بخت‌آزمایی ایران در اسکار

گروه فرهنگ و هنر- چه فیلمی بیستمین نماینده ایران در جایزه بزرگ سینمایی اسکار می‌شود؟ این روزها بازار گمانه‌زنی‌ها در این باره گرم است و هرکسی برحسب دلایلی گزینه‌ای را نام می‌برد. گمانه‌زنی‌ها محدود به منتقدان، ‌رسانه‌ها و فعالان سینمایی ایران نیست و بسیاری از چهره‌ها و رسانه‌های معتبر سینمایی جهان نیز دراین باره گمانه‌زنی کرده‌اند.

در هر صورت، نهم مهرماه یعنی چیزی کمتر از ۲۵ روز زمان باقی است تا ایران به‌صورت رسمی نماینده خود را برای محک زدن شانس در این جایزه بزرگ و معتبر معرفی کند؛‌ خیلی‌ها می‌گویند فیلم حضرت محمد (ص)، برخی می‌گویند ماهی و گربه، بعضی‌ها هم نام فیلم‌های «ملبورن»، «شیار ۱۴۳» و... را می‌آورند.

امسال ایران بیستمین حضورش را در جشن جایزه اسکار تجربه می‌کند و در همین سال نیز پرخرج‌ترین و گرانترین فیلم تاریخ سینمای ایران روی پرده رفته است؛‌ حضرت محمد (ص) به کارگردانی مجید مجیدی. به هر حال مجیدی تنها کارگردان ایرانی است که بخت آن را داشته تا چهار بار ایران را در جایزه بزرگ اسکار نمایندگی کند و البته در این چهار بار یک بار به خاطر فیلم «بچه‌های آسمان» موفق شد به جمع پنج نامزد نهایی هم برسد اما سرانجام نتوانست اسکار بهترین فیلم خارجی سال را به دست بیاورد. روال اعطای این جایزه چنین است که پس از پایان مهلت معرفی فیلم‌هایخارجی زبان به آکادمی، ابتدا ۹فیلم به فهرست کوتاه راه پیدا می‌کنند و در نهایت پنج فیلم به‌عنوان نامزدهای نهایی این بخش معرفی می‌شوند که اسامی آنها ۱۴ ژانویه (۲۴ دی) همراه نامزدهای دیگر بخش‌های جوایز اسکار اعلام خواهد شد. از ایران تنها دو بار فیلمی توانسته است به جمع پنج نامزد نهایی راه یابد؛‌ بچه‌های آسمان ساخته مجیدی و «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی که البته توانست جایزه اصلی این بخش را نیز از آن خود کند تا ایران برای اولین بار به اسکار دست یابد.

به هر حال در فاصله چند هفته به پایان مهلت معرفی فیلم‌ها به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی برای حضور در بخش اسکار فیلم خارجی‌زبان، به نظر می‌رسد فیلم «محمد رسول‌‌الله (ص)» گزینه اصلی ایران برای حضور در جوایز اسکار ۲۰۱۶ باشد.

البته هنوز کمیته انتخاب فیلم‌های ایرانی برای انتخاب نماینده ایران در جوایز اسکار امسال تشکیل نشده و این در حالی است که مهلت معرفی فیلم‌ها به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی برای حضور در بخش اسکار فیلم خارجی زبان اول اکتبر (۹ مهر) به پایان می‌رسد.

فیلم‌هایی می‌توانند در این بخش رقابت کنند که در فاصله ۱ اکتبر ۲۰۱۴ تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۵ در کشور معرفی کننده اکران عمومی شده باشند. (یعنی فیلم‌هایی که از ۹ مهر ۱۳۹۳ تا ۸ مهر ۱۳۹۴ در ایران اکران عمومی شده باشند، برای انتخاب واجد شرایط هستند.)

از ایران کدام فیلم؟

چندی پیش حسین نوش آبادی سخنگوی وزارت ارشاد اسلامی در پاسخ به سوالی درباره شرایط معرفی فیلم‌های سینمایی به اسکار و وضعیت فیلم‌های ایرانی آماده برای شرکت در جایزه اسکار گفت: اگر فیلمی برای شرکت در اسکار فرستاده می‌شود به معنای این نیست که تحت حمایت کامل ما قرار دارد و به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در این رویداد فرهنگی شرکت می‌کند.

نوش آبادی افزود: هر کسی فیلمی را تولید می‌کند به‌ویژه در بخش خصوصی این اختیار را دارد که در جشنواره‌های خارجی مختلف شرکت کند و ما دخالتی در حضور داشتن و نداشتن این فیلم‌ها در جشنواره‌های بین‌المللی نداریم؛ اما فیلم‌هایی که با حمایت و کمک خود ما ساخته می‌شود و از نظر ملی و معنوی زیر نظر ما قرار دارد، مسوولیتش با ماست و اگر بخواهیم آنها را برای اسکار معرفی می‌کنیم.

در واقع این گفته نوش آبادی بسیاری را به این سمت و سو هدایت کرد که نماینده ایران در اسکار فیلم محمد (ص) خواهد بود. برهمین اساس بسیاری از منتقدان و رسانه‎‌های ایران عمدتا نام فیلم محمد (ص) را به عنوان نامزد نهایی ایران در اسکار حدس می‌زنند گرچه همزمان با این فیلم، ‌آثاری همچون «ملبورن»، «قصه‌ها»، «ماهی و گربه»، «شیار ۱۴۳»، «رخ دیوانه»، «در دنیای تو ساعت چند است» و... نیز در میان گمانه‌زنی‌ها نام برده می‌شوند.

گمانه‌زنی خارجی ها در میان پیش‌بینی‌های نهادهای رسانه‌ای

-سینمایی جهان، ایندی وایر نوشته است: جدیدترین ساخته مجید مجیدی در مورد سال‌های اولیه زندگی پیامبر اسلام، پرهزینه‌ترین فیلمی است که تاکنون در ایران ساخته شده و از لوکیشن‌ها و لباس‌های فاخر و همچنین چیره‌دستی ویتوریو استورارو فیلم‌برداری که سه‌بار جایزه اسکار گرفته، بهره برده است: «مجیدی با آکادمی اسکار بیگانه نیست و قبلا نیز اولین نامزدی اسکار را با فیلم «بچه‌های آسمان» برای ایران به ارمغان آورده است. با احتساب این موارد، «محمد رسول‌الله (ص)» انتخابی مناسب به نظر می‌آید.» فیلم مجیدی در هفته گذشته افتتاح‌کننده جشنواره مونترال بوده است.

ایندی وایر همچنین فیلم‌های دیگری را هم پس از «محمد رسول الله (ص)» شایسته معرفی به آکادمی اسکار از سوی ایران دانسته که فیلم «ناهید» ساخته آیدا پناهنده که در بخش نوعی نگاه جشنواره کن مورد تقدیر قرار گرفت هم در میان آنهاست؛ البته به‌دلیل اکران نشدن این فیلم در ایران تا به این زمان، ناهید شرایط معرفی به اسکار را نخواهد داشت. «در دنیای تو ساعت چند است؟» ساخته صفی یزدانیان با بازی لیلا حاتمی، «بدون مرز»، «شیار ۱۴۳»، «قصه‌ها» و «اعترافات ذهن خطرناک من» دیگر فیلم‌هایی هستند که احتمال انتخاب آنها به عنوان نماینده ایران برای شرکت در اسکار توسط این پایگاه خبری مطرح شده‌است.

همچنین رسانه معتبر ورایتی نیز در جدیدترین مطلبی که درباره فیلم «محمد رسول الله(ص)» نوشته ضمن تاکید بر اینکه احتمالا نامزد نهایی ایران برای حضور در اسکار فیلم محمد ص است، آورده: مجید مجیدی نخستین ایرانی که نامزد اسکار فیلم خارجی زبان شد (در سال ۱۹۹۷ برای «بچه‌های آسمان») به عنوان سازنده گران‌ترین فیلم تاریخ کشورش نیز شناخته شده است. این فیلم که از سبکی کلاسیک بهره می‌گیرد، داستانی حماسی تاریخی و بلند را با عنوان «محمد رسول‌الله» تصویر کرده و با بودجه حدود ۴۰ میلیون دلاری از نام‌های بزرگی در پشت صحنه بهره گرفته است.

منتقد ورایتی با توضیحی درباره شرایط بعثت حضرت محمد (ص) و رابطه خاندان ایشان با مشرکان، توضیحی درباره تاریخ صدر اسلام برای خواننده غیرآشنا با اسلام بیان می‌کند و در ادامه می‌افزاید: مجیدی با نشان ندادن چهره حضرت محمد(ص) و فیلمبرداری او از پشت به سنت اسلامی احترام می‌گذارد. در کنفرانس خبری، او توضیح داد که با همراهی استورارو دوربینی را به‌طور اختصاصی تنظیم کردند تا از دیدگاه پیامبر فیلمبرداری کند اما از آنجا که بخش مرکزی فیلم به دوران زندگی حضرت محمد(ص) قبل از بدل شدن به پیغمبر اسلام می‌پردازد، می‌توانیم صدای بازیگرانی که نقش او را در سنین ۶، ۸ و ۱۲ سالگی ایفا می‌کنند بشنویم. اما در صحنه‌های پایانی فیلم که ۵۰ سال بعد اتفاق می‌افتند، کلمات او را عمویش ابوطالب بیان می‌کند.

همچنین هفته پیش و همزمان با نمایش فیلم «محمد رسول الله» در جشنواره فیلم مونترال، منتقد نشریه گاردین نیز با دادن ۴ ستاره از ۵ ستاره به فیلم مجید مجیدی در این باره نوشت: این اولین باری نیست که پیامبر اسلام روی پرده بزرگ رفته اما فیلم سال ۱۹۷۷ ساخته مصطفی عقاد، تاریخ قرآنی را تنها از دیدگاه محمد(ص) بیان می‌کرد. اما فیلم «محمد رسول الله» مجید مجیدی این‌طور نیست. فیلم پرخرج ۴۰ میلیون دلاری او احتمالا گزینه نهایی ایران برای حضور در اسکار باشد.