وداع با استاد بی‏سازتار

گروه فرهنگ و هنر: فرهنگ شریف، معروف‌ترین نوازنده ایرانی تار، ‏ کسی که با صدای منحصربه‌فرد و نوآورانه سازش، مخالفان و موافقان نوآوری در موسیقی ایرانی را همزمان به تحسین وامی‏داشت، ‏ صبح روز گذشته پس از تحمل دو سال بیماری در سن ۸۵ سالگی در تهران درگذشت.اواسط خرداد ماه امسال بود که با شدت گرفتن بیماری استاد و افزایش هزینه‏های درمانی، او تصمیم گرفت تا سازش را به حراج بگذارد.

همان موقع منصوره رضایی، همسر وی در این باره گفت: «من هزینه ۵۰ میلیون تومانی مربوط به بیمارستان استاد شریف را به اطلاع وزارت ارشاد رساندم و فکر می‏کردم دولت مصوبه‏ای برای پرداخت کمک‏هزینه به هنرمندان بیمار دارد، اما پس از این‏که متوجه شدم، چنین امکانی وجود ندارد، گفتم مزاحم نمی‏شویم؛ فرهنگ شریف همه اموال خود را فروخت. ما برای پرداخت هزینه بیمارستان مشکل داشتیم و به همین دلیل، ساز اصلی استاد را فروختیم، اما تا زمانی که دولت مصوبه‏ای در این زمینه نداشته باشد، کمکی را قبول نمی‏کنیم.»فرهنگ شریف، در طول دو سال گذشته چند‌بار در بیمارستان بستری شد و مورد مداوا قرار گرفت. او پیش از این، به دلایل مختلف مانند شکستن لگن، عارضه قلبی و لخته شدن خون، در بیمارستان بستری شده و یک‏بار نیز به کما رفته بود. سرانجام صبح روز گذشته، استاد بی‌ساز تار، به پایان زندگی‏اش رسید.بنا بر اعلام خانه موسیقی؛ پیکر فرهنگ شریف ساعت ۹ صبح روز شنبه ۲۰ شهریور از مقابل تالار وحدت تشییع می‏شود.

درباره معرف ساز تار به جهانیان

شریف در سوم فروردین سال ۱۳۱۰ در شهرستان آمل به دنیا آمد. دو ساله بود که با خانواده‌اش به تهران آمدند. از همان دوران کودکی به موسیقی گرایش زیادی داشت، به‏طوری که وقتی پدرش یک‏بار با تار قطعاتی را می‏زد، او به ذهن می‏سپرد و همان قطعات را می‏نواخت. یک روز که پدرش در خانه نبود، سازش را برداشت و شروع به نواختن کرد. وقتی پدر ناگهان به خانه وارد شد و ذوق و استعداد پسرش را دید، او را تشویق کرد و به کلاس‏های استاد علی‏اکبرخان شهنازی برد. او تار را نزد استادان عبدالحسین شهنازی و مرتضی نی‏داوود، تارنوازان بزرگ اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی آموخت، اما شیوه نوازندگی وی به اساتیدش شباهتی ندارد و مخصوص خود اوست. وی از تکنوازان و بداهه‏نوازان سر‏شناس موسیقی ایرانی شناخته می‏شود. در ‏دوازده سالگی نخستین تک‏نوازی خود را که‏ زنده از رادیو پخش می‏شد با موفقیت اجرا کرد و به دنبال آن در اغلب برنامه‏های گل‏ها به عنوان تک نواز آواز، خوانندگان برنامه را همراهی می‏کرد.

فرهنگ شریف با ابداع‏هایی که در نحوه انگشت‏گذاری و مضراب‏زنی در نقاط مختلف سیم‏های تار انجام داده، از این ساز صدایی متفاوت درآورده که بسیاری از کارشناسان معتقدند، زیباترین صدای تولیدشده از ساز تار است. وی با قریحه بی مانندش، ملودی‏هایی بسیار لطیف و زیبا ساخته است. استفاده از ظرفیت‏های تار در صدادهی‏های متنوع، سکوت‏های سنجیده، آفرینش جملاتی فارغ از قالب‏های ردیف، جواب‏های کوتاه و موثر، اجرای ماهرانه انواع کشش‏ها و مالش‏های طولی و عرضی که ریشه در روش‏های ویولن‏نوازی ایرانی دارد، تکیه بر خیال آزاد و قدرت ایجاد موقعیت‏های خلسه‏آور در هنگام تک‏نوازی و آفرینش کوک‏های گوناگون اختصاصی از ویژگی‏های برجسته هنر نوازندگی فرهنگ شریف به‏شمار می‏رود به گونه‏ای که سبک و اسلوب نوازندگی‌اش منحصر به خود او بوده و از ساز هیچ نوازنده‏ای به غیر از ساز او شنیده نشده است. او در سال‏های گذشته با حضور در مهم‌ترین فستیوال‏های موسیقی جهان به معرفی ساز تار پرداخت و ظرفیت‌ها و ظرافت‏های تارنوازی را به دوستداران موسیقی جهان معرفی کرده بود. شریف همچنین چند سال به آمریکا سفر کرد و در دپارتمان‏های هنر و موسیقی نیز کرسی استادی داشت. استاد فرهنگ شریف دارای نشان درجه یک هنری ـ معادل دکترا ـ است.فرهنگ شریف چهره ماندگار موسیقی ایرانی است که آثار بی‏بدیلی را با همکاری هنرمندانی مانند محمدرضا شجریان، تاج اصفهانی، غلامحسین بنان، محمود محمودی خوانساری و... خلق کرده است.

واکنش‌ها به درگذشت استاد

همزمان با درگذشت استاد فرهنگ شریف پیام‌های تسلیتی از سوی چهره‌های برجسته فرهنگی و هنری کشور در رسانه‏های مختلف منعکس شد.

کیخسرو پورناظری: بسیار از شنیدن این خبر متاسف شدم چراکه او یکی از بزرگ‌ترین تک‏نوازان ما بود و فقدانش ضایعه بزرگی برای جامعه موسیقی است. فرهنگ شریف از آخرین نفرات نسل گذشته موسیقی ایران بود و متاسفانه جامعه موسیقی بزرگان خود را از دست می‏دهد. شریف در کار نوازندگی بسیار توانا بود و بسیار لطیف می‏نواخت و یکی از شاگردان بسیار خوب استاد مرتضی‏خان نی‏داوودی بود و شیوه خاص خود را در تک‏نوازی داشت. من بارها با فرهنگ شریف در ارتباط بودم و او را مردی بسیار متواضع دیدم و غیر از هنرش باید اخلاق، رفتار و منش او را نیز مورد ستایش قرار داد. از طرف خودم و گروه شمس، درگذشت این استاد بزرگ موسیقی را به جامعه هنری تسلیت عرض می‏کنم.

هوشنگ کامکار: ضایعه خیلی اسف‏بار و دردناکی برای جامعه موسیقی اتفاق افتاده است. یکی از خصوصیات بارز فرهنگ شریف، صاحب سبک بودن او بود. ما نوازنده تار زیاد داریم، اما سبک شریف مشخص بود. فعالیت‏هایی که او در زمینه موسیقی ملی ایرانی داشت، بر هیچ‌کس پوشیده نیست. افرادی مانند فرهنگ شریف در گوش و قلب تمام موزیسین‏های ایرانی جا دارند. نام او در موسیقی و قلب ایرانیان هنردوست تا ابد جاودانه خواهد ماند و هیچ چیزی نمی‏تواند ارزش آن را کم کند. اما بی‌توجهی و کم‌توجهی به استادان موسیقی بسیار باعث تأسف گروه کامکارها و شخص من است. ما اکنون استادان زنده‏ای مانند استاد دهلوی داریم که خبری از آن‏ها به گوش نمی‏رسد و کسی نمی‏داند چگونه روزگار را سپری می‏کنند.

حسام‏الدین سراج: متأسفم که این گوهر گرانبها را از دست دادیم. آقای شریف - نوازنده پیشکسوت تار - از ارزش‏های موسیقی ایرانی پس از استاد جلیل شهناز بود و شیوه سرآمدی در نوازندگی تار داشت. من تجربه‌های گرانبهایی از همکاری با فرهنگ شریف داشتم، ایشان بسیار بااخلاق و متواضع بود. نوازندگی‏اش نیز صرفا ردیف موسیقی نبود و صاحب سبک بود. ساز او بسیار با شور و حال بود.