دایره‌المعارف مدیریت
خودکار سازی در صنایع اتومبیل‌سازی
برخی از چشمگیرترین دستاوردها در تغییر ساختار و جایگزینی تکنولوژی، در صنعت اتومبیل رخ داده است. همان‌طور که قبلا ذکر شد، پسافرودیسم به سرعت اتومبیل‌سازی را در سراسر جهان دگرگون ساخته است. در همان حال، بازسازی فوردیستی منجر به اخراج انبوه کارگران یقه آبی از خط تولید گردیده است. شرکت‌های اتومبیل سازی که بزرگ‌ترین فعالیت تولیدی جهان را سازمان می‌دهند، هر سال بیش از ۵۰ میلیون اتومبیل تولید می‌کنند. زمانی پیتر دراکر صنایع تولیدی اتومبیل را «صنعت صنعت‌ها» نام نهاده بود. اتومبیل و شرکت‌های صنعتی مرتبط با آن از هر دوازده شغل تولیدی که در ایالات متحده ایجاد می‌شود، یک شغل را به خود اختصاص می‌دهند و بیش از ۵۰۰۰ عرضه‌کننده وابسته به آنها به مردم سرویس می‌دهند. یکی از طرفداران پرشور این صنعت در دهه ۱۹۳۰ اظهار کرده بود: «به نتایج دنیای صنعتی فکر کنید که با ارائه محصولی به بازار، مصرف آهن چکش‌خوار را دوبرابر، مصرف ورق شیشه را سه برابر و استفاده از لاستیک را چهاربرابر می‌کند... اتومبیل به عنوان مصرف‌کننده مواد خام هیچ همتایی در تاریخ جهان ندارد.»
اهمیت اتومبیل در اقتصاد جهانی و ایجاد اشتغال جای هیچ چون و چرایی ندارد. از آن زمان که هنری فورد نخستین خط تولید متحرک را ابداع کرد، اتومبیل‌سازان هزاران نوآوری را برای افزایش تولید و کاهش کار در فرآیندهای تولیدی تجربه کرده‌اند. فورد خود به قابلیت شرکت خویش برای جایگزینی تکنولوژی با کار بدنی افتخار می‌کرد و همواره در جست‌وجوی یافتن راه‌های جدیدی بود تا وظایف کارگران را به عملیات ساده و راحتی تقلیل دهد. وی در زندگینامه خودنوشت اش با نام «کار و زندگی من» ادعا کرده است با این که تولید اتومبیل مدل تی (Model T) به ۷۸۸۲ کار مجزا نیاز داشت، تنها ۹۴۹ کار نیازمند «بدن‌های پرقدرت مردانی قوی و کامل» بود. همین‌طور فورد در مورد سایر موارد ادعا کرد که ۶۷۰ کار را مردانی بدون پا نیز می‌توانند انجام دهند، ۲۶۳۷ کار توسط مردانی یک پا، ۲ مورد توسط مردانی فاقد دست، ۷۱۵ کار توسط مردانی یک دست و ده کار توسط مردانی کور نیز می تواند انجام شود.
نگرش فوردی از خط تولید به سرعت پیشرفت کرد و اینک ژاپنی‌ها طلیعه‌دار این راه هستند. متخصصان صنعت پیش‌بینی می‌کنند که تا پایان دهه حاضر، کارخانه‌های ژاپنی قادر خواهند بود در کمتر از هشت ساعت، یک اتومبیل کامل را تولید کنند. کاهش زمان تولید به معنای کارگر کمتر مورد نیاز در خط تولید است.
اتومبیل‌سازان آمریکایی به دنبال ژاپنی‌ها شروع به تغییر ساختار عملیات خویش کرده‌اند و امیدوارند که با افزایش بهره‌وری و کاهش نیروی شاغل، سهمشان از بازار بیشتر شود و سود نهایی‌شان افزایش یابد. رییس جنرال موتورز، جان اف. اسمیت، در سال ۱۹۹۳ طرح‌هایی را برای اجرای اصلاحات ساختاری بسیار ضروری در کارخانجات ژنرال موتورز اعلام و ارزیابی نمود که تغییرات در رویه‌های تولید می‌تواند منجر به حذف نودهزار شغل در اتومبیل‌سازی یا یک سوم از نیروی کار آنها در دهه۱۹۹۰ شود. این بیکاری جدید به ۲۵۰۰۰۰ مشاغلی افزوده می‌شود که جنرال موتورز از سال ۱۹۷۸ حذف کرده است.
سایر سازندگان اتومبیل در سطح جهان نیز در حال تغییر ساختار عملیات خود و حذف تعداد زیادی از کارگران می‌باشند. شرکت مرسدس بنز در سپتامبر ۱۹۹۳ اعلام کرد که خواستار افزایش کارآیی به میزان ۱۵ درصد در سال ۱۹۹۴ است و در نتیجه بیش از ۱۴۰۰۰ شغل را حذف خواهد کرد. تحلیل‌گران صنعت پیش‌بینی می‌کنند که سازندگان اتومبیل در آلمان تا سال ۱۹۹۵ می‌توانند از هر هفت شغل، یک شغل را حذف کنند. این روند در کشوری اتفاق می‌افتد که ده درصد از کل نیروی کار، صنعتی یا در صنعت اتومبیل‌سازی است یا به آن سرویس می‌دهد.
سازندگان اتومبیل، تکنولوژی‌های جایگزین نیروی کار را بهترین طریق مطمئن برای کاهش هزینه‌ها و افزایش سود عملکرد خود می‌دانند. به‌رغم این واقعیت که هزینه‌های کار کمتر از ده تا پانزده درصد از هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد، اما به جای افزایش سود، صرفا پورسانت فروش بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند. وانگهی به سهولت می‌توان با جایگزینی تکنولوژی‌های جدید اطلاعاتی از این هزینه‌ها کاست. سازمان بین‌المللی کار وابسته به سازمان ملل متحد برآورد می‌کند که با کاهش هزینه‌های کار به نصف، سود سازندگان اتومبیل در سطح جهان سه برابر می‌شود.
جنرال موتورز امیدوار است با حذف یک چهارم از نیروی کار خود و تغییر ساختار عملیاتش، تا سال ۱۹۹۵، سالانه بیش از ۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی کند.
روبات‌ها بیش از پیش به عنوان جانشینی که از هزینه‌ها می‌کاهد، برای کار انسان در خطوط تولید مورد توجه قرار گرفته‌اند. ژاپنی‌ها که پیشاپیش سایر سازندگان اتومبیل قرار دارند، در بسیاری از خطوط تولید خود از روبات ها استفاده می‌کنند. شرکت مزدا موتورز در سال ۱۹۹۳ اعلام کرد که در کارخانه جدید خود در هوفوژاپن، ۳۰ درصد از خط نهایی تولید را خودکار کرده است. شرکت فوق امیدوار است تا سال ۲۰۰۰، پنجاه درصد از خط نهایی تولید، خودکار شود. نسل جدیدی از روبات های «شیک» که از هوش و انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار هستند، به بازار راه یافته‌اند. از این رو سازندگان اتومبیل بیش از گذشته علاقه‌مند هستند که آنها را جایگزین کارگران خود کنند؛ زیرا از لحاظ هزینه بسیار باصرفه هستند.
منبع: کتاب «پایان کار: زوال نیروی کار جهانی و ظهور عصر پسابازار»
نویسنده: جرمی ریف کین، ترجمه حسن مرتضوی، انتشارات کتاب آمه
ارسال نظر