مانور سینمای ایران در کن

گروه فرهنگ و هنر: در یک هفته اخیر در جنوب فرانسه و شهر ساحلی کن مهم‌ترین فستیوال سینمایی دنیا جریان دارد. فستیوالی که مشهور است بسیاری از کشف‌های تاریخ سینما برای این فستیوال است. در چند روزی که از شصت و نهمین دوره این فستیوال گذشته اتفاقات جالبی رخ داده است که نام ایران را در راس خبرهای سینمایی قرار داده است. این در حالی است که تنها فیلم ایرانی بخش مسابقه این دوره از فستیوال یعنی «فروشنده» اصغر فرهادی قرار است روز نهم جشنواره روی پرده برود. اصغر فرهادی و تیم همراهش مثل شهاب حسینی و ترانه علیدوستی دیروز به کن رفتند تا برای نمایش فیلم و مصاحبه مطبوعاتی «فروشنده» و مواجهه احتمالی با تماشاگران فیلم در این شهر ساحلی حضور داشته باشند.

جیم جارموش: ایران یکی از باغ‌های دنیای سینما است

یکی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های کن امسال، «پترسون» آخرین ساخته جیم جارموش فیلمساز مستقل و صاحب سبک است. فیلمی دلنشین و شاعرانه که جیم جارموش کارگردان صاحب سبک سینمای جهان آن را یکی از نقاط عطف کارنامه خود می‌داند.

علاوه‌بر خود جارموش که چه برای کن و چه سینمادوستان ایرانی همیشه فیلمساز محبوبی بوده، حضور ردپای فرهنگ ایرانی در فیلم به‌شدت مشهود است. این ردپا همین‌ طور در فضا و موسیقی فیلم هم دیده می‌شود. به همین دلیل جیم جارموش در پاسخ به سوالی درباره آشنایی با فرهنگ ایرانی و اینکه آیا با شاعران ایرانى آشناست و مطالعه‌اى در باب شعر ایرانى داشته‌‌، می‌گوید: «چندان آشنایی با شاعران ایرانی ندارم، یکى را مى‌شناسم که اسمش را نمى‌توانم به‌یاد بیاورم، همان که «خانه سیاه است» را ساخته بود. اما من اطلاعات زیادى در این مورد ندارم و چیزى هست که قطعا باید روى آن بیشتر مطالعه کنم. خیلى نسبت به شاعرانگى موجود در سینماى ایران آگاه هستم و شاید بیشتر از ١۵ سال است که دارم این قضیه را اعلام مى‌کنم که آنجا یکى از باغ‌هاى سینما روى سیاره ما است. بنابراین، از وجود چنین فرمى از شاعرانگى در سینما خیلی قدردانى مى‌کنم، اما در مورد شاعران ایرانى، اطلاعات زیادى ندارم و باید بیشتر یاد بگیرم. ممنونم.»

کن با «کاپیتان فنتاستیک» سورپرایز شد

بعد از شنیدن اخبار مربوط به موفقیت فیلم «کاپیتان فنتاستیک» در بخش نوعی نگاه جشنواره کن، همه کنجکاو شده‌اند تا کارگردان این فیلم تحسین‌برانگیز را بیشتر بشناسند. جالب اینکه کارگردان فیلم هم به اندازه خود اثر چهره‌ای غافلگیرکننده است. مت راس که «کاپیتان فنتاستیک» را براساس فیلمنامه‌ای از خودش کارگردانی کرده، برای علاقه‌مندان به سریال‌های تلویزیونی چهره‌ای آشنا است. با مراجعه به حافظه سینمایی نزدیک، احتمالا یادتان می‌آید که راس را در سریال‌های پربیننده‌ای چون «داستان ترسناک آمریکایی»، «سیلیکون ولی» و«مجیک سیتی» دیده‌اید. راس که متخصص بازی کردن نقش آدم‌های اعصاب خردکن و لج درآر است، این بار در مقام کارگردان وجه دیگری را از خودش به نمایش گذاشته.«کاپیتان فنتاستیک» اولین بار در جشنواره ساندس به نمایش در آمد و حالا با واکنش‌های تحسین‌‌آمیز کن باید نام آن را به‌عنوان یکی از برگ‌های برنده جریان سینمای مستقل در سال ۲۰۱۶ به یاد داشته باشیم.

احتمالا تا این لحظه مهم‌ترین غافل‌گیری جشنواره کن ۲۰۱۶ نمایش «کاپیتان فنتاستیک» است. فیلم کم نام و نشانی از مت راس و با حضور ویگو مورتنسن که در بخش نوعی نگاه به نمایش در آمده، حسابی منتقدان و رسانه‌ها را شگفت زده کرده و حضار در سالن را به ده دقیقه تشویق ایستاده مداوم وا داشته. داستان درباره خانواده‌ای است که دور از تمدن شهری و در جنگل به زندگی مشغولند. فیلمی با نگاه انتقادی سطح بالا به ارزش‌های حاکم بر فرهنگ آمریکای امروز که رویکردی روشنفکرانه و عجیب دارد و حتی می‌توان آن را ستایشی از نظریات و ایده‌های نوام چامسکی (زبان شناس، فیلسوف و نقاد اجتماعی بزرگ آمریکایی) دانست.

هو کردن یک فیلم در جشنواره کن و تعجب منتقدان سینمایی

«خرید‌کننده شخصی» تازه‌ترین محصول همکاری الیویه آسایاس و کریستن استوارت در جشنواره فیلم کن هو شد. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، اکثر منتقدان سینمایی به‌رغم هو شدن فیلم، «خرید‌کننده شخصی» را پسندیدند و بسیاری از آنها در توییتر به دفاع از اثر تازه آسایاس پرداختند. منتقد فیلم نشریه ورایتی پیتر دیبرگ در نقد خود از فیلم نوشت: «رونمایی از یک فیلم با موضوع روح در جشنواره کن که در پایان با هو کردن حاضران همراه شود، نبوغ عجیب و غریبی می‌طلبد. هر چند این احتمال نیز وجود دارد این همان چیزی باشد که الیویه‌ آسایاس با فیلم اسرارآمیز خود به دنبال آن است.» نایجل ام.اسمیت منتقد نشریه گاردین نوشت: «خریدکننده شخصی نخستین فیلمی است که در کن ۲۰۱۶ هو می‌شود، البته این امر مرا واداشت که محکم‌تر به دست‌زدن برای فیلم ادامه دهم. فیلم دلچسب و گیرا است. کریستن استوارت مسحورکننده است.» البته همیشه نباید به هو کردن فیلم در جشنواره کن اعتنا کرد. سال ۲۰۱۱ نیز فیلم «درخت زندگی» به کارگردانی ترنس مالیک هو شد، اما در نهایت نخل طلای جشنواره را از آن خود کرد.

همه منتظر «فروشنده»اند

فیلم بحث‌برانگیز اصغر فرهادی را تاکنون خیلی‌ها در کن دیده‌اند، اما نمایشش برای خبرنگاران و فیلمسازان حاضر در کن هنوز انجام نشده است.«فروشنده» که در زمان ساختش «برسد به دست آهو» نام داشت،برای نمایش خارج از کشور نام «مشتری» را برای خودش برگزید مثل بقیه فیلم‌های فرهادی قصه ملتهبی دارد. فرهادی با رئیس سازمان سینمایی توافقی داشته مبنی‌بر اینکه متن فیلمنامه کامل در اختیار شورای پروانه ساخت قرار نگیرد و آنان فقط براساس طرحی هفت صفحه‌ای مجوز دهند. شاید براساس همان طرح هفت صفحه‌ای بود که ماجرای فیلم فرهادی این‌طور نقل قول می‌شد: زن و شوهری اهل تئاتر، بعد از نقل مکان به یک آپارتمان با اتفاقاتی جدید روبه‌رو می‌شوند. گویا ماجرا به زنی که پیش از این دو ساکن آن ساختمان بود برمی‌گشت.همین قصه کوتاه‌موجب شده بود برخی شباهتی جدی میان این روایت و فیلمنامه هرگز ساخته نشده بهرام بیضایی به نام «لیلا دختر ادریس» بیابند. لیلایی که بعد از وارد شدن به یک آپارتمان، ناخواسته در معرض زندگی زنی قرار می‌گیرد که پیش از او ساکن آپارتمان بوده است.هرچند این شباهت‌ها جلب توجه می‌کرد، اما بعدها خبر رسید، این بخش، تنها سایه‌ای کمرنگ از قصه اصلی فیلم است. بعد از مدتی نام فیلم به «فروشنده» تغییر کرد؛ برگرفته از نام نمایشنامه مشهور آرتور میلر، «مرگ فروشنده». نکته قابل‌توجهی که در جریان انتشار خبر حضور «فروشنده» در کن مطرح شد این بود که فرهادی نام اثر خود را در نمایش فرانسوی به «مشتری» تغییر داده است. تغییری تامل‌برانگیز از فیلمسازی که جزئیات، حرف اول را در فیلم‌های او می‌زنند. او که همواره نام فیلم‌هایش خود یکی از کدهای گره‌گشایی اثر بود، حالا در نام فرانسوی ۱۸۰ درجه زاویه دید را تغییر داده است. باید منتظر تماشای فیلم و مقایسه سنخیت آن با نام اثر ماند.