خودمالکی راه بیفتد اگر چه قیمت تمام‌شده واحدها در مقایسه با مسکن‌مهر کمی گران‌تر می‌شود، اما متقاضیان حاضرند برای دریافت مالکیت عرصه و اعیان، هزینه آن را نیز بپردازند.

ایرج رهبر در عین حال تصریح کرد: زمین‌های متراژ بزرگ در اختیار دولت است و افراد حقیقی با توجه به قانون زمین‌شهری حداکثر یک هزار مترمربع زمین دارند، بنابراین برای این برنامه لازم است دولت زمین‌های خودش را با قیمت حمایتی به انبوه‌سازان بفروشد.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا ساخت مسکن‌ با رعایت خرید زمین نیازی به پرداخت تسهیلات بانکی جدید دارد یا نه؟ گفت: با توجه به کمبود منابع برای پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت ساخت مسکن، پیشنهاد می‌شود وام ۲۵ میلیون تومانی صنعتی‌سازی به سنتی‌سازی نیز تسری یابد و به این ترتیب حداقل وام ساخت که ۲۰ میلیون تومان است به ۵ میلیون تومان افزایش پیدا کند.

فرمول تهیه زمین را داریم

سید محسن رئوف، انبوه‌ساز فعال در مسکن‌مهر که پیش‌تر موفق شد پروژه ۱۰۰۲ واحدی در این طرح را برای افتتاح توسط رییس‌جمهور در شهر جدید هشتگرد، به موقع تحویل دهد، درباره طرح جدید به «دنیای‌اقتصاد» گفت: همه انبوه‌سازان از این طرح استقبال می‌کنند. قطع واگذاری زمین‌های ۹۹ساله به معنی پایان دخالت دولت در ساخت‌وسازها است و باعث می‌شود انبوه‌ساز در نقش سرمایه‌گذار واقعی وارد میدان شود و در نتیجه دغدغه تحویل سریع واحدها از دولت به انبوه‌ساز منتقل می‌شود.

وی در عین حال تصریح کرد: اغلب زمین‌هایی که انبوه‌سازان خریداری می‌کنند با مشکلاتی همچون کاربری زراعی یا خارج بودن از طرح تفصیلی شهرها مواجه است که لازم است دولت شرایط تغییر سریع کاربری و حل مشکلات زمین‌ها را هموار کند.

وی با اشاره به اینکه خرید زمین به مراتب بهتر از دریافت زمین‌۹۹ساله است، افزود: انبوه‌سازان برای تهیه زمین معمولا با مالک زمین مشارکت می‌کنند؛ بنابراین نیازی به خرید نقدی زمین وجود ندارد.

رابطه زمین‌ملکی با رغبت بانکی

این انبوه‌ساز همچنین گفت: ساخت‌وساز با زمین ملکی به جای زمین‌۹۹ساله، ریسک پرداخت تسهیلات برای بانک‌ها را نیز کاهش می‌دهد و باعث افزایش رغبت و مشارکت بانک‌هایی که تا کنون با مسکن‌مهر قهر بوده‌اند، می‌شود.

رئوف سود ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر با قیمت متری ۳۰۰ هزار تومان را حداکثر متری ۱۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: چنانچه این واحدها با تیراژ هزار واحد و با متراژ ۸۰ مترمربع توسط انبوه‌سازان ساخته شود، ۲۵ میلیون تومان وام برای ساخت کفایت می‌کند.

وی برای بسته تکمیلی طرح وزیر پیشنهاد داد: برای انبوه‌سازانی که حداکثر ظرف یک‌سال و با کمترین قیمت اقدام به ساخت مسکن‌مهر خودمالکی می‌کنند، باید مترمربعی ۱۰ هزار تومان به عنوان تسهیلات تشویقی درنظر گرفته شود.

دویدن دنبال آب‌وبرق خاتمه می‌یابد

حسن محتشم، عضو هیات مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» ضمن تایید طرح نیکزاد تصریح کرد: دولت تاکنون برای تامین زمین‌۹۹ساله مجبور بوده زمین‌هایی خارج از طرح‌های شهری را که بابت خدمات زیربنایی و روبنایی به شدت مشکل داشته‌اند، اختصاص دهد؛ اما با واگذاری مسوولیت تامین زمین به انبوه‌سازان، استفاده از زمین ناب و مرغوب عملا رایج می‌شود.

وی روش جدید را باعث استقبال مردم نیز دانست و گفت: مالکیت توام زمین و مسکن در مقایسه با مالکیتی که در مسکن‌مهر وجود دارد، به مراتب با ارزش‌تر است.

این انبوه‌ساز همچنین خواستار افزایش سقف تسهیلات ساخت برای طرح مسکن‌مهر خودمالکی شد.

خودمالکی پیشنهاد ما بود

رییس کمیسیون حقوقی، آیین‌نامه‌ها و تشخیص صلاحیت کانون سراسری انبوه‌سازان در این زمینه به «دنیای اقتصاد» گفت: ساخت‌و‌ساز و تامین مسکن آحاد جامعه باید با توجه به قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن صورت گیرد.

سید مجید نیک‌نژاد افزود: ساخت‌وساز در قالب مسکن مهر ۹۹ ساله تنها بخشی از این قانون است در حالی که تاکید قانون شامل ساخت و ساز در بافت فرسوده، تسهیلات برای ساخت زمین‌های خود مالک و... بوده است.

نیک نژاد اجرای طرح مسکن مهر خود مالکی را خواسته کانون سراسری انبوه‌سازان و کلیه اعضای آن توصیف کرد و افزود: مقدمات اجرای این طرح در قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن فراهم شده است.

وی توضیح داد: براساس قانون، برای اجرای طرح مسکن مهر خود مالکی، زمین مورد نیاز از سوی وزارت راه‌وشهرسازی به قیمت روز در اختیار انبوه‌سازان قرار می‌گیرد و بهای زمین واگذار شده در مدت سه تا پنج سال به صورت اقساط توافقی از انبوه‌سازان اخذ می‌شود.

عدد جدید برای وام و قیمت ساخت

رییس کمیسیون حقوقی، آیین‌نامه‌ها و تشخیص صلاحیت کانون سراسری انبوه‌سازان ایران با ناکافی خواندن تسهیلات ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومانی ساخت مسکن مهر به «دنیای‌اقتصاد» گفت: براساس مطالعات کارشناسی انجام شده، باید تسهیلات مسکن مهر متناسب با افزایش نرخ تورم در جامعه افزایش یابد، اما این میزان پس از گذشت دو سال هنوز ثابت مانده است.

وی افزود: بر این مبنا رقم اولیه تسهیلات در سال دوم می‌بایست به نسبت تورم، به میزان ۲۴ تا ۳۰ میلیون تومان افزایش می‌یافت.

نیک نژاد خاطرنشان کرد: با این حساب نرخ تسهیلات ساخت مسکن مهر در سال ۹۱ متناسب با تورم موجود باید در بازه ای به میزان ۲۷ تا ۳۵ میلیون تومان برای ساخت صنعتی، نیمه صنعتی و سنتی، تعریف شود.

وی گفت: در صورتی که شیوه ساخت‌وساز مسکن مهر برای سال ۹۱ نیز بر مبنای زمین‌های ۹۹ ساله صورت بگیرد، لازم است نرخ ساخت تا میزان ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر مترمربع افزایش یابد.

مشارکت انبوه‌سازان با شهرداری

دبیر انجمن صنفی انبوه سازان اصفهان و عضو هیات رییسه کانون سراسری انبوه سازان ایران نیز ضمن موافقت با اجرای طرح مسکن مهر خود مالکی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: به دلیل محدودیت زمین‌های دولتی، بی‌رغبتی مردم به سکونت در زمین‌های نامرغوب خارج شهر، مشکلات مربوط به تامین زیرساخت‌ها در شهرهای جدید و... برای تامین مسکن آحاد مختلف مردم راه حل دیگری به جز اجرای این روش وجود ندارد.

احمد تولا افزود: در طرح مسکن مهر خود مالکی، مسکن مهر به نوعی به حمایت مالی در جهت اعطای تسهیلات ساخت به مالکان زمین و انبوه‌سازان برای ساخت و ساز در داخل شهرها تبدیل می‌شود.

وی امکان خرید زمین برای انبوه‌سازان در شهرهای مختلف را متفاوت توصیف کرد و گفت: لازم است دولت در این زمینه تنها به اعطای وام اکتفا نکرده و موضوع بیشتر به سمت ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده شهری نیز هدایت شود.

تولا افزایش قیمت تمام شده ساختمان‌ها، افزایش میزان و حجم سرمایه‌گذاری انبوه‌سازان و طولانی شدن زمان خواب سرمایه آنها را از پیامدهای این طرح عنوان کرد و افزود: علاوه بر اعمال حمایت‌های قانونی از سوی دولت، استفاده از قوانین تملک، امتیازات حاشیه‌ای و افزایش میزان تسهیلات خرید زمین و ساخت به میزان حداقل ۵۰ درصد قیمت تمام شده یک واحد مسکونی، از اقدامات اساسی به شمار می‌رود.

عضو هیات رییسه کانون سراسری انبوه‌سازان ایران گفت: مهم‌ترین راهکاری که برای تسهیل در اجرای طرح مسکن مهر خود مالکی وجود دارد مشارکت شهرداری‌ها با انبوه‌سازان برای ساخت‌وساز در بافت فرسوده شهری است.

وی توضیح داد: با پیگیری و اجرای روش پروانه و زمین از شهرداری و ساخت از انبوه‌سازان می‌توان مشکلات موجود در زمینه تامین زمین مورد نیاز مسکن مهر خودمالکی را برطرف کرد.

تامین مسکن دهک‌های میانی با اجرای طرح خودمالکی

همچنین دبیر انجمن صنفی انبوه سازان خراسان رضوی با بیان اینکه اجرای طرح مسکن مهر خود مالکی اقدامی‌موثر به منظور تامین مسکن دهک‌های میانی جامعه محسوب می‌شود، گفت: دولت باید با افزایش میزان تسهیلات ساخت به میزان ۴۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان زمینه را برای تامین مسکن دهک‌های پنج،شش و هفت جامعه فراهم کند.

غلامعلی ثنایی افزود: اگرچه انبوه‌سازان عمدتا سرمایه خود را در بخش ساخت به کار می‌گیرند، اما در حال حاضر تعداد زیادی از صاحبان زمین حاضرند ملک خود را برای ساخت و ساز در اختیار انبوه سازان قرار دهند؛ بنابراین مشکلی برای تامین زمین وجود ندارد.

وی تاثیر ساخت و ساز در زمین‌های خودمالک بر رفتار انبوه‌سازان را چنین توصیف کرد: انبوه‌سازان به عنوان تولیدکنندگان و سازندگان مسکن در صورتی که در زمین‌های رایگان اقدام به ساخت‌وساز کنند واحد مسکونی با قیمت پایین‌تر و در صورتی که در زمین‌های خود مالک فعالیت کنند واحدهای گران‌تری به بازار عرضه می‌کنند.

ثنایی راه‌حل دولت برای کنترل بازار مسکن را حفظ قیمت زمین در کلانشهرها و مراکز استان‌ها عنوان کرد و افزود: در این راستا دولت باید با تعدیل نرخ زمین‌های عرضه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی به انبوه سازان، مانع از افزایش قیمت سایر زمین‌ها شود.

عکس: دنیای اقتصاد