تکاپوی شهرها برای انتخاب پایتخت کتاب

گروه فرهنگ و هنر: موضوع گره خوردن دو مفهوم «شهر» و «کتاب» به‌طور مشخص از یک پنج‌شنبه پاییزی در تهران در رسانه‌های رسمی و رسانه‌های اجتماعی مطرح و بزرگنمایی شد. پیشنهاد احمد مسجدجامعی برای نامگذاری یکی از پنج‌شنبه‌های آبان‌ماه با عنوان روز «کتابگردی» و دعوت او به‌عنوان عضو شورای شهر تهران و وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی از نویسندگان، شاعران و مؤلفان کتاب برای حضور در کتابفروشی‌ها با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد.

می‌توان گفت که از این اتفاق به بعد دوران تازه‌ای در رابطه دو مفهوم کتاب و شهر در افکار عمومی شکل گرفت و این موضوع سرانجام حدود یک ماه پس از پنج‌شنبه کتابگردی در تهران، با مطرح شدن موضوع «پایتخت کتاب ایران» جان دوباره‌ای گرفت. موضوع تعیین و نامگذاری یکی از شهرهای کشور به نام پایتخت کتاب، گویا پیش از آنکه بحث داغ رسانه‌های رسمی و اجتماعی شود، محملی برای رقابت چند شهر مدعی این عنوان شده است.

در همین باره عضو کمیته برنامه‌ریزی طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران از امکان رقابت جداگانه برای همه شهرها در این طرح خبر داد و گفت: اعضای کمیته برنامه‌ریزی تصمیم گرفتند امکان ارسال جداگانه طرح‌ها را برای هر شهر فراهم کنند. ابوالقاسم مقیمی‌عراقی به «ایلنا» گفته است: این مساله کمک می‌کند هر شهر بتواند به‌صورت مستقیم طرح‌های خود را به دبیرخانه مرکزی در تهران ارسال کند.

از این نظر قابل پیش‌بینی است که در روزهای آینده برگزاری نمایشگاه‎های استانی کتاب بیش از گذشته محتمل است و بعید نیست که برگزاری‌ نمایشگاه‌های کتاب در شیراز و ایلام که ظرف دو، سه هفته گذشته انجام شده است در همین راستا بوده باشد. با این وجود مدیرکل امور فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفته است: اغلب دیده شده شهرهای کوچک طرح‌های خلاقانه‌ای دارند و در تدوین و ارسال این طرح‌ها سریع‌تر عمل می‌کنند.

انتخاب پایتخت کتاب از ۱۷ سال پیش مطرح بود

وی همچنین با اشاره به پیشینه بین‌المللی و ملی این طرح گفت: پیشینه بین‌المللی طرح پایتخت کتاب در کشورمان به سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۱ برمی‌گردد که اگرچه در این دو سال توانستیم تا مرحله‌ای پیش برویم، اما درنهایت نتوانستیم تهران را به‌عنوان یکی از پایتخت‌های کتاب جهان به ثبت برسانیم.

پیشینه داخلی آن هم طرحی است که نهاد کتابخانه‌ها و شورای فرهنگ عمومی در نهضت مطالعه مفید و با عنوان شهر کتاب به راه انداختند و هدف آن هم توسعه کتاب و کتابخوانی در شهرهای کوچک و رشد و توسعه در صنعت نشر بوده است.

ملاک انتخاب پایتخت، طرح‌های خلاقانه است

ابوالقاسم مقیمی عراقی به جریان انداختن دوباره این حرکت را با اجرای طرح پایتخت کتاب ایران ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اتفاق خوبی دانست و درباره مزایای این طرح گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران این است که شهرهای کوچکی هم که توان مالی اجرایی و زیرساختی لازم را ندارند، می‌توانند در رقابت با شهرهای بزرگ شرکت کنند؛ چراکه ملاک اصلی ما طرح‌های خلاقانه و ابتکاری برای ترویج کتاب و کتابخوانی است و نه لزوما گستردگی طرح‌ها.

وی متناسب بودن طرح‌ها با نیازهای محلی و ارزش‌های ملی هر منطقه را از دیگر ویژگی‌های این طرح برشمرد و افزود: با اجرای این طرح بسیاری از مناطقی که از فرهنگ‌های بومی برخوردارند، می‌توانند طرح‌های متفاوتی عرضه کنند که براساس مدل زندگی آنها شکل گرفته باشد که این موضوع به تقویت خرده فرهنگ‌ها نیز کمک می‌کند.

مقیمی عراقی افزود: برای همه قشرهای مختلف از کودک و نوجوان تا بزرگسالان، طلاب، دانشجویان و... در این طرح جایگاهی درنظر گرفته شده است و همه می‌توانند با طرح‌های خلاقانه خود در تمام سطوح آن شرکت کنند.

به گفته وی، درحال حاضر طرح‌های خوبی نیز در شهرهای مختلف درحال اجرا است و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌عنوان مرجع اصلی ترویج کتاب و کتابخوانی فعالیت‌های گسترده‌ای را در این زمینه آغاز کرده است.