ابزار تصمیم‌گیری برای تصمیم‌گیری
سید محمد اعظمی نژاد* منبع: Mindtools اتخاذ تصمیمات مناسب یکی از وظایف اصلی مدیران سازمان است. بخش مهمی از انجام این کار، تعیین کارآمدترین و اثربخش ترین ابزار برای رسیدن به تصمیم است. برای رسیدن به نتیجه‌ای موفق از یک تصمیم، پذیرش تیم کاری در مورد آن بسیار اهمیت دارد و نمی‌توان به‌صورت خودرای تصمیم‌گیری کرد. برای رسیدن به تصمیمی بهینه، سبک رهبری شما کاملا تعیین‌کننده است. ابزار مدل Vroom-Yetoon-Jago که به اختصار ابزار V-Y-J نامیده خواهد شد چارچوب مناسبی برای انتخاب بهترین سبک رهبری متناسب با بهینه‌ترین تصمیم به شما ارائه می‌کند.
معرفی ابزار
در هنگام تصمیم‌گیری، سبک رهبری و میزان مشارکتی که از اعضای گروه خود خواهید گرفت، از سه عامل مهم تاثیر خواهند گرفت:
 کیفیت تصمیم: برای شما چه میزان اهمیت دارد که تصمیم «درست» بگیرید؟ هر چقدر برای شما اهمیت داشته باشد که تصمیم درست‌تری اتخاذ کنید، نیاز است افراد بیشتری را در تصمیم‌گیری خود درگیر کنید.
 همراهی کارکنان: چقدر اهمیت دارد که کارکنان شما تصمیم پیش رو را بپذیرند؟ اگر چنین الزامی برای شما وجود داشته باشد باید حداکثر مشارکت در تصمیم‌گیری را در میان کارکنان ایجاد کنید.
 محدودیت زمانی: برای تصمیم‌گیری چقدر زمان دارید؟ اگر زمان قابل قبولی در اختیار داشته باشید، به نظر می‌رسد فرصت مناسبی برای استفاده از نظرات دیگران و تشکیل تیمی برای تصمیم‌گیری خواهید داشت.
سبک رهبری شما در نحوه تصمیم‌گیری تاثیرگذار است. در ابزار V-Y-J سه سبک رهبری و پنج فرآیند مختلف برای رسیدن به بهترین تصمیم پیش رو قرار دارد:

سبک خودرایی: مدیر تصمیم می گیرد و به دیگران اطلاع می‌دهد. برای چنین سبکی دو فرآیند جداگانه وجود دارد.
فرآیندها خودرایی Autocraticو (۱ A): فرد از اطلاعات موجود خود استفاده و تصمیم‌گیری می‌کند.
خودرایی Autocraticو (۲ A): فرد از زیردستان خود اطلاعات خاصی دریافت می‌کند و سپس تصمیم می‌گیرد. در اینجا لزوما از این اطلاعات استفاده خاصی در تصمیم‌گیری نمی‌کنید.
سبک مشورتی: مدیر اطلاعات را از تیم خود و دیگران گردآوری و سپس تصمیم‌گیری می‌کند.
فرآیندها مشورتی Consultativeو(۱ C): مدیر با اعضای گروه خود در مورد آنچه می‌خواهد انجام دهد صحبت می‌کند و نظرات آنها را جویا می‌شود. اینکه نظرات کارکنان را به صورت فردی یا جمعی بپرسد تفاوتی ندارد، این مدیر است که تصمیم نهایی را می‌گیرد.
مشورتیConsultativeو(۲ C): با وجود اینکه مدیر مسوول تصمیم‌گیری است، اما تیمی برای شنیدن نظرات و پیشنهادهای دیگران تشکیل می‌دهد.
سبک مشارکتیCollaborative : مدیر و کارکنان برای رسیدن به یک تصمیم با هم همفکری و مشارکت می‌کنند.
فرآیندها گروه کاری Groupو(۲ C): اعضای گروه کاری پس از توافق تصمیمی مشترک می‌گیرند. مدیر نقشی تسهیل کننده دارد و به اعضای تیم برای رسیدن به تصمیم کمک می‌کند.

برای تعیین اینکه کدام سبک و فرآیند مناسب شما است، می‌توانید با طرح چند پرسش بله/خیر موقعیت خود را مشخص کنید و درخت تصمیم‌گیری شما بر اساس همین پاسخ‌ها تشکیل خواهد شد. می‌توانید این سوالات را از خود بپرسید:
۱. آیا کیفیت فنی تصمیم پیش رو بسیار مهم است؟ به عبارتی دیگر، آیا پیامدهای ناشی از تصمیم نادرست قابل توجه است؟
۲. آیا برای موفقیت در تصمیم نیاز به پذیرش و همراهی کارکنان دارید؟
۳. آیا برای تصمیم‌گیری اطلاعات کافی در اختیار دارید؟
۴. آیا صورت مساله‌ای که در مورد آن باید تصمیم‌گیری شود، به خوبی توسط شما درک و برای آن راه حل پیش‌بینی شده است؟
۵. آیا با خود به این جمع‌بندی منطقی رسیده‌اید که در صورت تصمیم‌گیری فردی، کارکنان تصمیم شما را بپذیرند؟
۶. آیا برای رسیدن به تصمیم و راه‌حلی مناسب اهداف تیم با اهداف سازمان همسو شده‌اند؟
۷. آیا امکان بروز تعارض برای رسیدن به تصمیم بهینه در میان گروه کاری شما وجود دارد؟
با استفاده از درخت تصمیم‌گیری مرتبط با ابزار مدل Vroom-Yetton-Jago احتمال انتخابی صحیح‌تر برای تصمیم‌گیری بیشتر می‌شود: برای استفاده از این ابزار مطابق با درخت تصمیم‌گیری، با دقت به پرسش‌های مطرح شده پاسخ دهید و بر اساس آن فرآیند و سبک رهبری مناسب را انتخاب کنید. برای مثال اگر پاسخ به پرسش اول و دوم، گزینه خیر باشد، شما می‌توانید از فرآیند A۱ مطابق با جدول راهنما استفاده کنید. به یاد داشته باشید این ابزار با وجود مفید بودن کمی پیچیده و زمان بر است، اما برای رسیدن به تصمیم مناسب‌تر، صرف وقت و انرژی کاری ارزش آفرین است.
* عضو هیات‌رییسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(hrjournalist.blogfa.com)