ابزار آگاهی از وضعیت کارمندان
سید محمد اعظمی نژاد* منبع: Mindtools به نظر شما مهم‌ترین عامل مشترک در کسب نتایج مثبت مانند بهره‌وری بالا، وفاداری بالای کارکنان در محیط‌های کاری چیست؟ پاسخ چیزی جز بالا بودن رضایت کارکنان از محل کار خود نیست. زمانی‌که کارکنان از محل کار رضایت داشته باشند، انجام کارهای سخت‌تر را می‌پذیرند، کارهای ارجاع شده را با سطح انگیزه بالاتری انجام می‌دهند و تعهد سازمانی را به شکل مناسبی به معرض نمایش می‌گذارند.
بین موفقیت سازمان و میزان رضایت کارکنان رابطه‌ای مستقیم وجود دارد، بنابراین کشف سطح رضایت کارکنان و استفاده از اطلاعات برای کسب نتایج بهتر سازمانی ایده ارزشمندی به نظر می‌رسد، اما سوال اینجا است چگونه می‌توان این کار را به‌طور کارآمد و اثربخش انجام داد؟ صحبت کردن با هریک از کارکنان در مورد عوامل موثر بر رضایت آنها کاری زمان بر است. درک تاثیر عواملی چون حقوق و دستمزد، میزان حمایت و آموزش‌های ارائه شده و همچنین مشکلاتی که مدیریت و حل شده‌اند، کار آسانی نیست و در عمل غیرممکن است. ابزار نظرسنجی، راه مناسبی برای سنجش رضایت کارکنان است. با انجام نظرسنجی از کارکنان به آنها اجازه می‌دهید تا بدون نگرانی بازخوردهای مناسبی از وضعیت خود ارائه کنند. گردآوری و تحلیل اطلاعات حاصل از نظرسنجی می‌تواند برای شما شرایط مناسبی برای تصمیم‌گیری مناسب درخصوص سیاستگذاری برای تامین رضایت آنها فراهم کند.
استفاده از ابزار نظرسنجی رضایت کارکنان
برای کسب بیشترین استفاده از این ابزار، درک این نکته بسیار حایز اهمیت است که نظرسنجی تنها مختص یک بازه زمانی خاص یا هرچند سال یکبار نیست. وقتی محیط دچار تغییر می‌شود، نگرش افراد نیز تغییر می‌کند. اغلب سازمان‌های پیشرو نظرسنجی‌ها را پس از انجام تغییری بزرگ در سازمان برای کشف مشکلات ناشی از تغییر و تاثیر آن بر انگیزش و تعهد کارکنان انجام می‌دهند، اما کلید موفقیت بلندمدت این ابزار، پیگیری و نظارت مستمر بر وضعیت رضایت کارکنان است.
نظرسنجی یک تصویرکلی از احساس و ادراک افراد در یک زمان مشخص ارائه می‌کند و با توجه به اینکه ممکن است با توجه به فرآیند تغییر نظرات کارکنان نیز دستخوش تغییر شود، نیاز است نظرسنجی در بازه‌های زمانی مشخص تکرار و مورد ارزیابی قرار گیرد. نکته مهم در استفاده از ابزار نظرسنجی رضایت کارکنان، این است که پس از گردآوری و تحلیل اطلاعات، باید واقعا کاری انجام دهید، به کارکنان خود نشان دهید که نظرات آنها با ارزش است و تصمیمات شما مبتنی بر نظرات آنها است. اگر به‌طور منظم از کارکنان نظرسنجی کنید و در عین حال هیچ اقدامی نکنید به تدریج کارکنان آزرده خاطر و نسبت به سازمان بدبین می‌شوند. به‌طور معمول نظرسنجی از کارکنان در چهار حوزه کلیدی صورت می‌گیرد:
 ارتباطات: رهبران سازمان با کارکنان چگونه ارتباط برقرار می‌کنند؟ آیا روش‌های مناسب و کافی برای ارائه اطلاعات در سطح سازمان وجود دارد؟
 توسعه کارکنان: آیا سازمان به ارائه آموزش، توسعه و فرصت‌های برای پیشرفت افراد متعهد است؟
 فرهنگ: کارکنان محیط کار خود را چگونه توصیف می‌کنند؟
 جبران خدمات: آیا کارکنان از حقوق و مزایای خود رضایت دارند؟
برای هر یک از حوزه‌هایی که معرفی شد، می‌توانید سوالات متنوع چند گزینه‌ای طراحی کنید تا هرچه دقیق‌تر برداشت کارکنان از حوزه مرتبط را درک کنید. در هنگام طراحی سوالات نظرسنجی، سعی کنید طوری عمل کنید که پرسش‌ها در ذهن کارکنان انتظار برای تغییر ایجاد کند. برای مثال اگر به دنبال افزایش روحیه در میان کارکنان هستید، سوالاتی با این زمینه طراحی کنید. با توجه به اینکه نتایج نظرسنجی باید مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گیرد، سعی کنید تعداد سوالات طراحی شده را بهینه کنید.
در پرسشنامه نظرسنجی چند سوال باز (سوالاتی که پاسخ آن به‌صورت تشریحی است) بگنجانید که به شما در چرایی و چگونگی نظرسنجی کمک کند. در هنگام انجام نظرسنجی از کارکنان، فرصتی طلایی برای ارتباط موثر با کارکنان برای شما فراهم می‌شود. شما می‌توانید به کارکنان برای درک بهتر سوالات کمک کنید و همچنین برای چگونگی تسهیم اطلاعات و نتایج حاصل از آن برنامه‌ریزی کنید. به این ترتیب وقتی افراد درک بهتری از فرآیند نظرسنجی و محتوای آن داشته باشند، مشارکت بیشتری در آن خواهند داشت و نتایج حاصل از نظرسنجی از دقت بالاتری برخوردار خواهد بود.
نرخ مشارکت برای افزایش اعتبار نظرسنجی بسیار مهم است، بنابراین باید پرسشنامه نظرسنجی را طوری طراحی کنید که کارکنان بتوانند برای تکمیل آن به‌طور کامل وقت بگذارند. معمولا تکمیل یک نظرسنجی مناسب نباید بیش از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول
بکشد.
در طراحی سوالات به این نکات توجه کنید:
• مجموعه‌ای از سوالات متنوع طراحی کنید. سوالات (بله/خیر)، سوالات چندگزینه‌ای (مانند هرگز، گاهی اوقات، اغلب) یا سوالاتی که در آن باید جای خالی یک واژه پر شود.
• از سوالات باز به طور محدود استفاده کنید. از سوالات باز تنها برای زمانی‌که واقعا نیاز به درک عمیق‌تری از یک موضوع هستید، استفاده کنید به این دلیل که تجزیه و تحلیل پاسخ‌های اینگونه سوالات زمانبر است. تجربه نشان می‌دهد افراد ناراضی در سازمان تمایل بیشتری برای پاسخ به اینگونه سوالات دارند.
• از واژگان و عبارات مثبت و منفی در سوالات نظرسنجی استفاده کنید. به جای استفاده از تعدادی سوال کاملا مثبت، بهتر است از مجموعه‌ای از سوالاتی با واژگان و عبارات مثبت و منفی استفاده کنید.
• سوالات کوتاه و دقیق بپرسید.
• از طرح سوالاتی که پاسخ بدیهی دارند، پرهیز کنید.
• چند سوال را در قالب یک سوال مطرح نکنید.
به خاطر داشته باشید استفاده از ابزار نظرسنجی رضایت کارکنان در صورت پیگیری و نظارت مستمر بر وضعیت کارکنان موثر خواهد بود.
* عضو هیات‌رییسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(hrjournalist.blogfa.com)