رکورد گران‌ترین‌تابلوی تاریخ هنر ایران شکست
کاهش ریسک‌پذیری در بازار هنر
دنیای اقتصاد- شایان ربیعی: نیمی از حاضران گوشی‌های موبایلشان را بالا گرفته‌اند. آنها منتظرند تا از لحظه رکوردزنی گران‌ترین تابلو نقاشی در طول تاریخ هنر ایران فیلم بگیرند. تابلو را روی صحنه می‌آورند. دست هر خریداری که بالا می‌رود، قیمت تابلو صد میلیون تومان بالاتر می‌رود. سالن جای سوزن انداختن ندارد و عده زیادی هم ایستاده مراسم را دنبال می‌کنند. حسین پاکدل، چکش فروش ر ا بالا می‌برد، نور فلاش دوربین‌ها زیاد می‌شود. مانیتور اطلاعات فروش روی عدد ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان قرمز می‌شود؛ «SOLD».
دنیای اقتصاد- شایان ربیعی: نیمی از حاضران گوشی‌های موبایلشان را بالا گرفته‌اند. آنها منتظرند تا از لحظه رکوردزنی گران‌ترین تابلو نقاشی در طول تاریخ هنر ایران فیلم بگیرند. تابلو را روی صحنه می‌آورند. دست هر خریداری که بالا می‌رود، قیمت تابلو صد میلیون تومان بالاتر می‌رود. سالن جای سوزن انداختن ندارد و عده زیادی هم ایستاده مراسم را دنبال می‌کنند. حسین پاکدل، چکش فروش ر ا بالا می‌برد، نور فلاش دوربین‌ها زیاد می‌شود. مانیتور اطلاعات فروش روی عدد ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان قرمز می‌شود؛ «SOLD». صدای دست زدن حاضران به هوا می‌رود.هفتمین دوره حراج تهران، غروب روز جمعه گذشته در سالن اجتماعات هتل پارسیان آزادی برگزار شد. حراج تهران در این هفت دوره همواره شاهد رکوردزنی و تجربه رقم‌های قابل توجه بوده و البته در این مسیر برخی حواشی را نیز پشت سر گذاشته است.
حراج تهران در هفت دوره گذشته به ترتیب ۲ میلیارد تومان در اولین دوره، ۶/ ۶ میلیارد تومان در دوره دوم، ۴/ ۱۳ میلیارد تومان در دوره سوم و ۱/ ۲۱ میلیارد تومان در دوره چهارم فروش داشته است. این حراج از دوره پنجم در سال گذشته تفکیک شد تا آثار کلاسیک و مدرن و آثار معاصر هنر ایران به‌طور متمایز و جداگانه به حراج گذاشته شوند. به همین مناسبت دوره پنجم به حراج آثار کلاسیک و مدرن اختصاص یافت و به رکورد ۷/ ۲۵ میلیارد تومانی رسید و در زمستان همان سال آثار هنر مدرن ایران به رقم فروش ۳/ ۱۲ میلیارد تومانی دست پیدا کرد. غروب جمعه گذشته هفتمین دوره حراج تهران به ارائه آثار کلاسیک و مدرن اختصاص داشت و مجموع فروش این آثار به رقم ۲۶ میلیارد و ۱۱۳ میلیون تومان رسید. در این دوره از حراج ۷۲ اثر هنرمندان مدرن و کلاسیک ایرانی ارائه شده بود. مهم‌ترین رویداد این دوره از حراج تهران ارتقای ۱۰۰ میلیون تومانی رکورد گران‌ترین اثر هنری ایران بود. تابلو درخت‌ها اثر سهراب سپهری با رقم ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان چکش خورد تا رکورد قبلی گران‌ترین تابلو نقاشی تاریخ ایران شکسته شود. پیش از این نیز رکورد گران‌ترین تابلو نقاشی ایران در اختیار سهراب سپهری بود. تابلویی دیگر از مجموعه «درخت‌ها» که سال گذشته در همین حراج به رقم ۳ میلیارد تومان فروش رفت.
کاهش ریسک‌پذیری خریداران
این دوره از حراج تهران را با توجه به تفکیک آثار از سال گذشته، تنها با پنجمین دوره حراج می‌توان مقایسه کرد. مقایسه رقم‌های فروش نشان می‌دهد که اگرچه رکورد مجموع فروش جابه‌جا شده و روند رو به رشد حراج تهران ادامه دارد اما کشش بازار کاهش پیدا کرده است.سال گذشته ۸۰ اثر مدرن و کلاسیک در حراج پنجم تهران ارائه شد که در مجموع ۷۹ اثر به قیمت ۷/ ۲۵ میلیارد تومان فروش رفت. امسال در حراج هفتم، ۷۲ اثر ارائه شد که در مجموع ۷۱ اثر به قیمت ۱/ ۲۶ میلیارد تومان فروخته شد. این آمارها البته نشان‌دهنده رشد فروش است اما این همه ماجرا نیست. کشش بازار را می‌توان با مقایسه قیمت‌های برآورد شده از سوی کارشناسان و قیمت‌های خریداری شده از سوی خریداران محاسبه کرد. نمودارها نشان‌دهنده این آمار است. سال گذشته در همین حراج خریداران با رقم‌هایی بسیار بیشتر از قیمت پیشنهادی کارشناسان، آثار هنری را خریداری می‌کردند.
برای مثال در سال گذشته تابلو بدون عنوان منوچهر یکتایی که حداقل ۴۰۰ و حداکثر ۶۰۰ میلیون تومان برآورد قیمت شده بود، در اتفاقی کم‌نظیر به قیمت یک میلیارد و ۴۷۰ میلیون تومان فروش رفت. به‌طور کلی در حراج سال گذشته تعداد قابل‌توجهی از آثار به قیمتی بسیار بیشتر از آنچه برآورد شده بود، خریداری شدند. اما امسال قصه چیز دیگری بود. تعداد بسیاری از آثار در محدوده قیمت‌های برآورد شده به فروش رفتند. این موضوع نشان می‌دهد که دامنه ریسک‌پذیری در میان خریداران آثار هنری کاهش پیدا کرده است. البته به نظر می‌رسد حواشی پیش آمده درباره اصالت برخی از آثار موجب کاهش ریسک‌پذیری شده باشد. پیش از برگزاری حراج تهران برخی از منتقدان و مخالفان برگزاری این مراسم در اصالت تابلو «درخت‌ها» اثر سهراب سپهری تردید کرده بودند. اما به هر حال ماجرا آن است که خریداران آثار هنری در ایران کمتر از گذشته تن به ریسک می‌دهند.
ریسک‌پذیری در بازار هنری مبتنی بر امیدواری به آینده بازار است. یعنی هر چقدر که امید به رونق این بازار بیشتر باشد، دامنه ریسک‌پذیری نیز افزایش پیدا می‌کند. با این همه تنها عامل کاهش ریسک‌پذیری امید به آینده نیست. در تحلیل این رویداد می‌توان فرضیات دیگری را نیز مطرح کرد. برای مثال می‌توان تورم یا افزایش قیمت‌های پیشنهادی را به‌عنوان یک عامل بررسی کرد. سال گذشته میانگین قیمت آثار در برآورد کارشناسان ۵/ ۲۱۳ میلیون تومان بود و امسال این میانگین به ۸/ ۳۴۶ میلیون تومان رسید. این نشان می‌دهد که بازار آثار هنری در حراج تهران با تورم بیش از ۶۰ درصدی مواجه بوده است.
جزئیات فروش آثار در حراج هفتم
هفتمین حراج تهران با اجرای حسین پاکدل برگزار شد، او این دوره را با نام و یاد زنده‌یاد عباس کیارستمی آغاز کرد و عکسی از مجموعه سفید برفی این هنرمند بین‌المللی را به‌عنوان نخستین پیشنهاد حراج تهران به خریداران آثار هنری عرضه کرد که فراتر از قیمت بیشینه، ۲۲۰ میلیون تومان چکش خورد.عنوان گران‌قیمت‌ترین اثر هنری هفتمین حراج تهران به نقاشی سهراب سپهری، هنرمند نوستالژیک ایرانیان رسید؛اثری بدون عنوان از معروف‌ترین مجموعه او، تنه درختان در ابعاد ۱۳۰ در ۱۹۰ که در سال ۱۳۵۱ خلق شده به قیمت ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان چکش خورد. این اثر اکنون گران‌ترین نقاشی ایران در سراسر تاریخ هنر ایران محسوب می‌شود. دومین رکورد این شب را اما یک مجسمه و یک مجسمه‌ساز شهیر خلق کردند: مجسمه تک نسخه‌ای شاعر و قفس برنزی از پرویز تناولی که در سال ۱۳۸۷ آفریده شده ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون‌تومان چکش خورد.
نقاشی تراژیکی از بهمن محصص با عنوان «عقاب نابینا» و نیز نقاشی دیگری از سهراب سپهری به‌طور مشترک عنوان سوم را به خود اختصاص دادند و هر کدامشان یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش رسیدند.نقاشی ۱۳۵ ساله‌ای از محمد غفاری ملقب به کمال‌الملک با عنوان اردوگاه همایونی یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان و نقاشی طبیعت‌گرایی از منوچهر یکتایی که در سال ۱۳۴۱ خلق شد یک میلیارد و یکصد میلیون تومان چکش خوردند تا جمع آثار میلیاردی این شب خاطره‌انگیز به ۶ اثر برسد.در هفتمین حراج تهران هفت اثر بالای نیم میلیارد چکش خوردند: دو اثر آیینه کاری از منیر فرمانفرماییان و یک اثر از حسین زنده‌رودی هر یک به قیمت ۸۵۰ میلیون تومان چکش خوردند، نقاشی دیگری از منوچهر یکتایی ۷۵۰ میلیون و دو اثر از دو استاد پیشکسوت محمود فرشچیان و سید محمد احصایی هر یک به قیمت ۷۰۰ میلیون تومان و مجسمه‌ای از بهمن محصص با عنوان «شخصیت» ۵۰۰ میلیون تومان فروخته شدند.
نقاشی سه لتی از آیدین آغداشلو با عنوان «معمای شماره ۱۶» ۴۴۰ میلیون تومان، اثری از کوروش شیشه‌گران با عنوان «درون، بیرون» ۴۳۰ میلیون تومان، نقاشی از منصور قندریز ۴۲۰ میلیون تومان، سه تابلو از میرزا آقا امامی، حسین کاظمی و حسین زنده رودی هر یک به قیمت ۴۰۰ میلیون تومان، مجسمه هیچ روی صندلی پرویز تناولی ۳۶۰ میلیون تومان، نقاشی خط مواجی از نصرالله افجه‌ای ۳۴۰ میلیون تومان، دو اثر از زنده‌یاد پرویز کلانتری و سیدمحمد احصایی هر یک ۳۰۰ میلیون تومان، مجسمه صدا و سکوت ژازه تباتبایی ۲۸۰ میلیون تومان، نقاشی سیاه و سفیدی از بهجت صدر که در سال ۱۳۵۰ خلق شده ۲۶۰ میلیون تومان، دو تابلو از دو استاد زنده یاد رضا مافی و مارکو گریگوریان هر یک ۲۵۰ میلیون تومان، ناصر عصار ۲۴۰ میلیون تومان، ۶ اثر از ابوالقاسم سعیدی، لیلی متین دفتری، سیراک ملکونیان، محسن وزیری مقدم، مسعود عربشاهی و عباس کیارستمی هر یک در رقم مشابه ۲۲۰ میلیون تومان و نقاشی دنیای حسین محجوبی ۲۰۰ میلیون تومان چکش خوردند.
در این شب نوزده اثر دیگر هم توانستند بالای یکصد میلیون تومان به فروش برسند: سه تابلو از آقا بالا نقاش باشی، اثری از مهدی ویشکایی و نقاشی از مسعود عربشاهی هرکدام ۱۹۰ میلیون تومان، دو اثر از غلامحسین نامی و حسین خطایی هرکدام‌شان ۱۸۰ میلیون تومان، دو اثر از جعفر روح بخش و ناصر عصار هر یک ۱۷۰ میلیون تومان، اثری از رضا مافی ۱۶۰ میلیون تومان، چهار تابلو از منوچهر نیازی، کوروش شیشه‌گران، مهدی ویشکایی و اثر دیگری از بهجت صدر هر یک ۱۵۰ میلیون تومان، مجسمه‌ای از مش اسماعیل، اثری از هوشنگ پزشک نیا و نقاشی از ژازه تباتبایی ۱۳۰ میلیون تومان، نقاشی از منوچهر معتبر ۱۱۰ میلیون تومان و سه اثر از علی محمد حیدریان، احمد اسفندیاری و حسین طاهرزاده بهزاد تبریزی هر یک ۱۰۰میلیون تومان.
در هفتمین حراج تهران فقط ۱۷ اثر زیر یکصد میلیون تومان چکش خوردند: نقاشی سیاوش کسرایی ۹۵ میلیون تومان، شش اثر عبدالرضا دریابیگی، داوود امدادیان، علیرضا اسپهبد، ناصر اویسی، حسین ارژنگی(میر مصور)، محمد علی زاویه هر کدام شان ۹۰ میلیون تومان، نقاشی از زنده یاد محمود جوادی‌پور ۸۵ میلیون تومان، نقاشی از سونیا بالاسانیان ۸۰ میلیون تومان، مجسمه‌ای از زنده یاد مهدی سحابی و اثر دیگری از احمد اسفندیاری ۷۵ میلیون تومان، اثری از جعفر روح بخش ۷۰ میلیون تومان، نگارگری ایرانی اثری از مجید مهرگان ۶۰ میلیون تومان، نقاشی از گارنیک درهاکوپیان ۵۵ میلیون تومان، نقاشی از هادی هزاوه‌ای ۴۲ میلیون تومان، اثری از علی اکبر صنعتی ۴۰ میلیون تومان و اثری از حسین شیخ ۳۶ میلیون تومان چکش خوردند.
در این حراجی تنها یک اثر کلاسیک متعلق به جواد رستم شیرازی به فروش نرسید. در پایان هفتمین حراج تهران، علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به روی صحنه رفت و با ستایش حراج تهران و ابتکار عمل دکتر علیرضا سمیع‌آذر در راهبری این رویداد فرهنگی اقتصادی از قول وزیر فرهنگ اعلام کرد از این اتفاق حمایت همه‌جانبه‌ای خواهد شد.مرادخانی گفت از حراج تهران دو اثر نفیس کمال‌الملک و نیز تابلوی سیاه و سفید بهجت صدر را برای گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران خریداری کرده‌اند؛ او وعده داد در حراج مدرن و معاصر تهران که حوالی زمستان برگزار خواهد شد آثار هنرمندان جوان را برای اضافه شدن به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران خریداری خواهد کرد تا خلأ حضور هنرمندان جوان تثبیت شده در این مجموعه را تا حدی پر کنند.
ارسال نظر