تحریک تقاضا در بازار کتاب - ۹ شهریور ۹۶

دنیای اقتصاد: با پایان طرح «تابستانه کتاب» در مراکز استان‌ها حدود ۵۰۰ هزار نسخه کتاب در کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور به فروش رفته است؛ این در حالی است که این طرح در شهرستان‌ها تا ۱۳ شهریور ماه همچنان ادامه دارد و با تخفیف ۲۰ تا ۲۵ درصدی کتابفروشان احتمالا میزان فروش تا آن زمان بسیار بیشتر از میزان ذکرشده شود. اگرچه آمار دقیقی از فروش کتاب در سال وجود ندارد تا تاثیر این طرح را بر بازار کتاب بسنجیم ولی آنچه از آمار فروش در هر دوره از طرح‌های حمایتی بر می‌آید، طرحی رو به رشد بوده است؛ به نحوی که در دوره‌های اخیر، هر دوره نسبت به دوره‌ قبل بیش از ۳۰ درصد افزایش استقبال مشاهده می‌شود. بنا به آمار خانه کتاب در مجموع پنج طرح گذشته «کتابفروشی به وسعت ایران»، «عیدانه کتاب ۹۵»، «تابستانه کتاب ۹۵»، «پاییزه کتاب ۹۵» و «عیدانه کتاب ۹۶»، یک میلیون و ۹۶۳ هزار نسخه کتاب فروخته شده و در دوره اخیر به تنهایی ۵۰۰ هزار نسخه به فروش رسیده است.

آثار پرفروش

کتاب‌های «قهوه‌ سرد آقای نویسنده» اثر روزبه معین، «سلام بر ابراهیم» روایت زندگی شهید ابراهیم هادی، «یک عاشقانه‌ آرام» اثر نادر ابراهیمی، «چشم‌هایش» نوشته بزرگ علوی، «جای خالی سلوچ» اثر محمود دولت‌آبادی، «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» نوشته زویا پیرزاد، «سووشون» سیمین دانشور و «سال بلوا» و «سمفونی مردگان» آثار عباس معروفی همچنان جزو پُرفروش‌ترین کتاب‌های تالیفی طرح «تابستانه کتاب» هستند. همچنین کتاب «ریحانه بهشتی یا فرزند صالح» نوشته سیما میخبر از آثار پرفروش دینی است. کتاب‌های «ملت عشق» نوشته الیف شافاک، «من پیش از تو» و«پس از تو»، «یک به‌علاوه یک»، «دختری که پشت سر گذاشتی» آثار جوجو مویز، «جزء از کل» نوشته استیو تولتز، «بیشعوری» نوشته خاویر کرمنت، «دنیای سوفی» اثر یوستین گردر، «عقاید یک دلقک» نوشته هاینریش بل و «هنر شفاف اندیشیدن» اثر رولف دوبلی از آثار پرفروش ادبیات خارجی هستند. همچنین در بخش کتاب‌های کودک تالیفی در طرح «تابستانه کتاب» کتاب‌های «می‌می‌نی چه دوست نازنینی»، «می‌می‌نی یه عالمه شیرینی»، «پنیر داداش ماسته حرف می‌می‌نی راسته»، «می‌می‌نی تو مهدکودک دوسته با فیل و اردک»، «می‌می‌نی حالا تمیزترینی»، «می‌می‌نی دیگه بیکاره دوست و رفیق نداره»، «تن تن و سندباد»، «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب: قصه‌های برگزیده از قصه‌های قرآن»، «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب: قصه‌های چهارده معصوم (ع)» و «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب: قصه‌های برگزیده از گلستان و ملستان» به‌عنوان آثار پرفروش شناخته شدند.از آثار پرفروش در بخش کتاب‌های کودک ترجمه نیز ‌می‌توان از کتاب‌های «دنیای معرکه‌ تام گیتس»، «شازده کوچولو»، «بهانه‌های عالی و چیزهای خوب دیگر»، «خانه درختی ۱۳ طبقه»، «همه چی محشر است (نسبتا)»، «خانه درختی ۶۵ طبقه»، «پرونده‌ ویژه: فراتر از ترس!»، «فکرهای نبوغ‌آمیز (بیشترشان)»، «خانه درختی ۲۶ طبقه» و «خانه درختی ۳۹ طبقه» نام برد.

انتقادها

با اینکه تاثیر برگزاری طرح‌های حمایتی از کتابفروشان بر صنعت نشر ملموس است و گردش مالی مناسبی در زنجیره تولید و عرضه کتاب ایجاد کرده‌اند تا جایی که در هر دوره تعداد کتابفروشان بیشتری برای شرکت در این طرح ثبت‌نام می‌کنند ولی هنوز نواقصی وجود دارد که برخی از آنها را می‌توان در نتیجه نظرسنجی‌ای که یکی از سایت‌های خبری انجام داده است دید.به گزارش خبرآنلاین اگرچه اغلب مخاطبان از برگزاری طرح تابستانه رضایت داشتند و وجود چنین طرح‌هایی را ضروری و مفید دانستند، اما تعداد زیادی هم از ضعف سیستم اطلاع‌رسانی این طرح گلایه‌مند بودند.اکثر کاربران ضعف سیستم اطلاع‌رسانی را مهم‌ترین مشکل این طرح عنوان کردند و معتقد بودند به‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی صحیح در روزهای پایانی از وجود چنین طرحی آگاه شده‌اند؛ حتی تعدادی از کتابفروشان هم معتقد بودند اکثر مراجعه‌کنندگان از این طرح آگاهی نداشتند و از طریق آنها مطلع می‌شدند. به نظر می‌رسد به‌دلیل محدود بودن بودجه از سوی خانه کتاب تبلیغات گسترده‌ای برای اطلاع‌رسانی بیشتر مردم صورت نگرفته است، درحالی‌که با توجه به حجم گسترده علاقه‌مندان به این طرح و استقبال مردم باید بودجه بیشتری برای سال آینده طرح تابستانه در نظر گرفته شود.گروهی هم بر این باورند که صدا و سیما باید توجه بیشتری نشان می‌داد و در برنامه‌های پرطرفدار به نحوی تبلیغ و معرفی این طرح را می‌گنجاند.دومین نقصی که برخی کاربران در این طرح مشاهده کردند مشکل سامانه ثبت اطلاعات خانه کتاب بود که بیشتر از سوی فروشندگان مطرح شد و انتقادشان به معرفی نشدن کامل و جامع کتاب‌هایی برمی‌گشت که شامل این طرح می‌شدند.تعدادی از کاربران هم با اعلام رضایت خود از طرح تابستانه میزان بودجه‌ای را که برای خریداران در نظر گرفته شده است کم می‌دانستند و خواستار افزایش میزان تخفیف و بودجه خرید کتاب از مسوولان بودند.

برخی کتابفروشان از اشکالات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این طرح گله داشتند و عنوان کرده بودند: «برای استفاده از تخفیف نیاز بود که کدملی و شماره موبایل مشتری را وارد می‌کردیم ولی گاهی اوقات سیستم شابک را نمی‌شناخت، در نهایت تخفیف داده نمی‌شد و زمینه‌ساز ناراحتی مشتری می‌شد. همچنین قیمت خیلی از کتاب‌ها درست نبود و به‌روز نشده بود.»در این میان ناشرانی هم بودند که ضمن صحه گذاشتن بر تاثیر کوتاه‌مدت چنین طرح‌هایی از این موضوع ابراز نگرانی می‌کردند که با ایجاد چنین طرح‌هایی مردم به تخفیف عادت کنند و فکر کنند هر وقت به کتابفروشی مراجعه می‌کنند می‌توانند تخفیف بگیرند؛ این مساله باعث نزول‌ شأن کتاب می‌شود. حال باید دید با توجه به همه مزایا و معایب این طرح و با توجه به اینکه در هر دوره مسوولان فرهنگی درصدد رفع نواقص برمی‌آیند، دوره‌های بعد با چه تغییرات صوری و ماهوی همراه خواهد شد تا مردم را همان‌طور که هدف این طرح بوده هر چه بیشتر با کتاب آشتی دهند.