دکتر محیا کربلایی

تحلیلگر اقتصادی و کسب‏وکار

mk@mahya.pro

یافتن سرمایه‌گذار یکی از اهداف اصلی شرکت‌های بورسی است. اما برای این قبیل شرکت‌ها، مساله فقط به یافتن سرمایه‌گذار ختم نمی‌شود؛ نگهداری این سرمایه‌گذاران می‌تواند به مراتب دشوارتر از یافتن آنها باشد. تا کنون به توضیح این مساله پرداختیم که ارائه اطلاعات شفاف و قابل اعتماد به علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در یک شرکت، اولین قدم در جهت یافتن سرمایه‌گذار و برقراری ارتباط با اوست. با توجه به ابزارهای مختلفی که اینترنت به ارزان‌ترین قیمت و با کمترین زحمت در اختیار مدیران قرار می‌دهد، برقراری ارتباط و انتقال پیام به مخاطبان و سرمایه‌گذاران بالقوه از هر زمان دیگری آسان‌تر شده است.از سوی دیگر، فراوانی این ابزارها رقابت را میان شرکت‌ها افزایش می‌دهد. یک سرمایه‌گذار در کمترین زمان ممکن و بدون اینکه کسی از قصد وی مطلع شود، می‌تواند چند شرکت مختلف را در یک صنعت مورد بررسی قرار دهد و آنها را مقایسه کند. اگر وب‌سایت شما در مقایسه با شرکت رقیبتان کم محتواتر و نامناسب‌تر طراحی شده باشد و سرمایه‌گذار نتواند به اطلاعاتی که مورد نظرش است دسترسی یابد، طبیعتا شانس کمتری در مجاب کردن وی خواهید داشت. حتی ممکن است از لیست اولیه برای شرکت‌های مورد نظر وی حذف شوید.

واضح است که سرمایه‌گذاران تنها براساس وب‌سایت و محتویات آن تصمیم به سرمایه‌گذاری نمی‌گیرند، اما اینکه شما در مقایسه با سایرین که آنها نیز به دنبال جذب سرمایه هستند، قدرت رقابت داشته باشید، در کیفیت وب‌سایت شما اهمیتی غیرقابل انکار دارد. در چند مطلب قبل به بررسی گزینه‌هایی پرداختیم که در وب‌سایت مربوط به سهامداران شرکت‌هایی که در بورس‌های برتر دنیا ثبت شده‌اند، مشاهده می‌شوند. توضیح دادیم که معرفی دقیق اعضای هیات‌مدیره، شرح کامل اهداف شرکت و توضیح استراتژی‌های لازم برای دستیابی به این اهداف از ملزوماتی هستند که باید به بهترین نحو در این بخش از وب‌سایت شرکت معرفی شوند. یکی دیگر از بخش‌هایی که در سایت همه شرکت‌های بورسی موفق به چشم می‌خورد، بخش مربوط به قیمت سهام آنهاست. می‌توان گفت این تنها بخش مشترکی است که وقتی به سایت شرکت‌های بورسی ایرانی سر می‌زنیم، در همه آنها نیز یافت می‌شود. در واقع، کل مساله «سهامداران» در وب‌سایت اکثر شرکت‌های بورسی همین اعلام قیمت سهام است. این در حالی است که در وب‌سایت شرکت‌های برتر، بخش مربوط به قیمت سهام، تنها به نوشتن قیمت ختم نمی‌شود. بلکه در این بخش، عموما نمودارهای مختلفی به چشم می‌خورند که به سادگی روند قیمت سهام را مشخص می‌سازند.یکی از مهم‌ترین نکاتی که مدیران لازم است بدانند، علت سرمایه‌گذاری یک سهامدار است. این مساله در ابتدای امر بسیار بدیهی به نظر می‌رسد، اما در واقعیت ملاحظه می‌کنیم که بسیاری از مدیران آن را از یاد می‌برند. وقتی از سرمایه‌گذاران وفادار صحبت می‌کنیم، منظور سرمایه‌گذارانی هستند که سرمایه خود را مدتی طولانی در شرکت نگاه می‌دارند. این سرمایه‌گذاران معمولا با مشاهده عملکرد مثبت شرکت و دانستن اهداف و استراتژی‌های آنها، می‌توانند اقدام به افزایش سرمایه خود نیز کنند و به این ترتیب مجموعه را در جهت رشد بیشتر همراهی کنند.این سرمایه‌گذاران، هرچند به بالارفتن قیمت سهام شرکت علاقه زیادی دارند، به این دلیل که بالا رفتن و پایین آمدن قیمت سهام در بورس می‌تواند تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم زیادی چه بر دارایی آنها و چه بر آینده شرکت داشته باشد، اما بالارفتن قیمت سهام آنها را تحریک به فروش سهام خود نخواهد کرد. پس اگر این سرمایه‌گذاران قصد فروش سهام خود را ندارند، چه علتی باعث ترغیب آنها به سرمایه‌گذاری می‌شود؟

پاسخ ساده است: دریافت سود سالانه. این مساله‌ای است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته سرمایه‌گذاران را به خرید سهام یک شرکت ترغیب می‌کند. شاید برای بسیاری از خوانندگان ایرانی عجیب به نظر برسد، اما سرمایه‌گذاران در چنین کشورهایی، شاید حتی یک بار در سال هم، سبد سرمایه‌گذاری خود را تغییر ندهند. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در بورس‌های برتر دنیا، تنها هر شش ماه یک بار و به صورت دوره‌ای اقدام به فروش و خرید سهام جدید می‌کنند. برای بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دریافت سود سالانه مساله اصلی است. این سرمایه‌گذاران چه حقیقی و چه حقوقی برای دریافت سود سالانه برنامه‌ریزی می‌کنند. در بسیاری از موارد سود سهام شرکت‌ها به‌طور سالانه محاسبه و به صورت فصلی پرداخت می‌شود. این درحالی است که شرکت‌های بورسی ایرانی، نه تنها به صورت سه ماه یک‌بار به سهامداران سود نمی‌پردازند، بلکه در پایان سال نیز برنامه مشخصی از پرداخت سود ارائه نمی‌کنند. در بسیاری از موارد پرداخت سود سالانه به تاریخ‌های بعدی موکول می‌شود و برخی شرکت‌ها حتی به اقداماتی نظیر پرداخت سود بر اساس الفبای نام خانوادگی سرمایه‌گذاران اقدام می‌کنند. احتمالا برای این قبیل شرکت‌ها، سرمایه‌گذارانی که نام خانوادگی آنها با الف و ب آغاز می‌شود، مهمتر از سرمایه‌گذارانی هستند که نون یا ی اول فامیل آنهاست! در چنین شرایطی، چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار سرمایه رونق یابد، وقتی به اصلی‌ترین بازیگران این بازار که سرمایه‌گذاران و سهامداران هستند، هیچ‌گونه اهمیتی نمی‌دهیم. عدم پرداخت به موقع سود سالانه، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران روی این گزینه حساب باز نکنند و در نتیجه با افزایش مقطعی قیمت سهام، بسیاری از آنها به فروش سهام خود روی می‌آورند. به این ترتیب مدیران نیز نمی‌توانند برای این سرمایه‌گذاری‌ها برنامه‌ای طولانی مدت طراحی کنند، چراکه سرمایه‌گذارانی وفادار ندارند. یکی از اقداماتی که شرکت‌ها می‌توانند برای جلب سرمایه‌گذاران وفادار صورت دهند، مقید ساختن خود به پرداخت سود سالانه در موقع مقرر است. تعیین آن نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از بخش‌هایی که در سایت هر شرکت بورسی برتر دنیا مشاهده می‌کنیم، تقویمی کامل از زمان و چگونگی پرداخت سود سالانه است. همچنین در این بخش از سایت، سودهای قبلی پرداخت شده و تاریخ آنها نیز با جزئیات ذکر شده‌اند. به این ترتیب، سهامداران می‌توانند با خیالی آسوده به دریافت سود خود از سرمایه‌گذاری اطمینان داشته باشند.در بورس‌های پیشرفته دنیا، براساس سازوکار قانونی طراحی‌شده برای شرکت‌ها، آنها ملزم به پرداخت سود در تاریخ مقرر هستند و در صورت تخطی از این امر، با اقدام قانونی مقام ناظر بر بازار بورس مواجه خواهند بود.