تازه‌ترین گزارش مرکز ملی آمار درباره سرانه مطالعه کتاب در استان‌ها منتشر شد
پراکنش نامتوازن کتابخوانی در ایران
اما در این میان گروهی نیز اعتبار علمی آمار اعلام‌شده را به چالش کشیده‌اند. مهم‌ترین مباحثی که در این باره مطرح شده درباره نمونه آماری و شیوه پرسشگری از افراد این نمونه است. اما این همه ماجرا نیست. افزون بر این و البته در کنار شوخی‌های همیشگی فضای مجازی، تحلیل‌هایی هم وجود دارد که کاربران درباره آمارها منتشر کرده‌اند. برخی می‌گویند آمارها نشان‌دهنده رشد مطالعه است و برخی می‌گویند برعکس، نشانه کاهش سرانه مطالعه است. دسته اول آمارهای پیشین سرانه مطالعه را به‌عنوان شاهد مثال می‌آورند و دسته دوم به آمار روزافزون استفاده از اینترنت و به ویژه شبکه‌های اجتماعی استناد می‌کنند. در گزارشی که مرکز آمار ایران اخیرا منتشر کرده، میانگین مصرف روزانه شبکه‌های اجتماعی در ایران ۶۴ دقیقه در روز است. به بیان دقیق‌تر ۵۳ درصد از ایرانیانی که ۱۵ ساله یا بزرگ‌تر هستند، در شبکه‌های اجتماعی عضویت دارند. طبق آمارهای رسمی از جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، حدودا ۲۰ میلیون نفر کمتر از ۱۵ سال سن دارند. از ۶۰ میلیون نفر افراد بزرگسال نیز بیشتر از ۳۰ میلیون نفرشان در شبکه‌های اجتماعی عضویت دارند و هر روز ۶۴ دقیقه از وقتشان را پای این شبکه‌ها می‌گذرانند؛ بیشترشان در تلگرام و تعداد کمتری از آنها هم در اینستاگرام. در مقایسه با این عدد، می‌توان سرانه ۱۵ دقیقه‌ای مطالعه کتاب را مطرح کرد. گزارش اخیر مرکز آمار که البته مربوط به سال ۹۶ است، سرانه مطالعه قرآن، ادعیه و دیگر کتاب‌ها را ۱۵ دقیقه و ۳۶ ثانیه در روز عنوان کرده که از این مقدار ۶ دقیقه و ۲۳ ثانیه مربوط به مطالعه قرآن و ادعیه است و کمی بیش از ۹ دقیقه هم به دیگر کتاب‌ها اختصاص دارد.
البته این آمار به‌صورت ماهانه اعلام شده است. به نظر می‌رسد پژوهشگران مرکز ملی آمار با این شیوه یعنی با بررسی ماهانه میزان مطالعه خواسته‌اند تا بازه‌های زمانی هفتگی یا ماهانه که معمولا با توجه به تعطیلات آخر هفته یا مناسبت‌های مذهبی و... فرصت بیشتری برای مطالعه ایجاد می‌کند را در آمارهایشان لحاظ کنند. با این اوصاف، احتمالا به سختی می‌توان با تکیه بر گزارش موجود، توصیف دقیقی از مطالعه روزانه در کشور ارائه کرد.
فلاش‌بک به آمار وزیر ارشاد
منظور ما وزیر کنونی ارشاد است. وزرای قبلی هم هر یک آمارهایی را از میزان مطالعه اعلام کرده بودند. حتی سیدمحمد حسینی وزیر وقت ارشاد در سال ۱۳۹۰ گفته بود سرانه مطالعه در ایران ۷۶ دقیقه است که از این مقدار ۱۸ دقیقه مطالعه غیرتکلیفی کتاب و ۱۲ دقیقه مطالعه قرآن، ادعیه و نشریات است. البته این وزیر اسبق درباره ۴۶دقیقه باقی‌مانده چیزی نگفته بود. باری به هر حال هر وزیری هم به سبک و سیاق خود چیزی درباره آمار مطالعه گفته است.
برعکس حسینی که آمارهای خوش‌بینانه‌ای اعلام کرد، وزیر کنونی دو، سه ماه پیش اعلام کرد که ۵۹ درصد ایرانیان کتاب غیر درسی نمی‌خوانند. این خبر تکان‌دهنده نشان می‌داد که ۵۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۰ میلیونی ایران کتاب غیردرسی نمی‌خوانند. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...
یک گزارش رسمی
با توجه به آمار اعلام شده درباره میزان مطالعه هر ایرانی، ۲/ ۵۸ درصد از افراد باسواد ۱۵ ساله و بیشتر اهل مطالعه هستند که طبق این آمار ۸/ ۴۱ درصد از افراد ایران هیچ مطالعه‌ای نداشته‌اند. مساله‌ای که حکایت از جایگاه نه چندان والای مطالعه در میان مردم ایران دارد و باعث می‌شود کمی به فکر فرو برویم تا درباره این مساله و راهکارهایی که نیاز است تا این شرایط را بهبود ببخشیم، چاره‌ای بیندیشیم.
استان‌های پیشتاز
در آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، میزان مطالعه هر استان به تفکیک نیز بیان شده است، که با مقایسه‌ای می‌توان فهمید که مردم کدام استان بیشتر اهل مطالعه هستند. طبق آمار ارائه شده، استان قم با آمار مطالعه ۲۰ ساعت و هفت دقیقه بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است که از این میزان، هشت ساعت و ۲۱ دقیقه به مطالعه قرآن و ادعیه و ۱۱ ساعت و ۴۶ دقیقه به مطالعه سایر کتاب‌های غیردرسی اختصاص دارد.پس از قم، استان خراسان رضوی با میزان مطالعه ۱۰ ساعت و ۳۳ دقیقه که به تفکیک عبارت است از چهار ساعت و ۴۷ دقیقه مطالعه قرآن و ادعیه، پنج ساعت و ۴۶ دقیقه مطالعه کتاب‌های غیردرسی و یزد با سرانه مطالعه ۱۰ساعت و ۱۹ دقیقه (پنج ساعت و شش دقیقه قرآن و ادعیه و پنج ساعت و ۱۳ دقیقه) در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.در استان تهران هم میزان مطالعه کتاب‌های غیردرسی هشت ساعت و ۱۸ دقیقه است که از این میزان، دو ساعت و ۲۲ دقیقه آن به قرآن و ادعیه و پنج ساعت و ۵۶ دقیقه به سایر کتاب‌های غیردرسی اختصاص دارد. طبق آمار اعلام شده، استان‌های ایلام و سیستان و بلوچستان کمترین میزان مطالعه را به خود اختصاص داده‌اند. در استان ایلام مجموع مطالعه کتاب‌های غیردرسی دو ساعت و ۴۸ دقیقه (یک ساعت و ۱۸ دقیقه قرآن و ادعیه و یک ساعت و ۳۰ دقیقه کتاب‌های غیردرسی) است. در سیستان‌وبلوچستان هم مجموع مطالعه کتاب‌های غیردرسی سه ساعت و ۳۹ دقیقه است (دو ساعت و ۳۷ دقیقه قرآن و ادعیه و ۵۲ دقیقه سایر کتاب‌های غیردرسی).
نگاهی به آمار مطالعه مطبوعات
روزنامه‌های چاپی این روزها با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تا حدود زیادی جایگاه پیشین خود را از دست داده‌اند و بیشتر مردم اخبار مورد نیاز خود را از کانال‌های تلگرامی و سایت‌های خبری تهیه می‌کنند. طبق آمار اعلام شده، ۳۰ درصد از افراد باسواد ١٥ ساله و بیشتر در سال ١٣٩٦، روزنامه (چاپی یا الکترونیکی) مطالعه کرده‌اند که از این میزان ٦٩درصد روزنامه چاپی و ٥٨ درصد روزنامه الکترونیکی مطالعه کرده‌اند.براساس این آمار هر فرد ١٥ساله و بیشتر در ماه به‌طور متوسط یک ساعت و ٢٦ دقیقه مطالعه روزنامه داشته است.
ارسال نظر