سکوت‌صحنه در مرگ پیشکسوت تئاتر

دنیای اقتصاد: یکی از بنیان‌گذاران تئاتر نو در ایران بود؛ کسی که اگرچه فیلم‌ها و سریال‌های متعددی را بازی کرد اما همواره با تئاتر و شخصیت‌ تئاتری‌اش شناخته می‌شد و روز مرگش خبرها با تیتر «درگذشت پیشکسوت تئاتر» روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. روزهای آخر زندگی جعفر والی، هنرمند خوش نام و مطرح تئاتر، سینما و تلویزیون به واسطه بیماری ریوی در بیمارستان گذشت، سطح هوشیاری او به‌دلیل نارسایی قلبی در شهریور سال جاری کاهش یافته بود، او بارها به بخش سی‌سی‌یو بیمارستان پیامبران منتقل شد و سپس در بیمارستان «تهران کلینیک» تحت درمان قرار گرفت. حوالی ساعت ۱۰ صبح روز گذشته جعفر والی در ۸۳ سالگی در همین بیمارستان چشم بر جهان پیرامونش بست. پیش از این داوود رشیدی از چهره‌های مطرح تئاتر نیز در شهریور ماه امسال درگذشته بود. در چند سال اخیر بسیاری از هنرمندان پیشکسوت تئاتر از جمله حمید سمندریان نیز درگذشته‌اند.

آقای پیشکسوت

جعفر والی در سال ۱۳۱۲ در تهران به دنیا آمد. این سینماگر پرکار با کارگردانان شناخته‌شده‌ای چون ناصر تقوایی، علی حاتمی، امیر نادری، مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی و رسول صدرعاملی کار کرد و در تلویزیون هم حضور موثر داشت. جعفر والی تله تئاتر‌های متعددی را برای تلویزیون کارگردانی کرد. او تله تئاتر گاو را بر اساس نوشته غلامحسین ساعدی حدود چهار سال قبل از نسخه سینمایی آن به کارگردانی داریوش مهرجویی، یعنی سال ۱۳۴۴ کارگردانی کرد. آقای والی بعدها در فیلم سینمایی گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی هم به ایفای نقش پرداخت. او چند نمایشنامه دیگر از غلامحسین ساعدی را نیز اجرا کرده است که از آن جمله می‌توان به نمایش‌های «آی با کلاه‌ای بی کلاه» و «چوب به دست‌های ورزیل» اشاره کرد. جعفر والی در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های مهم بعد از انقلاب اسلامی بازی کرد. از جمله فیلم‌ها و سریال‌های شناخته‌ای که آقای والی در آنها بازی کرده می‌توان به «گاو» با کارگردانی داریوش مهرجویی، «گل‌های داوودی» و «پاییزان» رسول صدرعاملی، «خاک» و «سفر سنگ» مسعود کیمیایی، «تنگسیر» امیر نادری، «ناخدا خورشید» ناصر تقوایی، سریال «هزاردستان» علی حاتمی و سریال در حال پخش «معمای شاه» اشاره کرد.

جعفر والی گفته بود که از بازی در سریال معمای شاه «خیلی پشیمان» است. والی معتقد بود که روایت نویسنده و کارگردان این سریال روایتی کامل نیست. او در گفت‌و گوی مفصلش با سایت آی‌سینما گفت: «من اصلا آقای ورزی را نمی‌شناختم. یک روز من را دعوت کرد، همانجا قرارداد بستند و برای فردا قرار گذاشتند. نه سناریو را خوانده بودم و نه حتی اسم کار را می‌دانستم.» جعفر والی، مرحوم علی حاتمی را یکی از چهره‌های استثنائی ایران می‌دانست و می‌گفت آقای حاتمی آنقدر صمیمی و درست بود و کارش را بلد بود که هر کسی با او کار می‌کرد شیفته‌اش می‌شد. او که با ناصر تقوایی هم کار کرده بود می‌گفت که کار او را می‌پسندد و «وسواس‌های» ویژه او برخلاف برخی تهیه‌کنندگان و بازیگران دیگر، به دل او می‌نشیند. جعفر والی در «ناخدا خورشید» که یکی از فیلم‎های مطرح سینمای ایران است ایفای نقش کرده بود.

او قرار بود در سریال کوچک جنگلی به کارگردانی آقای تقوایی نقش دکتر حشمت را بازی کند اما زمانی‌که به جای ناصر تقوایی قرار شد بهروز افخمی کارگردانی این سریال را کارگردانی کند، والی هم از همکاری با این سریال سر باز زد. اوایل شهریور امسال در جشن منتقدان تئاتر، جعفر والی مورد تجلیل قرار گرفت و صادق زیبا کلام، استاد دانشگاه که برای تقدیر از او روی صحنه آمده بود، زانو زد و دستان پیشکسوت تئاتر را بوسید. والی فارغ‌التحصیل بازیگری از دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران بود. او پیش از این به واسطه برخی مشکلات مربوط به بیمه و حقوق بازنشستگی در روند درمانی خود از مسوولان وزارت ارشاد انتقاد کرده بود. این هنرمند با همراهی ایرج راد و هرمز هدایت درصدد اجرای نمایش «در گوش سالمم زمزمه کن» در جشنواره تئاتر فجر بود، اما بیماری امانش نداد و روز گذشته درگذشت. مراسم تشییع پیکر زنده یاد جعفر والی ساعت ۹ صبح فردا از تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار می‌شود.

پیام‌های تسلیت برای درگذشت والی

سیدرضا صالحی امیری، وزیر ارشاد: فقدان تاسف باراستاد جعفر والی هنرمند صاحب نام و اثرگذاری که در عرصه سینما و تئاتر این سرزمین نقشی سترگ داشته، تلخ و ناگوار است. هنرمندان قدرشناس این روزگار باید با کشف و معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های هنری آن استاد فقید، در جاودانگی نام و نشانش همت کنند. اینجانب ضمن عرض تسلیت این ضایعه بزرگ به جامعه ارجمند فرهنگ و هنر و خانواده آن مرحوم، از درگاه حضرت احدیت، شادی و تعالی روح بلند آن مرد کم نظیر هنر را مسالت دارمجمشید مشایخی: جعفر والی برای من بالاتر از یک همکار و دوست بود. آقای والی از سال ۱۳۳۶ به اداره هنرهای دراماتیک آمد و بعد از مدتی به تئاتر اسکویی رفت و مجددا به اداره برگشت. من و جعفر والی در یک گروه بودیم و خیلی با ایشان کار کردم. ما در عین حال که همکار بودیم، با هم به مدت ۲۰ سال نیز همسایه بودیم و فرزندان ما با هم دوست بودند و به‌طور کل یک خانواده بودیم. ایشان از هنرمندان تاثیرگذار تئاتر ایران بود. جعفر والی از دوستان صمیمی غلامحسین ساعدی بود و برای اولین بار نمایشنامه‌های ساعدی را در تئاتر کار کرد و باعث آشنایی ساعدی با هنرمندان تئاتر شد. از درگذشت این هنرمند بزرگ بسیار متاسفم.

علی مرادخانی، معاون هنری وزیر ارشاد: تئاتر در اندوه یگانه مردی از نسل کمیاب بزرگان خویش به سوگ نشست. استاد جعفر والی از پس عمری پر حاصل و روزگاری مجاهدت در عرصه هنر، به خداوندگار هنر پیوست. درگذشت این هنرمند وارسته را به خانواده ایشان و جامعه هنری به‌ویژه اهالی ارجمند تئاتر تسلیت عرض می‌نمایم و از خداوند بزرگ آرامش روح برای آن عزیز از دست رفته مسئلت می‌نمایم.

بهزاد فراهانی: جعفر والی از بزرگان تئاتر مملکت بود که هم با فرهنگ و هم با سواد بود. او از زمانی که کارگردانی را آغاز کرد یک سر و گردن از بقیه بالاتر بود. من در نوجوانی به دیدن تئاتری رفته بودم که در آن زنده‌یاد رشیدی، جمشید مشایخی و جعفر والی بازی می‌کردند. جعفر والی در آن تئاتر به ما نشان داد هنرپیشه چیزی فراتر از بیان است و یک پدیده به نام فیزیک دارد که می‌تواند ابزاری عالی برای بیان اندیشه‌های هنرپیشه باشد. او فیزیک انحصاری در بازی داشت و جزو شخصیت‌هایی بود که مکتب استانیسلاوسکی را به‌خوبی گذرانده بود. وقتی او بازنشسته شد و به اروپا رفت باز هم بیکار ننشست و هر زمان به ایران بازمی‌گشت به تئاتر سر می‌زد. او معلم بزرگی بود و منش خوبی داشت. حتی وقتی در سینما ورود پیدا می‌کرد سبک و سیاق خود را داشت. ضمن اینکه او بسیار به خانه تئاتر کمک می‌کرد و در کارهای جمعی پیشگام بود.

اصغر همت، بازیگر و مدیرعامل خانه تئاتر: شنیدن خبر درگذشت این هنرمند پیشکسوت بسیار تاثربرانگیز بود. این خبرِ بسیار ناگواری بود که در افتتاحیه شنیدم. این عزیزان ولی نعمت‌های ما در عرصه تئاتر هستند و از دست دادن هرکدام از آنها کم شدن یک ستاره از آسمان تئاتر ایران است که قابل جبران هم نیست. محمدعلی کشاورز، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون هم روز گذشته در پستی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «متاسفانه بعد از داوود؛ امروز جعفر والی هم درگذشت.»

پرویز پرستویی نیز در واکنش به درگذشت این هنرمند در صفحه اینستاگرامش نوشت: «استاد جعفر والی کارگردان با سابقه تئاتر، بازیگر سینما و تلویزیون درگذشت. از کارنامه هنری ایشان می‌توان ایفای نقش و بازی در فیلم‌های گاو، تنگسیر، سفر سنگ، دادشاه، گل‌های داوودی، ناخدا خورشید، پاییزان و پاداش سکوت را اشاره کرد. روحشان شاد و قرین رحمت باد»همچنین مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد، سعید اسدی، دبیر سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر، خانه سینما، مجید رجبی‌معمار، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران و... پیام‌های تسلیت جداگانه‌ای برای درگذشت جعفر والی منتشر کرده‌اند.