پایان بازخندوانه
گروه فرهنگ و هنر: شب گذشته فصل دوم برنامه پربیننده «خندوانه» با اجرای رامبد جوان و مسابقه فینال خنداننده برتر بدون معرفی برنده به پایان رسید تا به این ترتیب پرونده یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در سال‌های اخیر بسته شود. شاید حتی ایده‌پردازان این برنامه هم تصور نمی‌کردند که سرنوشت یک برنامه در شبکه‌ای دیجیتالی با چنین موفقیتی روبه‌رو شود و به بحث روز مردم در جامعه بدل شود. رکوردهایی که این برنامه در ماه‌های اخیر برجا گذاشت یک بار دیگر ثابت کرد که هنوز هم با ایده‌های جذاب و اجرایی ساده می‌توان مخاطبان میلیونی را پای تلویزیون نشاند. البته باید این نکته را در نظر گرفت که ایده خلاقانه خندوانه‌ای‌ها در برگزاری مسابقه خنداننده برتر در موفقیت کاری آنها نقش قابل‌توجهی بازی کرد. حالا دیگر بینندگان این شبکه در انتظار فصل سوم آن به سر می‌برند که احتمالا اواخر امسال یا اوایل سال آینده روی آنتن خواهد رفت. توجه مردم در هفته‌های اخیر به این برنامه تا جایی پیش رفت که باعث شد مجله معتبر گاردین در تازه‌ترین شماره خود با انتشار عکس رامبد جوان و گزارشی درباره این برنامه مخاطبانش را در جریان موفقیت این برنامه قرار بدهد.

ورود به عرصه‌های اجتماعی

«خندوانه» با فلسفه خنداندن مردم در سری اول آغاز شد. در این میان یک میهمان ثابت در هر برنامه روبه‌روی رامبد جوان می‌نشست و گاهی هم یک کمدین که استندآپ کمدی اجرا می‌کرد و همین‌ها بخش‌های ثابت برنامه را تشکیل می‌دادند. در سری اول موضوعات اجتماعی نیز با مشارکت مردم اجرا شد. یکی از این موضوعات جمع آوری زباله از حاشیه رودخانه کرج بود که جوان به همراه همکارانش دست به‌کار جمع آوری زباله‌ها شد. در سری دوم موضوعات اجتماعی به خاطر استقبال مردم گسترش قابل توجهی یافت. کمپین قطره قطره برای صرفه‌جویی در مصرف آب، کمپین همسفره برای کمک به سوء تغذیه کودکان زیر شش سال و چند حرکت دیگر مثل معرفی کتاب و گسترش فرهنگ کتابخوانی از موضوعاتی بود که رامبد جوان و ایده‌پردازان این برنامه برای سری دوم در نظر گرفتند و نتایج قابل توجهی هم حاصل شد. رامبد جوان در سری دوم برنامه‌اش فضای برنامه را علاوه‌بر خنداندن مردم به سمت موضوعاتی برد که کمتر توجه کسی را برمی‌انگیزد. در صورتی که این برنامه به فصل سوم برسد باید منتظر اتفاقات جدی‌تری در فضای اجتماعی این برنامه بود.


ادای دین به بازماندگان هشت سال دفاع مقدس

خندوانه در هر دو سری‌اش به هشت سال دفاع مقدس ادای دین کرد و مردم را مدیون رزمندگانی دانست که جانشان را کف دستشان گذاشتند تا خاک ایران از هجوم اجانب در امان بماند. در یکی از برنامه‌هایی که در سری دوم روی آنتن رفت و اتفاقا نسبت کمتری با هدف اصلی خندوانه داشت، حضور جانبازان اعصاب و روان در این برنامه بود. کسانی که مردانه در مقابل دشمن ایستادند با گذشت ۲۷ سال از پایان جنگ هنوز از آسیب‌هایی که دیده‌اند رنج می‌برند. برنامه ویژه سری دوم با حضور جانبازان و گفت‌وگوی رامبد جوان با این آسیب دیدگان و خنده توام با غمی که در صورت رامبد دیده شد، به برنامه برگزیده این سری تبدیل شد. ادای دینی ماندگار از برنامه‌ای که بعد اجتماعی‌اش از بعد خندانندگی‌اش در سری دوم پیشی گرفت.


مسابقه خنداننده برتر؛ایده‌ای نو بدون پایان

آس برنامه در سری دوم اما با برگزاری مسابقه‌ای به نام «خنداننده برتر» رقم خورد که 16 کمدین را دور هم جمع کرد تا پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون در سال‌های اخیر شکل بگیرد؛ اما با وجود برگزاری فینال مسابقه با حضور امیر مهدی ژوله و مهران غفوریان به‌دلیل اینکه فرصت رای‌گیری برای مردم وجود نداشت نیمه تمام ماند و دو نفر فینالیست به‌عنوان خنداننده‌های برتر سری اول این مسابقه انتخاب شدند. هرچند در این سری ایرادات شکلی به این مسابقه وارد بود، اما همین‌که ایده این مسابقه به مرحله اجرا رسید، نشان می‌دهد در سری‌های بعدی باید منتظر مسابقه‌ای گرم‌تر و جذاب‌تر با تعداد بیشتری کمدین در این مسابقه بود. همین مسابقه بود که گاردین را مجاب کرد مقاله‌ای را به این برنامه پرطرفدار اختصاص دهد.


گزارش نشریه گاردین

در ماه‌های اخیر توجه به برنامه خندوانه به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرد و رسانه‌ها گزارش‌های متفاوتی درباره‌اش نوشتند. اما مهم‌ترین گزارش درباره این برنامه را باید مربوط به گزارش نشریه گاردین دانست. نشریه انگلیسی زبان و پرمخاطب جهان در مطلبی با قلم سعید کمالی دهقان به موفقیت این برنامه پرداخت و نوشت: ایرانی‏ها از هر موضوعی جوک در می‏آورند و آن را با گوشی‏های هوشمندشان بین یکدیگر به اشتراک می‏گذارند و این کار برای برخی به عادتی روزانه تبدیل شده است. در جامعه‏ای که به شدت سیاست‏زده است، طنز عملکردی ورای سرگرمی صرف دارد.


حالا استندآپ کمدی با یک برنامه در تلویزیون دولتی ایران به خانه‏های مردم آمده است. برنامه «خندوانه» (که نام آن تلفیقی است از کلمه خنده و هندوانه) که از شبکه طنز «نسیم» چند شب در هفته پخش می‏شود، تاثیرگذاری زیادی داشته است. این برنامه به میزبانی رامبد جوان، هنرمند مشهور طنز ایران که در بین جوانان از محبوبیت بالایی برخوردار است، برگزار می‏شود. او سایر کمدین‏های ایرانی را در برنامه خود دعوت می‏کند تا استندآپ کمدی اجرا کنند و در این برنامه با هم به رقابت بپردازند.


ابعاد موفقیت این برنامه برای یک شبکه تلویزیون دولتی رویدادی نادر محسوب می‏شود، آن هم در شرایطی که افزایش شبکه‏های ماهواره‏ای خارجی که کنترلی بر محتوای آنها نیست، برای تلویزیون دولتی به لحاظ جذب مخاطب یک چالش محسوب می‏شود. گر چه پیش از این هم برنامه‏هایی به شکل استندآپ کمدی توسط برخی از هنرمندان ایرانی به نمایش درآمد، اما این ژانر تنها توسط «خندوانه» به درستی ارائه شده است. بسیاری از این هنرمندان، هنرمندان سرشناس طنز بوده‏اند؛ اما این برنامه صحنه را در اختیار آنها قرار می‏دهد تا به اجرای استندآپ کمدی بپردازند. در این برنامه رامبد جوان در برابر تماشاچیان منتخبی از زنان و مردان جوان به اجرا می‏پردازد. کمدین‏های این برنامه معمولا آواز می‏خوانند و تماشاچیان دست می‏زنند، صحنه‏ای که یک دهه پیش در تلویزیون دولتی ایران غیرقابل تصور بود. در این برنامه رامبد جوان نقش دومی هم دارد و عروسک «جناب‏خان» را عروسک‏گردانی می‏کند که لهجه اهالی جنوب ایران را دارد. طی این برنامه این شخصیت عروسکی آوازهای فولکلور نواحی مختلف ایران را می‏خواند، تلاشی که بتواند مخاطبان خود را در سرتاسر ایران جذب کند. جوان در این برنامه کتاب‏ها، نمایش‏ها و گالری‏های جدید را معرفی می‏کند.


صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران و منتقد سیاسی در این باره گفته است که «خندوانه» به این دلیل موفق بوده است که در قالب یک برنامه دولتی معمول مشاهده نمی‏شود و دیدگاه‌های دولت در موضوعات اجتماعی را طوطی‏وار تکرار نمی‏کند. او گفته است: «این برنامه صدای خود را دارد. و یک برنامه خاص است.»