گاهی از کار فاصله بگیرید

مترجم: مریم مرادخانی

منبع:hbr

هنوز از تابستان باقی مانده، فصلی که برای بسیاری از ما یادآور خاطرات دوران کودکی است، دورانی که بی دغدغه تمام طول روز را کنار دوستان خود به بازی کردن می‌گذراندیم.

اما حالا که دیگر کودک نیستیم به نظر می‌رسد که تجربه آن روزها هر روز از ما دورتر و دورتر می‌شود. مهم نیست که اهل کجا هستید و به چه کاری مشغولید چرا که هر کجای این دنیا که باشید، اگر شغل شما آزاد نباشد، احتمالا مرخصی گرفتن یکی از مشکلات مشترک میان شما و همه شاغلان دنیاست.

در دنیایی که تکنولوژی در آن حرف اول را می‌زند و مردم بیش از هر زمان دیگری با یکدیگر در ارتباطند، حتی اگر هم بتوانید مرخصی بگیرید، اینترنت و لپ‌تاپ و تلفن‌های هوشمند نمی‌گذارند فارغ از دغدغه‌های کاری، تنها به تفریح بپردازید. تحقیقات نشان داده که بسیاری از مردم آمریکا حتی در دوران مرخصی خود نیز مشغول کار هستند. اما این مشکل تنها محدود به آمریکا نیست.

تحقیقات رویترز و موسسه «ایپسو» در چندین کشور نشان داده که تنها دو سوم کارمندان از تمام روزهای مرخصی خود استفاده می‌کنند. در هر کجای دنیا که مشغول به کار باشید، چه مدیر باشید چه کارمند، مرخصی گرفتن احتمالا برای شما به معنای از دست دادن مشتری و کاهش درآمد است. حتی بنیانگذار شرکت اپل هم از این قاعده مستثنی نبود و زمانی که فهمید یکی از کارمندان برای شرکت در بازی گلف مرخصی گرفته، برآشفت و با عصبانیت گفت: «گلف؟ کی وقت داره برای گلف؟» به نظرِ مدیران سختگیر، مرخصی و استراحت و پرداختن به سرگرمی‌ها چیزی جز وقت تلف کردن نیست.

اما حتی کارمندان رسمی شرکت‌ها هم که گرفتن مرخصی با حقوق، از حقوق قانونی آنهاست از اینکه اداره را برای مدت طولانی ترک کنند احساس خوبی ندارند. کارکنان یک سازمان برای خود یک الگو دارند: «باید همیشه سر کار حاضر باشیم و کار خود را به بهترین نحو انجام دهیم.» همین الگو در کارمندان ایجاد استرس می‌کند و باعث می‌شود از مرخصی گرفتن منصرف شوند. «مانیکا ورلاین» از دانشگاه میشیگان این پدیده را «ترس از مرخصی» می‌نامد و معتقد است که علت اصلی این هراس، نفس مرخصی گرفتن نیست بلکه عواقب پس از آن است که کارکنان را می‌ترساند. «اگر کسی جای من را بگیرد چه؟ اگر دیگران فکر کنند من آدم مسوولیت‌پذیری نیستم چه؟ اگر همکارانم نسبت به من پیشرفت بیشتری داشته باشند چه کنم؟ نکند در نبود من، برای سازمان مشکلی پیش بیاید؟ نکند مدیرم تصور کند که من کارمند متعهدی نیستم؟». این‌ها و ده‌ها فکر مزاحم دیگر موجب می‌شود که حتی فکر مرخصی گرفتن هم به ذهن شما خطور نکند.

از طرفی مدیران توقع دارند که کارمندان حتی در دوران مرخصی هم در محل کار «حضور» داشته باشند، مثلا از طریق ایمیل. این حضور همیشگی به مدیران این اطمینان را می‌دهد که در غیاب کارکنان آب از آب تکان نمی‌خورد.

مطالعات نشان می‌دهد که مدیران میزان تعهد کارکنان را براساس «رفتار شهروندی» آنها می‌سنجند. رفتار شهروندی سازمانی به هرگونه اقدام مثبت و سازنده‌ای گفته می‌شود که به نفع کارکنان و سازمان باشد. این اقدامات در هیچ قراردادی به‌عنوان وظایف و مسوولیت‌های شما ذکر نمی‌شوند بلکه شما به صورت داوطلبانه و به خاطر پیشرفت سازمان و سایر کارکنان آنها را انجام می‌دهید. برای اینکه در سازمان، شهروند خوبی باشید حتی ممکن است از محدوده وظایف خود فراتر روید. این فی نفسه بد نیست به شرطی که به پیشرفت سازمان کمک کند. مرخصی نگرفتن هم از نظر مدیران یکی از همین رفتارهای شهروندی است اما بی‌انصافی است اگر انتظار داشته باشند شما ۳۶۵ روز سال را کار کنید و هیچ‌گاه مرخصی نگیرید. مدیران معمولا نمی‌دانند که اگر کارکنان را از حق مرخصی گرفتن محروم کنند، بازدهی کارکنان کاهش می‌یابد. اگر بی‌وقفه کار کنید، زمانی را که باید دور از محیط کار به تفریح بگذرانید، با خستگی در محل کار خواهید گذراند.

متاسفانه در حیطه مرخصی، هم دیدگاه مدیران نادرست است و هم دیدگاه کارکنان. آنها نمی‌دانند که حذف مرخصی از نظر اقتصادی و بازدهی هم به ضرر سازمان است و هم به ضرر خودشان. باید با این حقیقت روبه‌رو شوید که هرگز نمی‌توانید دیدگاه همه مدیران را تغییر دهید پس باید به دنبال راه‌حل دیگری باشید تا در محل کار کمتر احساس خستگی کنید. اگر امکان مرخصی گرفتن برای شما وجود ندارد یا برای امرار معاش ناچارید اضافه‌کاری کنید یا رئیس شما از آن دسته افرادی است که مرخصی گرفتن را غیرعاقلانه می‌داند، باید چاره‌ای بیندیشید.

تحقیقات پروفسور «سابین»، محقق آلمانی نشان داده که برای افزایش بازدهی «باید» هر از گاهی از کار فاصله بگیرید. مطالعات او نشان داده کسانی که بیشتر کار می‌کنند و اصلا به خود استراحت نمی‌دهند، بیشتر دچار خستگی می‌شوند در حالی که کسانی که زمانی را به استراحت اختصاص می‌دهند تا اصطلاحا «ریکاور» شوند در محل کار، هم بانشاط‌ترند و هم تمایل بیشتری برای انجام کارها دارند. به نظر می‌رسد که میان استراحت و تمایل به انجام کارها رابطه مستقیم وجود دارد.

همان‌گونه که مانیکا توضیح داد گاهی لازم است کار را تعطیل کنیم. شواهد نشان داده که اگر به اندازه کافی استراحت کنیم، عملکرد بهتری خواهیم داشت. این یک حقیقت انکارناپذیر در هر کشور و هر صنعتی است به ویژه اگر در سازمانی مشغول به کار باشیم که مسوولیت‌ها در آن سنگین است و مرخصی گرفتن چندان مرسوم نیست. مانیکا در ادامه می‌گوید: «حین تحقیقاتم درباره پیشرفت شغلی دریافتم کسانی که دارای مسوولیت‌های پراسترس هستند پس از مدتی به نقطه‌ای می‌رسند که بازدهی آنها به صفر می‌رسد و پس از آن دیگر پیشرفتی حاصل نمی‌کنند مگر این‌که برای مدت کوتاهی کار را تعطیل کنند و به خود استراحت بدهند». اما سوال اینجاست که کارشناسان منابع انسانی چگونه می‌توانند مطمئن شوند که کارکنان در زمان مرخصی یا استراحت کاملا از کار فاصله گرفته‌اند؟ مانیکا که در مرکز تحقیقاتی هاروارد در استنفورد نیز مشغول به کار است در این رابطه می‌گوید: «متخصصان منابع انسانی باید به کارکنان یادآوری کنند که استراحت چقدر مفید و سازنده است. حواس آنها باید به کارمندانی باشد که مدت‌هاست مرخصی نگرفته‌اند چرا که کار مفرط یعنی خستگی مفرط».

اما اگر نمی‌توانید زمان خود را برای یک مرخصی چند روزه و درست و حسابی خالی کنید، ایرادی ندارد اگر طی روز به خود استراحت بدهید. من اسم این استراحت‌های کوتاه را «نیمچه مرخصی» می‌گذارم. «آدام ریفکین»، کارآفرین موفق «سیلیکون‌ولی» پیشنهاد می‌کند که گاهی به جای اینکه منتظر یک فرصت برای یک مرخصی طولانی باشید، می‌توانید هر روز برای مدت زمان کوتاهی به خود مرخصی بدهید. سابین نیز توصیه می‌کند که پس از پایان ساعت کاری، به فعالیت‌هایی بپردازید که ارتباط شما با دنیای کار را کاملا قطع می‌کند.

مثلا می‌توانید برای مدت کوتاهی در طبیعت قدم بزنید، ورزش کنید یا به کارهایی بپردازید که برای شما حکم سرگرمی دارند. در این‌صورت کمتر احساس خستگی خواهید کرد و فردای آن روز با اشتیاق و انرژی بیشتری در محل کار خود حاضر خواهید شد. تحقیقات درباره مدیریت انرژی در محل کار نشان داده که این نیمچه مرخصی‌ها معجزه می‌کنند.

اما در کنار این مرخصی‌های کوچک، برای آخر هفته‌ها کاملا برنامه‌ریزی کنید و تلاش کنید از یک روز و نصفی یا دو روز تعطیلی خود بیشترین بهره را ببرید. در این دو روز به فعالیت‌هایی بپردازید که نمی‌توانید در روزهای کاری انجامشان دهید.

«پیتر تاتردل»، محقق انگلیسی گوشزد می‌کند که «در ساعات استراحت یا مرخصی روزانه، وقت خود را تنها صرف دیدن تلویزیون نکنید. محققان پس از تحقیقات در رابطه با خلق و خوی انسان دریافته‌اند که سرگرمی‌هایی چون مکالمه با دوستان یا ورزش تاثیرات مثبت بیشتری دارند تا سرگرمی‌هایی مثل تماشای تلویزیون یا بازی با کامپیوتر». دسته اول سرگرمی‌های فعالانه‌اند و دسته دوم سرگرمی‌های منفعلانه. البته نمی‌توان به طور مشخص گفت که کدام فعالیت‌ها بهترند، چرا که انسان‌ها و سلایق آنها با هم متفاوتند. پیتر در ادامه یادآوری می‌کند که نوع سرگرمی یا تفریحی که انتخاب می‌کنید باید با روحیات و شخصیت شما سازگار باشد. به‌عنوان مثال اگر درون‌گرا هستید، ممکن است از کتاب خواندن بیشتر از بودن در کنار دیگران لذت ببرید. پس سرگرمی‌های خود را طوری انتخاب کنید که از آن لذت ببرید.

تمام این تحقیقات نهایتا به این نقطه می‌رسند که اگر شما کارفرما یا مدیر یک سازمان هستید، نه‌تنها نباید از درخواست مرخصی کارکنان ناراحت شوید بلکه باید بتوانید آنها را تشویق کنید تا هر از گاهی به خود استراحت بدهند. از سوی دیگر اگر جزو کارکنان هستید، از درخواست مرخصی احساس عذاب وجدان نکنید و بدانید که مرخصی بجا و به موقع در نهایت به نفع سازمان است.

کار مفرط کارکنان در آمریکا سالانه ۲۲۴ میلیارد دلار خسارت ایجاد می‌کند. کار مفرط، خستگی مزمن را به دنبال دارد که به سلامتی فرد آسیب‌های جدی وارد می‌کند. در حقیقت، مشکلاتی که به فشار و استرس نیروی کار مربوط می‌شوند، از تصادفات گرفته تا غیبت‌های طولانی، گردش نیروی کار، کاهش بازدهی و هزینه‌های درمانی و قانونی بر صنعت ایالات متحده سالانه معادل ۳۰۰ میلیارد دلار خسارت وارد می‌کنند.

با توجه به هزینه‌های هنگفت خستگی نیروی کار، بهتر است برای استراحت‌ روزانه خود برنامه‌ریزی کنید تا خستگی‌های جزئی‌تان رفع شوند. اما فراموش نکنید که برای رفع خستگی‌‌ مزمن، یک مرخصی طولانی‌تر لازم است.