جراحی فستیوال کتابگردی ایران

گروه فرهنگ و هنر- شایان ربیعی: مهم‌ترین خبری که در چند هفته اخیر فضای پر خبر فرهنگی این روزهای کشور را تحت تاثیر خود قرار داده و توانسته است فضای رسانه‏ای برگزاری جشنواره‌های تئاتر، فیلم و موسیقی فجر را بشکند، خبر انتقال محل برگزاری این نمایشگاه از مصلی به شهر آفتاب بوده است. این در حالی است که پیش از برگزاری نمایشگاه در مصلای تهران، محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، میزبان نمایشگاه‌های کتاب بود.

یکی از مهم‌ترین چالش‏هایی که هم ناشران و هم مخاطبان نمایشگاه کتاب درباره این انتقال با آن روبه‌رو هستند، نحوه دسترسی به شهر آفتاب است. در واقع هرچه مشکلات ترافیکی حوالی مصلای تهران هنگام برگزاری نمایشگاه کتاب برای بازدیدکنندگان از نمایشگاه و همچنین شهروندان تهرانی، دردسرساز بوده، دوچندان همان مشکلات می‌تواند برای مخاطبان نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب وجود داشته باشد.این اتفاق مشخصا می‌تواند تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه و همچنین میزان فروش را تحت تاثیر قرار دهد.محل جدید برگزاری نمایشگاه کتاب تهران که بیست‌ونهمین دوره آن را میزبانی خواهد کرد، برخلاف مصلی که در مرکز شهر تهران قرار گرفته بود و دسترسی آسانی داشت، در اطراف تهران قرار دارد. اراضی طرح نمایشگاه شهر آفتاب در زمینی به مساحت ۱۵۸ هکتار در مجاورت مرقد مطهر امام خمینی (ره) و به فاصله اندکی از فرودگاه امام خمینی (ره) در مسیر اتوبان تهران - قم واقع شده است که دسترسی‌های بزرگراه خلیج‌فارس و فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، بزرگراه آیت الله سعیدی از ضلع غربی و دسترسی به مترو پرند و ادامه خط ۳ مهم‌ترین عناصر ارتباطی این محل را فراهم می‌کنند.برخی تخمین‌های کارشناسی نشان می‌دهد که تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب در محل جدید به نسبت تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب در مصلی حدود ۴۰ درصد کاهش خواهد داشت. بر این اساس از ۵۰۰ هزار نفری که بر اساس آمار رسمی از نمایشگاه بیست و هشتم بازدید کرده‌اند، احتمالا تنها در حدود ۳۰۰هزار نفرشان برای دیدن و خریدن کتاب‌های تازه به شهر آفتاب بروند.

این اتفاق می‌تواند در رکورد بی نظیر ۶۰ میلیارد تومانی فروش کتاب در دوره بیست و هشتم نیز اثر مستقیم داشته باشد. اگر میزان کاهش فروش را در این دوره نیز متناسب با کاهش ۴۰ درصدی مخاطبان جشنواره در نظر بگیریم، ‏احتمالا رقم نهایی فروش کتاب در دوره بیست و نهم، به زحمت کانال ۴۰ میلیارد تومانی را تجربه کند.به هر روی انتقال محل برگزاری نمایشگاه کتاب از مصلا به شهر آفتاب با وجود چنین شائبه‌هایی حتی یک مخالف در شورای سیاست‌گذاری این نمایشگاه نداشته است.سخنگوی شورای سیاست‌گذاری بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‏المللی کتاب تهران در پاسخ به سوال خبرگزاری مهر که آیا در این خصوص در شورا، رای‏گیری صورت گرفته و آیا این پیشنهاد مخالف یا مخالفانی هم در جمع اعضا داشته است یا خیر، گفت: بله، در این خصوص رای‏گیری شد و همه اعضا به اتفاق آرا رای به انتقال نمایشگاه کتاب تهران به شهر آفتاب دادند.


تخمین هزینه‏های نمایشگاه بیست و نهم

روز گذشته موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، در گزارشی هزینه‌های مربوط به برگزاری دوره گذشته نمایشگاه کتاب را که اردیبهشت ماه امسال برگزار شده بود، اعلام کرد. در این گزارش رقم نهایی هزینه‏های نمایشگاه ۱۲۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال اعلام شده است که از این رقم بیش از 3 میلیارد و 600 هزار تومان هزینه اجاره مصلای تهران برای برپایی نمایشگاه بوده است. با فرض اینکه به گفته امیرمسعود شهرام‏نیا، قائم‌مقام نمایشگاه کتاب شهرآفتاب ۱۰ سال به صورت رایگان در اختیار نمایشگاه خواهد بود، می‌توان گفت از مجموع هزینه‏های نمایشگاه دست‌کم هزینه اجاره کاسته خواهد شد. اما این کاهش هزینه خود با چه قیمتی فراهم می‌شود؟ طبیعی است که هزینه انتقال ملزومات برپایی غرفه‏های نمایشگاهی به شهرآفتاب حدود پنج‌برابر خواهد شد که البته این افزایش هزینه برعهده ناشران خواهد بود. به این معنی که اگر برگزارکنندگان نمایشگاه این هزینه را تقبل نکنند، هزینه جابه‌جایی نمایشگاه بیش از هر چیز برعهده ناشران است. درحالی‌که برگزارکنندگان نمایشگاه بیش از سه ونیم میلیارد تومان از این انتقال سود خواهند برد.افزون بر این، تحمیل هزینه انتقال به ناشران در حالی است که از سوی دیگر رقم فروش براساس آنچه پیش‌تر گفته شد حدود 40 درصد کاهش خواهد داشت و این به آن معنی است که افزایش هزینه‏های ناشران همزمان با کاهش فروش آنان اتفاق خواهد افتاد؛ چیزی که ممکن است جذابیت برگزاری مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور را برای ناشران از بین ببرد. اما این همه ماجرا نیست و بسیاری از نهادهای مربوط تلاش دارند تا انتقال نمایشگاه را با هزینه‌های کمتری مواجه کنند.


یارانه برای خریداران و غرفه‏داران

قائم‏مقام نمایشگاه کتاب تهران درباره ایجاد تسهیلاتی برای ناشران و خریداران گفت: مهم‌ترین دغدغه ناشران افت مراجعه‌کنندگان به مکان جدید برگزاری نمایشگاه کتاب و به تبع آن افت قابل پیش‏بینی میزان فروش کتاب‏هایشان است که برای این مساله در حال اندیشیدن تدبیرهایی هستیم که به مرور اطلاع‏رسانی خواهد شد، اما به‌طور اجمال می‏توانم بگویم با قائل شدن برخی تسهیلات برای خریداران کتاب و غرفه‏داران و همچنین پاره‏ای تسهیلات برای تبلیغات جهت حضور بیشتر مردم در نمایشگاه و حتی تردد سهل‏تر و ارزان‏تر آنها به شهر آفتاب - مطابق وعده شهرداری تهران در این خصوص - ان‌شاءالله نه تنها اجازه نخواهیم داد که جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه کتاب ریزش کند، بلکه کمک خواهیم کرد که این جمعیت بیشتر شود.

امیرمسعود شهرام‏نیا همچنین یادآور شد: البته ادله‏ای هم وجود دارد که خود، پاسخ‏هایی است به برخی از این انتقادها؛ از جمله اینکه آمار رسمی جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه کتاب نشان می‏دهد که حدود ۴۰ درصد این افراد از شهرهای دیگر غیر از تهران به این نمایشگاه می‏آیند و ما می‏دانیم که مجموعه شهر آفتاب برای اسکان غیرتهرانی‏ها به مراتب بهتر از خود تهران و جایی مانند مصلی است. شاید برای شما جالب باشد که بدانید اقامتگاه اصلی دانشجویان بازدیدکننده از نمایشگاه کتاب تهران در سال جاری (اردیبهشت در سال گذشته)، در جوار مرقد مطهر امام خمینی (ره) بود و از آنجا با مترو به نمایشگاه می‏آمدند. البته گزینه‏های دیگری مانند افزایش حمایت‏ها و همچنین صرف بودجه‏هایی که از قِبَل جابه‌جایی مکانی نمایشگاه، به صندوق بازمی‏گردد از جمله اجاره بهای مصلی - که دیگر وجود ندارد - به‌عنوان یارانه‏های حمایتی، این نگرانی‏ها برطرف شود.


همکاری سه وزارتخانه برای آماده‏سازی

به گفته علی‏اکبر اشعری، ‏سخنگوی شورای سیاست‌گذاری بیست و نهمین نمایشگاه بین‏المللی کتاب تهران؛ سه وزارتخانه نیرو، مخابرات و راه‏ و ترابری برای تامین برق؛ فیبر نوری و اصلاح راه شهرآفتاب با ارشاد همکاری می‏کنند.وی در توضیح روند آماده سازی بخش‏های غیرمسقف شهرآفتاب برای نمایشگاه بین‏المللی کتاب گفت: خود شهرداری قرار است نسبت به احداث و برپایی چادرهای ویژه‏ای در کنار فضای مسقف اقدام کند. این چادرها نسبت به نمونه‏های مشابهی که در مصلی استفاده می‏شود؛ مجهزتر هستند. در واقع به‌دلیل فضای غیرآسفالت و بیابانی که در اطراف شهرآفتاب داریم و احتمال وجود گرد و خاک در هوا یا دیگر مسائل امنیتی شهرداری اقدام به برپایی سازه‏های پوشیده‏‏ای مشابه آنچه در فرودگاه و برای مسافران تعبیه شده خواهد کرد. هزینه‏های احداث این چادرها نیز توسط شهرداری تقبل شده است.او سپس با اشاره به دغدغه‏هایی که در مورد نحوه رفت و آمد مراجعان به شهرآفتاب وجود دارد؛ یادآور شد: درمورد امکانات رفت‏ و آمد به نمایشگاه علاوه‌بر احداث خط مترو ویژه برای شهرآفتاب تا فروردین‌ماه، شهرداری قول داده در ایام برگزاری نمایشگاه سرویس‏های دیگر حمل و نقل را نیز به‏صورت رایگان از داخل شهر به محل نمایشگاه در اختیار مراجعان بگذارد.اشعری در پایان ضمن پاسخ به سوالی درباره نحوه قرارداد ارشاد و شهرداری تصریح کرد: صحبتی که درمورد قرارداد ده‌ساله با شهرداری مطرح است را نمی‏دانم چگونه عنوان شده، اما از اول بنا بوده شهرداری هرساله شهرآفتاب را در اختیار نمایشگاه کتاب بگذارد و در تقویم شهرآفتاب اردیبهشت زمان برگزاری نمایشگاه بین‏المللی کتاب تهران ثبت شود. البته ارشاد در ابتدای صحبت‏ها عنوان کرده بود که دست‏کم به مدت 10 سال شهرآفتاب به‏صورت رایگان در اختیار نمایشگاه کتاب قرار بگیرد ولی معقول‏تر و منطقی‏تر این است که شرایط را برای دائمی شدن شهرآفتاب قطعی کنیم.