هنرمند مردمی

اکنون هم خبر ندارد که قرار است از او تقدیر شود.» بعد از اینکه حرف‌های برومند تمام شد، ایرج طهماسب روی صحنه رفت و در میان تشویق مردم خیلی کوتاه گفت: «خجالت می‌کشم که روی صحنه می‌ایستم و شما تشویقم می‌کنید و از این بابت بسیار ممنونم.» همیشه همین اندازه کوتاه حرف می‌زند. تمایلی به گفت‌وگو با رسانه‌ها ندارد. آرام و آهسته از یک جایی کارش را شروع کرده و اکنون به چهره‌ای محبوب بدل شده است. زوج ایرج طهماسب و حمید جبلی بی‌تردید یکی از مهم‌ترین خاطره‌سازان ایران در سال‌های پس از انقلاب هستند. امروز تولد ایرج طهماسب است و در کارنامه‌اش فعالیت‌های متنوعی به چشم می‌خورد؛ از عروسک‌گردانی گرفته تا انتشار کتاب قصه. با این حال خیلی‌ها او را فقط با مجموعه کلاه‌قرمزی می‌شناسند. او در جایی درباره اینکه همه با این مجموعه او را به‌خاطر می‌آورند، گفته است: «هر کاری می‌کنیم از دست کلاه‌قرمزی خلاص نمی‌شویم. من اعتقاد قلبی دارم که همه افراد دنیا هنرمندیم و هر کسی می‌تواند یک بار یک شعر خوب بگوید، یک بار یک موسیقی خوب بنوازد و هرکس استطاعت دارد یک بار هنرمند باشد و در برخی تعدد این کارهای خوب بیشتر می‌شود و تبدیل به هنرمند می‌شود! همه می‌توانند برای یک نقشی بازیگر باشند و کافی است شما به عنوان کارگردان به شخص اعتمادبه‌نفس دهید تا آن را بروز دهد. من شیوه کاری که انجام می‌دادم این گونه است که اگر شخصی می‌آمد این نکته را جست‌وجو می‌کردم که کجای وجودش خوشمزه است. بنابراین اگر کار هنری می‌کنید توصیه می‌کنم که به همه به چشم مثبت نگاه کنیم.»

ایرج طهماسب برای رسیدن به این نقطه سال‌ها تلاش کرده است. در حوزه‌های مختلف مطالعه داشته و پیش‌تر گفته است: «مگر می‌شود آدم بی‌سواد باشد و بعد برای ملتی بخواهد کار کند. شما باید دائم مطالعه کنید. باید در مورد جامعه‌شناسی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ بلد باشید چراکه در فیلمسازی برای همه حرف می‌زنید و وقتی برای همه حرفی می‌زنید باید حرف زدن را بلد باشید. حرف زدن در تلویزیون کار سختی است و باید باسواد باشیم چراکه همه اقشار پای تلویزیون نشسته‌اند. آن زمان که من کار هنری را شروع کردم انقلاب شده بود و گاهی به ما می‌گفتند اینجا و گاهی آنجا باشید، ما هم تنها به این فکر می‌کردیم که سینما و هنر حفظ شود و با شرایط الان فرق داشت و ما فقط کار می‌کردیم که چیزهای خوبی که داریم از بین نرود.»

مرضیه برومند کارگردان درباره نقش او در این سال‌ها گفته بود: «نقش او در مجموعه کار‌های کودک و کار‌های «سالم» خانواده آن‌قدر پررنگ است که باید پیش از اینها در مراسمی ویژه از ایرج طهماسب تجلیل می‌شد. طهماسب شبیه زنده‌یاد نصرت کریمی است که از هر انگشتش یک هنر می‌ریزد. خوب می‌نویسد، کارگردانی می‌کند، صداپیشگی‌اش درجه‌یک است، بازیگر خیلی خوبی است و البته عروسک‌گردان منحصر‌به‌فردی است. همه این‌ها باعث شده که ایرج احاطه خوبی در کارهایش داشته باشد و از آن دست کارگردان‌هایی نباشد که یک عده را دورش جمع می‌کند تا بلکه بتوانند کاری کنند. در تعریف کردن قصه مهارت دارد. حرف‌هایش نه شعاری است و نه نصیحت. ظریف و نکته‌سنج است. از دریچه‌ای باریک به مسائل نگاه می‌کند و از همان دریچه باریک یک جهان را به مخاطب نشان می‌دهد. نصیحت نمی‌کند، اما به‌شدت اخلاق‌گراست. اصول دارد و حفظ اصول برایش خیلی هم مهم است. طنز ظریفی دارد. ایرج طهماسب یک هنرمند مردمی است. لحنش به لحن مردم نزدیک است و به همین خاطر این‌قدر دلنشین است و خوب تاثیر هم می‌گذارد. از ابتدا و از همان دوران نوجوانی که وارد این فضا شد در همه تحولات و تغییراتی که در این سال‌ها اتفاق افتاد، قدم‌به‌قدم همراه مردم بود. باید قدردان نسلی باشیم که در شرایط سخت دلسوزانه برای جامعه، خانواده و به‌خصوص بچه‌ها کار کردند و بدون چشمداشت مالی، زیر سایه تنگ‌نظری مسوولان با امکانات محدود چنین کار‌های موفقی ساختند.»

زنده‌یاد کامبوزیا پرتوی نویسنده و کارگردان درباره ایرج طهماسب گفته بود: من همیشه آرزویم بود که بچه‌ها را جدی بگیریم. آقای شاملو اوایل انقلاب دو نوار در مورد بچه‌ها بیرون داد که یکی خیلی سبک بود اما پشت اثر دیگر قصه‌ای بود که سخت بود و گفتیم چرا این‌گونه است که گفت «همیشه ما خم شدیم برای بچه‌ها حالا بگذاریم کمی بچه‌ها سرشان را بالا بیاورند که بفهمند ما چه می‌گوییم.» در کلاه قرمزی هم همین است. برای سه کار با طهماسب همکاری کردم و آخرین کار هم «گربه آوازه‌خوان» بود که یک عروسک دست ایشان بود و همه دور ایشان جمع می‌شدند و عروسک را باور می‌کردند و مهارتی که طهماسب در این زمینه دارد بسیار جالب بود و الان هم کلاه‌قرمزی خیلی خوب است.