پاسبان قصه‌های ایرانی
امروز سالمرگ ابوالقاسم انجوی شیرازی است
انجوی شیرازی در سال ۱۳۱۸ با صادق هدایت آشنا شد. این آشنایی سرآغاز پژوهش در فرهنگ مردم (فولکلوریک) بود. او بعد از سقوط رضاشاه به فعالیت‌های سیاسی و مطبوعاتی روی آورد. سردبیری مجله آتشبار و روزنامه‌های نبرد امروز و افق از جمله فعالیت‌های مطبوعاتی انجوی شیرازی بود. او که مدتی به جرم سخنرانی‌های ضددولتی تحت تعقیب قرار گرفته بود، پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دستگیر و به جزیره خارک تبعید شد. انجوی شیرازی تا سال ۱۳۳۴ در آن جزیره باقی ماند و خاطرات خود را از آن دوران در کتاب «تبعیدگاه خارک» نوشت.
او پس از بازگشت از خارک به جمع‌آوری سروده‌های شاعران قدیم و جدید پرداخت. از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۸ به مدت ۱۸ سال به اجرای برنامه‌های رادیویی با موضوع فرهنگ مردم پرداخت. همچنین در سال ۱۳۵۱ مرکز فرهنگ مردم را در سازمان رادیو و تلویزیون تاسیس کرد و گنجینه و موزه‌ای از فرهنگ مردم با اشیای اهدایی مردم شهرها و روستاهای کشور تشکیل داد. همچنین آرشیو نوار و صدای مرکز فرهنگ مردم و کتابخانه تخصصی فرهنگ مردم را در این مرکز برپا کرد. انجوی از سال ۱۳۵۸ هم در خانه خود به تحقیق و پژوهش درباره فرهنگ مردم و ادبیات پرداخت.
اولریش مارزلف، اسلام‌شناس و ایران‌شناس نامدار آلمانی هم که پژوهش‌های بسیاری درباره قصه‌ها و فرهنگ عامیانه مسلمانان، به‌ویژه ایران، انجام داده و کتاب «ریخت‌شناسی قصه‌های پریان» او بسیار معروف است، درباره مجاهدت عالمانه مرحوم استاد انجوی در تدوین و حفظ قصه‌های عامیانه ایرانی‌زبان به تحسین گشوده و درباره توان مدیریتی وی در سامان دادن به این کار مهم یادآور شده است که «انجوی سازماندهی فوق‌العاده توانا و فردی متعهد بود. با مجموعه‌ای از قابلیت‌های نادر که در وجود خود داشت، هم می‌توانست مردم ساده روستایی خارج شهری را که قسمت اعظم شنوندگانش از آنها تشکیل می‌شد، بر سر شوق آورد و به برنامه خود جلب کند و هم قادر بود که مقدار هنگفت مواد مکتوبی را که دریافت می‌کرد، به‌صورت منظم مورد نقد و بررسی قرار دهد. او که خود مستقیما در رشته مردم‌شناسی درس نخوانده بود، هم در آن واحد، متونی را با درجه بالایی از اصالت گرد آورد و هم شک و نگرانی بدوی روشنفکرانی را که می‌پنداشتند پرداختن جدّی به میراث فرهنگی عوام‌کاری است منسوخ و عقب‌مانده، از بین برد.»
