بحران انصراف‌ها در ایستگاه پایانی

دنیای اقتصاد: بحران اعلام اسامی نامزدهای جشنواره فیلم فجر همچنان حاشیه‌زایی و حاشیه‌افزایی می‌کند. انصراف برخی از نامزدها از گردونه رقابت‌ها و گسترش پردامنه اعتراض‌ها و واکنش‌های تند و تیز به انتخاب‌های داوران، موقعیت ویژه و تجربه نشده‌ای را برای دوره سی و پنجم جشنواره فیلم فجر رقم زده است. این نخستین بار در تاریخ این رویداد هنری است که نامزدهای سیمرغ بخش‌های مختلف به نشانه اعتراض به داوری‌های جشنواره از رقابت انصراف می‌دهند. عوامل فیلم‌های «خفه‌گی» ساخته فریدون جیرانی، «سدمعبر» به‌کارگردانی محسن قرایی، «ماجرای نیمروز» ساخته محمدحسین مهدویان، «ویلایی‌ها» ساخته منیر قیدی، «بیست و یک روز بعد» به کارگردانی محمدرضا خردمندان، «فصل نرگس» ساخته نگار آذربایجانی و «به کارگر ساده نیازمندیم» به کارگردانی منوچهر هادی در طی کمتر از ۲۴ ساعت، اعتراض‌های خود را مبنی بر نادیده گرفته شدن عوامل این آثار از سوی هیات داوران در رسانه‌ها و فضای مجازی اعلام کرده‌اند. همه ابعاد جشنواره در سه روز گذشته و از زمان اعلام نامزدها تحت تاثیر حواشی و اعتراض‌های متعدد منتقدان، ‌روزنامه‌نگاران و سینماگران به فهرست نامزدها بوده است.

همزمان با بالا گرفتن حواشی و نادیده انگاشتن فیلم‌های قابل توجهی همچون «خفه‌گی» و «اِو» و بی‌توجهی داوران به بخش‌ها و نقاط قوت فیلم‌هایی چون «ویلایی‌ها»، «رگ خواب» و «ماجرای نیمروز» دو تن از عوامل فیلم خفه‌گی که نامزد دریافت سیمرغ بودند و منیر قیدی نویسنده و کارگردان فیلم «ویلایی‌ها» که نامزد دریافت بهترین فیلمنامه جشنواره بود، عطای سیمرغ را به لقای اختتامیه چنین جشنواره‌ای بخشیدند و انصراف دادند.

منیر قیدی کارگردان فیلم «ویلایی‌ها» در نامه انصرافش نوشته است: «حضور در هر رقابتی و تن دادن به قواعد داوری بخشی مهم از روحیه کمال طلبی و حتی جاه‌طلبی هر هنرمندی است؛ اما این حضور هنگامی ارزش دارد که در مواجهه با حسادت، جهالت و بلاهت و حذف، قربانی نشود.»در همین رابطه، مسعود سلامی و محسن نصراللهی، مدیر فیلمبرداری و طراح‌صحنه فیلم «خفه‌گی» که به ترتیب برای فیلم‌های «گشت ۲» و «بدون تاریخ، بدون امضا» نامزد دریافت سیمرغ بودند، به‌خاطر بی‌توجهی به فیلم «خفه‌گی»از ادامه داوری انصراف داده‌اند.

در متن نامه این دو سینماگر به دبیر جشنواره فجر آمده است: « با احترام و کسب اجازه از دو کارگردان و تهیه‌کننده فیلم‌های «گشت ۲» و «بدون تاریخ، بدون امضا» به‌دلیل نه فقط ناداوری و اعمال سلیقه‌ هیات داوران بلکه به‌دلیل نادیده گرفتن و چشم بستن روی فیلمی که همه عوامل آن در نطفه دچار «خفه‌گی» شدند، به این وسیله انصراف خود را از بخش داوری جشنواره اعلام می‌داریم.»

فیلم سینمایی «خفه‌گی» ساخته فریدون جیرانی، تنها در رشته بهترین عکس و همچنین جلوه‌های ویژه میدانی نامزد دریافت جایزه شده است. جیرانی روز شنبه در واکنش به این مساله اعلام کرد: «خوشحالم که داوران جشنواره، حداقل برف‌های پشت پنجره فیلم خفه‌گی را دیدند!»همچنین محسن قرایی کارگردان فیلم «سد معبر» هم در نامه‌ای نوشت: «دنبال راهی هستم تا کاندیدا نشدنِ حامد بهداد برای بازی در فیلمم را باور کنم. هیچ راهی مرا به مقصد نمی‌رساند. همه‌چیز برایم آکنده از شک است. چرا حامد را کاندیدا نکرده اید؟! با وجود هر شکل دشمنی هم باز حامد را باید کاندیدا می‌کردید، کسی ناراحت می‌شد؟ به جایِ خاصی بر می‌خورد؟»همچنین سحر صباغ‌سرشت، تهیه‌کننده فیلم «فصل نرگس» نیز در واکنش به نامزد نشدن فیلمش در هیچ‌یک از بخش‌ها، ‌گفت: «ما به نظر آنها احترام می‌گذاریم و با این حال مفتخریم که در لیست کاندیداها نیستیم.»

منوچهر هادی کارگردان «به یک کارگر ساده نیازمندیم» که فیلمش در هیچ رشته‌ای نامزد نشده و همچنین محمدحسین مهدویان که فیلمش «ماجرای نیمروز» در برخی رشته‌ها نادیده گرفته شده نیز در صفحه اینستاگرامشان انتقادهایی را نسبت به هیات داوران ابراز کرده‌اند. از نکات جالب توجه نامزدهای جشنواره امسال، نامزدی پیمان یزدانیان برای موسیقی متن فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا»ست، درحالی‌که تنها در تیتراژ پایانی این فیلم موسیقی شنیده می‌شود. فیلم «گشت ۲» هم در حالی نامزد جلوه‌های بصری شده که این مساله به گفته سعید سهیلی، در این فیلم به چشم نمی‌خورد و فیلم «یک‌روز بخصوص» که در رشته جلوه‌های ویژه میدانی نامزد شده، اصلا جلوه ویژه میدانی ندارد.

قضاوت نادیده؟

اما همزمان با اعلام این موضوع، شایعات دیگری نیز درباره داوری‌ها مطرح شد که به سرعت در فضای مجازی دست به دست چرخید. بر اساس این شایعات یکى از اعضاى هیات داوران به عوامل یکى از فیلم هاى نادیده گرفته شده در جشنواره عنوان کرده که به‌دلیل تعداد زیاد فیلم‌ها و فشرده بودن زمان بازبینى، آنها چند فیلم را نتوانستند به‌طور کامل تماشا کنند. این موضوع را یکى از کارگردان‌هایى که فیلمش در جشنواره امسال نادیده گرفته شده نیز تایید کرد.

واکنش دبیر جشنواره

پس از بازتاب اعتراضات در رسانه‌ها و اعلام ۳ انصراف از نامزدی، محمد حیدری دبیر سی و پنجمین دوره جشنواره فجر در گفت‌وگو با برخی خبرگزاری‌ها نسبت به این مساله واکنش نشان داد. محمد حیدری گفت: «آنهایی که از نامزدی در جشنواره فیلم فجر انصراف داده‌اند میل خودشان است؛ مگر هیات داوران باید بر اساس آنچه صاحبان آثار می‌گویند دست به انتخاب بزنند!»

لو رفتن فهرست برندگان سیمرغ بازیگری

از سویی دیگر دهمین روز جشنواره فیلم فجر در سالن رسانه‌ها تحت‌تاثیر اعلام نامزدهای بخش سودای سیمرغ و برگزاری مراسم تقدیر از نامزدها در جایی خارج از برج میلاد، چنان خلوت شد که صدای برخی سینماگران درآمد، ولی در عین حال انصراف چند نامزد جایزه از ادامه داوری، دو شایعه لو رفتن برخی برگزیده‌های بازیگری و دیده نشدن کامل فیلم‌ها توسط داوران، کوره حاشیه‌های جشنواره را همچنان گرم نگاه داشت. در آستانه برگزاری اختتامیه فهرستی از برندگان چهار بخش مربوط به بازیگری در رسانه‌ها منتشر شد که بر اساس آن ثریا قاسمی برای بازی در فیلم «ویلایی‌ها» و لیلا حاتمی برای بازی در فیلم «رگ خواب» به ترتیب سیمرغ بهترین بازیگر مکمل زن و بهترین بازیگر زن را دریافت خواهند کرد. همچنین هادی حجازی‌فر برای بازی در فیلم «ماجرای نیمروز» و امیر آقایی برای بازی در فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» سیمرغ‌های بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و بهترین بازیگر مرد را دریافت خواهند کرد. این فهرست را برای نخستین‌بار سایت «کافه سینما» منتشر کرد. این در حالی است که ساعاتی پس از انتشار این فهرست، اعلام شد داوران جشنواره نام برگزیدگان را تغییر داده و قرار شده جوایز به بازیگران دیگری تقدیم شود. به هر حال مهم آن است که با فوران حاشیه‌ها تقریبا هر موضوعی در جشنواره فیلم فجر پتانسیل تبدیل شدن به شایعه و حاشیه را دارد. اختتامیه جشنواره فیلم فجر طبق اعلام قبلی امروز در برج میلاد برگزار خواهد شد.

فضای سرد جشنواره

در نوزدهمین روز بهمن ماه نمایش فیلم‌های حاضر در جشنواره در برج میلاد با فیلم «فصل نرگس» نگار آذربایجانی شروع شد که جمعیت حاضر نسبت به روزهای گذشته کمتر شده بود. این مساله و نیز اعلام اسامی نامزدها باعث شد عوامل فیلم در نشست خبری حاضر نشوند و سحر صباغ‌سرشت، تهیه‌کننده، به نمایندگی از گروه سازنده اعلام کرد که تصمیم به شرکت‌نکردن در نشست پس از نمایش فیلم گرفته شده است. صباغ‌سرشت در شرایطی تاکید می‌کرد که گروهش ناراحت و عصبانی نیستند که برای انصراف از شرکت در نشست به اعلام زودهنگام نامزدها و مراسم تقدیر از آنها اشاره کرد؛ مراسمی که به قول او خبرنگاران باید در آن حضور پیدا می‌کردند و عوامل به نشست نیامدند تا اهالی رسانه به کارشان برسند، هرچند تقریبا تمام خبرنگاران رسانه‌های رسمی که در این ۱۰ روز به‌طور ثابت در کاخ جشنواره بودند همچنان در برج میلاد مستقر بودند.

با این حال تصمیم گروه سازنده فیلم فصل نرگس برای شرکت نکردن در نشست و وعده برگزاری جلسه‌ای برای پرسش و پاسخ در زمانی پس از جشنواره، باعث نشد که خبرنگاران نسبت به این اقدام اعتراض نکنند. نشست خبری دیگری که با حاشیه همراه شد، به فیلم «یادم تو را فراموش» علی عطشانی اختصاص داشت که همان اول خبرنگاری از کارگردان فیلم به‌دلیل اینکه این فیلمساز خودش جنجال زیادی برای آثارش به‌پا می‌کند، انتقاد کرد. خلوت بودن سالن رسانه‌ها باعث شد در آخرین فیلمی که نمایش داده شد دقایقی پس از شروع فیلم دیگر مراقبی برای چک کردن کارت‌ها حضور نداشته باشد. همچنین با وجود آنکه در روزهای دیگر جشنواره افرادی به غیر از اهالی رسانه و منتقد و هنرمند و با حضور فرزندان کوچکشان به برج میلاد می‌آمدند که البته بیشترشان هم با هدایت دست‌اندرکاران غیرجشنواره‌ای اجازه ورود پیدا می‌کردند، در نشست رسانه‌ای فیلم یادم تو را فراموش چند دختر جوان که طبق گفته خودشان نه از اهالی رسانه بودند و نه از عوامل فیلم، در سالن نشست حاضر شدند تا پس از پایان جلسه با حسین یاری و... عکس یادگاری بگیرند. در این روز یکی از میهمانان جشنواره علاوه‌بر هنرمندانی همچون مصطفی کیایی، حجت‌الاسلام محمدعلی ابطحی بود.