مرور خاطره‌های تولید یک سریال به یادماندنی که هنوز هم تماشایی است
امیر کبیر در قاب دوربین‌های پرتابل
فرهنگ و هنر- نوستالژی تکه‌ای از وجود آدمی‌است. انگار آدم‌ها بی‌حضور خاطره‌هایشان در زندگی چیزی کم دارند. در واقع این خاطره‌ها هستند که گاهی به همه چیز رنگ و بویی دوباره می‌بخشند. سریال به یادماندنی «امیر کبیر» هم از آن دسته سریال‌هایی است که بعد از گذشت سال‌ها از پخش آن هنوز در خاطر خیلی‌ها مانده است. سریالی که ناصرالدین شاهش ایرج راد بود و امیرکبیرش سعید نیکپور. این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی و بازی سعید نیکپور از آثار ماندگار دهه ۶۰ تلویزیون است. فیلمنامه این سریال تاریخی را پرویز زاهدی نوشته و بازیگران دیگری همچون محمد مطیع، فخری خوروش، ژاله علو و ... به ایفای نقش پرداختند. این مجموعه تلویزیونی سال ۱۳۶۳ ضبط و پخش آن از اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۴ از شبکه یک شروع شد. حالا بعد از گذشت ۲۵سال از پخش سریال «امیرکبیر» یک گفت‌وگوی خودمانی با سعید نیکپور، ایرج راد و یک منتقد خالی از لطف نخواهد بود.
سعید نیکپور: بهروز افخمی نقش موثری داشت
سعید نیکپور، کارگردان و بازیگر مجموعه تلویزیونی «امیرکبیر» درباره ساخت این مجموعه در دهه ۶۰ به مهر گفت: برای یادآوری خاطرات این مجموعه باید به ۲۶ سال قبل یعنی یک ربع قرن پیش برگردم. می‌توانم بگویم جزو اولین کسانی بودم که بعد از انقلاب با تلویزیون همکاری کردم. «امیرکبیر» یکی از بخش‌های مجموعه «قرن سرنوشت» بود که قرار بود به شخصیت‌های معروف قرون گذشته بپردازم. اولین بخش از این پروژه با عنوان «شاه شکار» سال ۶۱ با پرداخت به زندگی میرزا رضا کرمانی تهیه شد و دومین بخش به امیرکبیر اختصاص داشت. وی در ادامه افزود: علاقه‌مند بودم از قرون گذشته شروع کنم تا به تاریخ معاصر بپردازم. برای ساخت این پروژه هم گروهی از بچه‌های حرفه‌ای همچون منوچهر شمسایی، عبدالله اسکندری، فرانک دولت‌شاهی و ... همراهی کردند و بازیگران حرفه‌ای و قدیمی هم در این پروژه حضور داشتند.
«امیرکبیر» یکی از سریال‌های کاملا حرفه‌ای بود که با وجود آنکه بارها از تلویزیون پخش شد، اما همچنان مخاطبان زیادی دارد. این کارگردان با اشاره به پخش مجموعه «امیرکبیر» از یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای گفت: یکی از دوستان اطلاع داد مجموعه «امیرکبیر» از یکی از شبکه‌های تلویزیون آلمان پخش می‌شود، وقتی خودم مجموعه را دیدم که با کیفیت خوبی پخش می‌شد خوشحال شدم و این نشان می‌دهد هنوز این سریال بعد از گذشت ۲۶ سال قابلیت پخش شدن را دارد. نیکپور در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در آن سال‌ها بهروز افخمی مدیریت گروه فیلم و سریال شبکه یک را بر عهده داشت، برای تولید این پروژه همکاری لازم را کرد؟ توضیح داد: چقدر خوب شد نامی از افخمی بردید. افخمی نقش موثری در تصویب و تولید مجموعه «امیرکبیر» داشت.
او با اینکه جوان بود، اما کمک زیادی به این پروژه کرد. گرچه سالیان زیادی از پخش مجموعه «امیرکبیر» گذشته است، ولی جا دارد از او تشکر کنم، چرا که بانی ساخت مجموعه «امیرکبیر» بود. در مجموع کارگردانی این اثر برایم جذابیت زیادی داشت. ما برای ضبط این مجموعه با سه دوربین ضبط می‌کردیم و چون آن روزها دوربین‌های دیجیتال نبود باید با دوربین‌های سنگین کار می‌کردیم. این مجموعه به شکل تلی پلی کار شد.
ایرج راد: قرار بود با تقوایی کار کنم
ایرج راد، بازیگر نقش ناصرالدین شاه در مجموعه تلویزیونی «امیرکبیر» درباره بازی در این پروژه گفت: من قبل از اینکه با این پروژه قرارداد ببندم قرار بود در کار دیگری بازی کنم، حتی تست گریم هم انجام داده بود. تا اینکه آقای نیکپور پیشنهاد بازی در سریال «امیرکبیر» را داد و من به او گفتم با آقای تقوایی قرارداد بستم تا در میرزا کوچک خان نقش اسماعیل را بازی کنم. بعد از صحبتی که با آقای نیکپور داشتم او گفت نقش اسماعیل برای مردم زیاد شناخته شده نیست، حتی چهره‌ام به لحاظ گریم به مجموعه «امیرکبیر» نزدیک‌تر است. تا اینکه من پیشنهاد دادم جلسه‌ای با آقای تقوایی داشته باشیم تا بتوانیم این مشکل را حل کنیم.وی در ادامه افزود: در این جلسه آقای تقوایی محبت کرد و پذیرفت تا من در مجموعه «امیرکبیر» بازی کنم. بعد از تست گریم و تست لباس متوجه شدم چقدر به نقشم در مجموعه «امیرکبیر» نزدیک شدم. در مجموع تمام لحظات ساخت مجموعه «امیرکبیر» برایم خاطره‌انگیز بود و جذابیت‌های زیادی داشت. در این پروژه سعی کردم فراز و نشیب‌های نقش ناصرالدین شاه را لمس کنم. کاملا با نقش
دست‌وپنجه نرم می‌کردم. البته برای ایفای نقش در «امیرکبیر» دچار ترس شده بودم، چرا که قبلا استادم مشایخی در کار حاتمی این نقش را بازی کرده بود.
این بازیگر درباره اینکه بازی در کدام سکانس برایم جذابیت بیشتری داشت، گفت: همه لحظات جذابیت خودش را داشت، اما صحنه‌هایی بود که من را تکان می‌داد. مثلا وقتی این جمله را به امیرکبیر گفتم که «ذره‌ای از احساس من به شما کم نشده است» به گونه‌ای عذرخواهی کردن او از امیرکبیر بود یا وقتی می‌گفت « خدا من را بکشد اگر کسی به شما توهین کند و پدرسوخته هستم اگر او را جلوی توپ نگذارم.» در مجموع لحظات عجیب و غریبی بود. وی در ادامه افزود: در آن زمان دوربین‌ها بزرگ و سنگین بود و با امکانات محدودی که در اختیار داشتیم کار را انجام می‌دادیم، اما همه بچه‌ها با دل و جان کار می‌کردند. در آن زمان برای ضبط لوکیشن‌های خارجی که اطراف آن بازار و محله‌های شلوغ بود، دچار مشکل بودیم. به یاد دارم شب‌ها صداها را ضبط می‌کردیم و روزها باید به گونه‌ای بازی می‌کردیم تا صداها با بازی‌ها همخوانی داشته باشد.
جبار آذین: می‌توانست از مجموعه‌سازان خوب باشد
جبار آذین، منتقد و استاد دانشگاه درباره مجموعه تلویزیونی «امیرکبیر» گفت: ماندگاری آثار هنری سینمایی و تلویزیونی به عوامل فکری، فنی، هنری و اجتماعی خاصی بستگی دارد که از آن جمله‌اند مضامین خوب، فیلمنامه حرفه‌ای، کارگردانی شایسته، بازی‌های تاثیرگذار، عوامل فنی کارآمد، جایگاه اجتماعی مضامین، شرایط تولید و پخش، هزینه مکفی، آزادی یا مقید بودن نویسنده و کارگردان و موارد دیگر. یک کار هنری فقط محصول تلاش عوامل سازنده نیست و مدیریت سیاسی و فرهنگی، ممیزی زمانه تولید، شرایط اجتماعی و فرهنگی مردم در آن دخالت دارد.
وی در ادامه افزود: یکی از مجموعه‌های تاریخی که به لحاظ موارد یاد شده تولید و پخش شد، مجموعه «امیرکبیر» به کارگردانی و بازیگری سعید نیکپور بود . درباره دوران قاجار فیلم و مجموعه‌های فراوان ساخته شده و هر کدام هم گوشه‌ای از تاریخ نمایش ایران را به خود اختصاص داده‌اند. بضاعت هنری هر فیلم و مجموعه عوامل تحت هدایت او، بودجه‌ای که در اختیار داشته است، ممیزی شرایط فرهنگی و اجتماعی و نگاه و زاویه دید کارگردان در این میان نقش‌های مهمی را ایفا کرده‌اند. آذین یادآور شد: این توفیق از ساخت و پرداخت خوب سریال و ماندگاری اثر در اذهان مخاطبان دیروز حکایت دارد، کاری که می‌توانست در صورت حمایت سازنده نیکپور را در ردیف مجموعه‌سازان خوب سیما قرار دهد، اما چنین نشد.
ارسال نظر